“Stresstest 2015” Update van een financieel beeld van de gemeente Dordrecht – Jaarrekening 2015

Update financiële positie per eind 2015 – waarom nu een korte versie? Update per 31 december 2015 Alleen cijfers gemeente Dordrecht meegenomen (referenties nog niet beschikbaar, nog niet formeel vastgesteld/beschikbaar). NB: de in de presentatie opgenomen cijfers betreffen concept-cijfers! (controle loopt nog)

Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk Financiële positie Voor het inzicht zijn meer factoren belangrijk Sluitende begroting Weerstandsvermogen Risico’s Weerstandscapaciteit AO/IC Reserves Verzekeren Stille reserves Onbenut belastingen Voorzieningen

De indicatoren Lokale lasten Schuldpositie Reservepositie Grondexploitatie Begroting 2016 - 2019 Reserveontwikkeling EMU-saldo Realiteit begroting

Overall overzicht Risicoprofiel: Klein Gemiddeld Groot INDICATOR Zeer Gunstig Gunstig Neutraal Ongunstig Zeer ongunstig Lokale lasten Weerstandsvermogen Schuldpositie Reservepositie Grondexploitaties Strategische verwervingen / NIEGGS Begroting 2016 – 2019 EMU-saldo Realiteit begroting Risicoprofiel: Klein Gemiddeld Groot

Niveau lokale lasten 2016 - Dordrecht

Risicoprofiel Dordrecht 2010 - 2015 (x € 1 mln.) 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Weerstandscapaciteit (WC) 35,8 46,2 30,9 35,2 46,3 41,9 Risicoprofiel (RP) 43,0 49,6 78,2 28,4 25,1 23,3 Ratio WC/RP 0,83 0,93 0,40 1,24 1,8

Schuldpositie 267 279 PM Debt Ratio 60% 80% 37% 41% 45% 48% 50% Landelijk gemiddelde Kritische norm Dordrecht 2010 2011 2012 2013 2014 Dordrecht 2015 Debt Ratio 60% 80% 37% 41% 45% 48% 50% Netto schuld/ Exploitatie 64% 100% en 150% 20% 28% 39% 43% 59% 52% Schuld- evolutie per inwoner € 68 +/+ 659 +/+ 309 +/+ 467 +/+ 255 +/+ 211 +/+ 40 Plaats op de ranglijst 119 137 173 267 279 PM Netto schuld per inwoner € 1.917 n.v.t. € 750 € 1.059 € 1.525 € 1.781 € 1.992 € 2.032

Reserves (x € 1 mln.) Dordrecht 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Algemene reserve 38,9 37,4 35,9 18,1 15,8 25,3 20,5 Bestemmingsreserve 489,0 476,8 458,0 452,5 413,4 400,0 393,7 Resultaat na bestemming 3,6 9,2 26,0 10,2 8,8 21,9 Totaal eigen vermogen 531,5 523,4 519,9 480,8 438,0 434,5 436,1 Eigen vermogen in % van balans 66% 61% 56% 53% 51% 49% Eigen vermogen in % van de exploitatie 115% 116% 103% 90% 108% 94% Balanstotaal 804,1 852,8 896,6 898,9 860,4 885,0 889,7 Totaal exploitatie (excl. storting reserves) 470,5 453,2 447,9 468,4 489,2 402,3 464,9

Reserves Dordrecht samenstelling per 31/12/2015 X € 1 miljoen In % van het totaal reserve Algemene reserve 20,5 4,7% Bestemmingsreserve: afschrijving activa economisch nut 177,2 40,6% strategische investeringen 53,7 12,3% inkomensreserve / EZH 127,1 29,1% overig 35,7 8,2% 393,7 90,2% Resultaat na bestemming 21,9 TOTAAL RESERVES 436,1 5,1% Groot deel reserve is al over besloten door de raad

Grondexploitatie Bouwgrond in exploitatie Trend laatste jaren: projecten afgesloten  goede ontwikkeling, afsluiten / opschonen projectenportfolio. Resterende projecten in ontwikkelfase  is kwetsbare fase, blijkt ook uit verliesname 2012/2013 Voorzieningen flink verhoogd, hierdoor risico-profiel gedaald ten opzicht van 2012.

Grondexploitatie NIEGG

Relatie saldo begroot versus realisatie (x € 1.000.)

EMU-Saldo (x € 1,0 mln.)   2010(W) 201(W) 2012(W) 2013(W) 2014(W) 2015 (W) 2016 (B) EMU-Saldo -/- 78,5 -/- 36,7 -/- 55,6 -/- 30,2 -/- 23,9 -/- 5,0 -/- 6,4 Negatief saldo wordt veroorzaakt door investeringsprogramma van de laatste jaren. (bewuste keuze gemeente) Trend: minder negatief saldo Toenemende aandacht toezichthouder voor structureel sluitende begroting. Voor beheersing EMU-saldo vooral meerjarig grip op investeringsprogramma relevant. Referentiewaarde 2015 € 19,1 mln

Begroting 2016 (x € 1 mln.) (o.b.v. Meerjarenbegroting 2016 - 2019) 2017 2018 2019 Totale lasten (excl. storting reserves) 462,2 Saldo van baten en lasten -/- 9,7 -/- 8,2 -/- 6,5 -/- 7,1 Mutaties in de reserves -/- 10,3 -/- 9,0 -/- 6,0 -/- 6,2 Exploitatieresultaat 0,6 0,8 -/- 0,5 -/- 0,9 Saldo van baten en lasten in % van totale lasten -/- 2,1%

Indicatoren: samengevat en beoordeeld Conclusie: Financiële positie is ultimo 2015 solide (vooral vanuit het verleden opgebouwd) en niet ingrijpend gewijzigd ten opzichte van 2014. Solvabiliteit is met circa 49% nog hoog. Wel een daling opgenomen in de meerjarenbegroting 2016 - 2019 (‘ontsparen’; inzet kapitaaldekkingsreserve en reserve strategische investeringen). Groot aandeel bestemmingsreserve. Gedeelte al “vast” bestemd. Financieringspositie is relatief gunstig. Schuldpositie is in 2015 licht toegenomen door korte termijn financiering. Grondexploitatie. In 2012/2013 flink verlies door opschonen, actualiseren en herzieningen. Winstpotentie GREX beperkt. Flinke omvang NIEGG’s. In 2016 keuzes maken in verband met nieuwe BBV-regels. Verschillen tussen realisatie en begroting, vraagt blijvend aandacht. Begroting 2016 en verder laat een relatief beheerste trend zien. Structureel sluitende begroting erg belangrijk komende jaren.