armoede is ... … een netwerk van sociale uitsluitingen op verschillende domeinen van het maatschappelijk en individueel leven… Tewerkstelling, onderwijs, huisvesting,… Sociale contacten, vrienden, familie, hobby’s De ene vorm van uitsluiting kan een andere vorm van uitsluiting in de hand werken of versterken – ze staan niet los van elkaar Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen. (Bron Welzijnszorg vzw - Prof. Vranken)

Gevangen in een web Bol wol

Gevangen in een web (bron: Welzijnszorg vzw)

de BUITENKANT van armoede (bron Welzijnszorg vzw)

Armoede: Veel meer dan gedacht

“We hebben een gekwetste binnenkant.” UITSLUITING “We hebben een gekwetste binnenkant.”

(NIET) VERWORVEN VAARDIGHEDEN KENNIS Opvoeding Communicatie Huishouden Papieren Andere wereld niet kennen Info missen Alleen eigen netwerk Kennis beperkt tot uiterlijke

“Ik wantrouw iedereen en voel me kwaad.” NEGATIEF ZELFBEELD “Ik wantrouw iedereen en voel me kwaad.”

SCHULDGEVOEL en SCHAAMTE “We hebben geen kansen en dat wordt ons verweten.” “Het is geen schande in ellende te leven, de ellende zelf is een schande.”

“Ik voel me machteloos en heb het gevoel dat ik altijd faal.” MOEDELOOSHEID “Ik voel me machteloos en heb het gevoel dat ik altijd faal.”

Cirkel van de verborgen BINNENKANT van armoede

Om ons gedrag en onze woorden te begrijpen... Kijk naar onze gevoelens, verlangens en verleden

Gevoelens woorden/daden Uitsluiting Schaamte Schuldgevoel Negatief zelfbeeld Misprijzen ervaren Schaarste Wantrouwen  Zichzelf afsluiten  Zondebok zoeken Al vooraf zeggen dat iets niet gaat lukken Radicaliseren, kwaadheid  Korte termijn denken en doen, tunnelvisie

Verlangens  woorden/daden Erbij willen horen Aandacht, respect en waardering Beste voor de eigen kinderen Troost zoeken / pijn verleden verminderen)  Uiterlijke, consumptie  Directe taal Via gedrag aandacht vragen Kinderen en huisdieren ↑ “Vechten” voor de kinderen  “Verwennen” Geen hulp zoeken: schrik plaatsing  Roken, drinken, drugs, snel in relatie stappen

Kennis en vaardigheden missen Andere wereld niet kennen Info missen Alleen eigen netwerk Opvoeding Communicatie Huishouden Papieren  Moeilijk aansluiting  Moeilijk werk vinden  gezinnen in moeilijkheden  niet voldoen aan verwachtingen

Verklaringsmodel van prof. Vranken

KRACHTEN van kwetsbare mensen Solidariteit Het zorgende Overlevings- vaardigheden Draagkracht veerkracht creativiteit Humor Rechtuit en ‘echt’ zijn Scherp aanvoelen

Binnenkant tegenover krachten Uitsluiting Schaamte Moedeloos Negatief zelfbeeld Schuldgevoel Kennen en kunnen missen Solidariteit/zorg Echt/direct Draagkracht/veerkracht Creativiteit Humor/relativeren Overlevingstrucs en scherp aanvoelen

Waarden, normen, handelen en communicatie van Onderwijs en armoede Iedereen wil respect, waardering, aandacht Onze maatschappij is divers Waarden, normen, handelen en communicatie van School Leerkracht Middenklasse Minderheden Kwetsbare leerlingen School is het eerste contact met vertegenwoordigers van de maatschappij. Dit heeft invloed op de toekomst.

SCHOOL LEERKRACHT MIDDENKLASSE = HEERSENDE WAARDEN NORMEN HANDELWIJZE COMMUNICATIE AANDACHT RESPECT WAARDERING LESSEN TAKEN CULTUUR- VERSCHIL MAATSCHAPPELIJK KWETSBARE MENSEN = MINDERHEID LEERLING School = 1e contact met vertegenwoordigers van de maatschappij  invloed later

Zeer goed voor kennisoverdracht (selecte groep) ICCS (International Civic and Citizenship Education Study) (2010 data onderwijs Vlaanderen) Zeer goed voor kennisoverdracht (selecte groep) Matig voor sociale en democratische vaardigheden Zwak voor kennis en vertrouwen in instellingen Leerrendement

-Zeer zwak voor politiek zelfbeeld en electorale participatie ICCS (International Civic and Citizenship Education Study) (2010 data onderwijs Vlaanderen) -Zwak voor gendergelijkheid, verwachtingen leerlingparticipatie en inspraak -Zeer zwak voor politiek zelfbeeld en electorale participatie -Ronduit negatief voor houding tov immigranten en Multiculturele samenleving

Huidige evoluties in de samenleving -Globalisering /Grootstedelijkheid/Migratie/ ‘superdiversiteit’/Groeiende kloof tussen arm en rijk diversiteit is een realiteit alleen werken aan “inpassing” is niet OK ”anders” zijn niet beschouwen als probleem, afwijking, achterstand

Gebed (Shohamy 2001, prof. Talen, Tel Aviv) “Please God, zorg dat ik slaag Please God, zorg dat ik hoge punten scoor Please God, zorg dat ik bij de besten ben Please God, zorg dat al wie mij kan verslaan sterft in een auto-ongeluk en dat hij kermend mag sterven.” toenemende competitie, uniformisering, testcultuur, onverdraagzaamheid, sociale ongelijkheid, onbenutte diversiteit gericht op competitie, op efficiëntie Gericht op de economie uniformiserend (+ toenemende testcultuur) weinig ruimte voor diversiteit - Diversiteit is probleem (weggemoffeld) Toenemende sociale ongelijkheid segregatie (zich afzonderen als groep) Onverdraagzaamheid diversiteit niet benut

ONDERWIJS “ Ik kan maar mijn vak geven, als ik de cultuur en leefwereld van de leerlingen ken.” “De uitdagingen zijn zo groot dat ik het niet alleen aankan.” -> Kennis binnenkant -> Krachtgericht werken -> Diversiteit=een kans -> Vooroordelen -> Samen met diensten -> Samen met buurt -> Samen met ouders -> Samen met collega’s

“We zijn allemaal verschillend, maar wel gelijkwaardig “We zijn allemaal verschillend, maar wel gelijkwaardig. We leren van elkaar.” “Wat je doet voor mij, zonder mij, doe je tegen mij.” (Gandhi)”

“Niet handelen tegen armoede is een vorm van institutionele kindermishandeling.” Peter Adriaenssens