Persoonlijkheidsstoornissen Van theorie naar praktijk

Waar kun je niet tegen? Wat gedrag van patiënten werken bij jou als een rode lap op een stier? Hoe reageer je? Boos, bang, bedroefd of blij? Ben je wel eens zo uitgedaagd dat je over je grens bent gegaan? Patiënten die sterke tegenoverdrachtsgevoelens oproepen zijn vaak (niet altijd!) patiënten met een PS. Het is belangrijk te weten waar je niet goed tegen kunt en wat je primaire reactie is bij dit soort patiënten. Bewustwording is een eerste stap op weg naar het hanteren van de tegenoverdracht. Deze informatie komt nog terug in het laatste deel van het onderwijs, zie dia 15

Definitie persoonlijkheid: De persoonlijkheid is een dynamisch en georganiseerd geheel van karakteristieken die aan een persoon kunnen worden toegekend. Dit geheel van eigenschappen bepaalt de manier waarop een persoon in verschillende situaties zal reageren, de manier waarop hij denkt en gemotiveerd wordt.

De gearceerde termen geven het grote verschil aan met lastig of afwijkend gedrag dat NIET voortkomt uit een PS.

Hoe leg je dat uit….? Oefening: Leg aan een patient uit dat hij/zij vermoedelijk een PS heeft….. En dat je daarom een verwijzing voorstelt.

Voorbeeld uitleg PS Link naar video waarin uitleg gedemonstreerd wordt, nog te maken…. In deze video-rollenspel wordt voorgedaan hoe je op een laagdrempelige en acceptabele manier aan een patiënt uit kunt leggen dat je aan een PS denkt en daarmee een verwijzing kunt voorbereiden.

Waarom theorie Borderline PersoonlijkheidsStoornis BPS is een veel voorkomende PS Veel HA vinden BPS lastig te hanteren Als je snápt hoe een BPS in elkaar zit, helpt dat in de communicatie met iemand met BPS De Roos van Leary is daarbij een heel handig hulpmiddel

1 begin bij de aangeboren persoonlijke trekken, ongeveer 50% vd persoonlijkheid is erfelijk, dat weet men o.a. uit tweelingonderzoek 2 Als baby en kind leer je om je driften en impulsen langzaam onder controle te krijgen, controle en regulatie dus, 3 Dat gebeurt binnen de omgeving waar je opgroeit, de omgeving kan heel verschillend zijn, liefhebbende veilige ouders of verwaarlozende cq. misbruikende ouders bv 4 Binnen die omgeving vorm je jezelf een beeld van jezelf en van de anderen 5 Schema's wil zeggen dat je op grond van je ervaringen en leerprocessen een idee krijgt hoe de wereld in elkaar zit en wat er van jou verwacht wordt. 6 Dat alles leidt tot voor jou karakteristiek gedrag Uiteraard is dit een theorie, een model om inzichtelijk te maken wat er allemaal een rol speelt bij gedrag en bij het vormen van een persoonlijkheid

S staat voor subject, het ik O staat voor object, de ander, vader, moeder, broers, zussen, etc plus en min staan voor goede en minder goede eigenschappen Een normale cq gezonde persoonlijkheid heeft van zichzelf en van de anderen een genuanceerd beeld, dwz plussen en minnen, dat vormt gezamenlijk een geïntegreerd en genuanceerd beeld, in grijstinten, van de persoonlijkheid van jezelf en van de anderen.

Bij een BPS is er vaak, niet altijd, maar wel heel vaak sprake van seksueel misbruik of ernstige affectieve verwaarlozing dan wel geweld. De linker O staat voor de vader, die enerzijds zijn dochter seksueel misbruikt, O min, en anderzijds dat overcompenseert met extra aandacht en net wat grotere cadeautjes met Sinterklaas, O plus. Die twee uitersten, die twee beelden liggen zo ver uit elkaar, dat de dochter die niet kan integreren tot een beeld van haar vader, dwz dat hij of het verkrachtende object is, of de vader van de grote cadeaus….. De rechter O staat voor moeder, die enerzijds, O min, niks in de gaten heeft en het dus laat gebeuren, dus verwaarlozend is. Anderzijds zijn er ook de wel goede en verzorgende kanten van moeder. Ook hier weer liggen die twee uitersten, die twee beelden zo ver uit elkaar, dat de dochter die niet kan integreren tot een beeld van haar moeder. Voor haar zelfbeeld betekent dit alles dat het subject ook niet tot een geïntegreerd beeld van zichzelf kan komen. De afschuw en het schuldgevoel over het deel van zichzelf dat seksueel misbruikt wordt valt niet te combineren met het deel dat de liefste dochter is die mooie cadeautjes krijgt. Er is dus een gespleten zelfbeeld.

In het hier en nu kunnen verschillende subjecten, de anderen dus, de partner, de huisarts, de buurman, op verschillende manieren, S plus en S min, een appel doen op de binnenwereld, de persoonlijkheid van het object Als de huisarts even niet genoeg aandacht heeft is hij als het ware even de verwaarlozende moeder en leidt dat tot karakteristiek, star gedrag dat daar bij past. Als de huisarts een recept weigert is hij als het ware even de verkrachtende vader en ook dat leidt dan tot karakteristiek, star gedrag dat bij die situatie past Het is dus zo dat de patiënt met een BPS eigenlijk niet reageert op degene die tegenover hem of haar zit, maar eigenlijk op een schim uit het verleden. Het gedrag is NIET persoonlijk bedoeld, maar komt voort uit de programmering uit het verleden.

Zie toelichting vorige dia

Als een dokter kwaad wordt op cq agressief wordt tegen een patiënt is er sprake van niet goed hanteren van eigen tegenoverdachtsgevoelens. Aan de andere kant kan het ook gebeuren dat de huisarts erg veel aandacht aan een patiënt gaat geven of zelfs seksueel contact aangaat.

Lastige patient Bespreek in 2-tallen: Wat maakt die patient zo lastig? Wat deed je tot nu toe? Hoe was je bejegening? Wat zou je, met je kennis nu, anders kunnen doen?

Leg uit hoe de Roos van Leary kan helpen bij het analyseren van situaties en gedrag en je kan helpen bij het kiezen en uitproberen van alternatief gedrag.

Rollenspel Mw Y. (30jr) wil graag slaaptabletten…. En ze laat niet los….. Mw Y, een patiënte met een BPS wil slaaptabletten en jij bent altijd zo’n aardige dokter geweest, vol aandacht, jij begrijpt haar heel goed en daarom wil zu nu graag 30 oxazepam tabletten!! Als de huisarts niet meegaat in haar vraag wordt Mw Y opeens heel vervelend en agressief, ze speelt het heel hoog op!! Als de dokter er wel in meegaat stopt het rollenspel nog niet…… De docent speelt de intensivist van het ZH die de volgende dag belt dat Mw een TS heeft gedaan en op de IC is belandt. Collega, hoe heb je haar dat voor kunnen schrijven, je weet dat ze een BPS heeft en dit vaker gedaan heeft…..