PROJECT Meetinstrument Centrumbeheer Instrument om het beheer van een centrum of kern van een gemeente te evalueren.
Situering Meetinstrument waarmee gemeenten het beheer van hun centrum en de economische leefbaarheid ervan kunnen evalueren 2005: Testcase (Ieper, Middelkerke, Roeselare, Torhout en Zwevegem) 2006: Benchmarkonderzoek (Ieper, Izegem, Menen, Poperinge, Tielt en Torhout)
Situering Vaststelling: ⇨ Aanstelling van een procesbegeleider effectieve meerwaarde (basis voor missie, visie, strategie en actieplan) gemeenten hebben nood aan inhoudelijke en procesmatige begeleiding ⇨ Aanstelling van een procesbegeleider
Taak procesbegeleider Gemeenten ondersteunen in de toepassing van het meetinstrument Zorgen voor de vergelijkbaarheid van de resultaten (benchmarking) Instaan voor de ervaringsuitwisseling tussen gemeenten onderling ⇨ Train-the-trainerprincipe
Inhoud 1. Centrumbeheer: definitie en doelstellingen 2. Meetinstrument centrumbeheer 3. Project centrumbeheer 4. Gemeente aan het woord 5. Deelname aan het project 6. Meer informatie
1. Centrumbeheer: definitie en doelstellingen “Structureel samenwerkingsverband van publieke en private partijen in een binnenstad of in een centrum of kern van een gemeente om de aantrekkingskracht en het economisch functioneren van dit centrum of die kern te versterken.” Verbetering van de leefbaarheid van de binnenstad of het centrum van de gemeente
1. Centrumbeheer: definitie en doelstellingen INHOUDELIJKE DOELSTELLINGEN SUBDOELSTELLINGEN Kleinhandel Horeca Toerisme en recreatie … Wonen Mobiliteit (bereikbaarheid, parkeren, verkeersveiligheid) Openbare ruimte Economie Economische ontwikkeling Leefbaarheid Voorwaarden- scheppend Formuleren van prioriteiten en concrete acties en projecten
1. Centrumbeheer: definitie en doelstellingen Organisatorische of procesgerichte doelstellingen ➙ Het professioneel aanpakken van het beheer van een stad of gemeente ontwikkelen van een strategie en visie voor het centrum werken aan gezamenlijke en samenhangende doelstellingen bevorderen van communicatie, overleg en samenwerking tussen de diverse actoren in het centrum van de gemeente
2. Meetinstrument centrumbeheer Zelf het beheer van je centrum evalueren en opvolgen Toepasbaar in diverse situaties Vastleggen ‘centrum’ of ‘kern’ gemeente door gemeente zelf te bepalen afbakening laten samenvallen met statistische sectoren
2. Meetinstrument centrumbeheer ORGANISATORISCHE, PROCESGERICHTE DOELSTELLINGEN INHOUDELIJKE DOELSTELLINGEN Checklist (zelfanalyse/-evaluatie) Een lijst van indicatoren Hoofddoelstellingen Subdoelstellingen Verklarende indicatorenfiches Vragenlijsten
2. Meetinstrument centrumbeheer Checklist gemeenten Is er een langetermijnvisie/strategie met betrekking tot de gewenste toekomstige ontwikkeling van het centrum? Is deze visie opgenomen in het structuurplan? Werd deze visie enkel door het lokale bestuur uitgewerkt of was er samenwerking en overleg met andere belanghebbenden? Welke diensten binnen het lokaal bestuur waren betrokken bij het uitwerken van de strategie? Wordt de strategie regelmatig geëvalueerd, bijgestuurd? Is er in de gemeente overleg tussen het lokale bestuur en één of meerdere private partijen over initiatieven/concrete acties in het centrum? Met welke partijen wordt overleg gepleegd: handelaars, horeca-uitbaters, vastgoedsector, …? Hoe gebeurt dit overleg? Hoe verloopt de communicatie tijdens de uitvoering van concrete projecten? Worden de individuele handelaars in de gemeente op één of andere manier geïnformeerd over het lokaal economisch beleid? Als er in het centrum concrete acties, projecten worden uitgewerkt, krijgt u dan voldoende steun van de handelaars? Zijn de handelaars bereid een financiële inbreng te doen om concrete acties of projecten ter verbetering van het centrum financieel te steunen? Welke oorzaken verhinderen dat het commerciële centrum momenteel haar potentieel bereikt? Hoe is de toestand geëvolueerd ten opzichte van twee à drie jaar geleden? Welke acties zouden er in de gemeente nog ondernomen moeten worden om de aantrekkelijkheid van het centrum verder te verhogen?
2. Meetinstrument centrumbeheer ORGANISATORISCHE, PROCESGERICHTE DOELSTELLINGEN INHOUDELIJKE DOELSTELLINGEN Checklist (zelfanalyse/-evaluatie) Een lijst van indicatoren Hoofddoelstellingen Subdoelstellingen Verklarende indicatorenfiches Standaard vragenlijsten
2. Meetinstrument centrumbeheer Lijst van indicatoren Evolutie van het aantal jobs in detailhandel en horeca Evolutie van de verhouding ‘tewerkstelling in detailhandel en de horeca op de totale tewerkstelling’ Evolutie van het aantal detailhandelszaken en het aantal horecazaken in het centrum Evolutie van de variëteit in het handelsaanbod Evolutie aantal leegstaande handelspanden (met onderscheid detailhandel en horeca) in het centrum Evolutie aantal m² winkelverkoopvloeroppervlakte in het centrum Evolutie van het aantal afgeleverde socio-economische vergunningen in het centrum Evolutie van de prijsevolutie per m² van de handelspanden Evolutie omzet in de detailhandel en de horeca Evolutie invloedssfeer van de detailhandel Waardering van het winkel- en horeca-aanbod door de winkelende bezoekers en/of inwoners en door de handelaars Bevorderen van het economisch functioneren in het centrum Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Bevorderen van handel en horeca in het centrum Bevorderen van toerisme en recreatie in het centrum
2. Meetinstrument centrumbeheer Lijst van indicatoren Evolutie van het logiesaanbod in het centrum Evolutie van het aantal verblijfstoeristen, van het aantal overnachtingen en van de bezettingsgraad in de verschillende logiesvormen in het centrum Evolutie van het aantal bezoekers aan attracties, evenementen, bioscopen, musea, … gelegen in het centrum Evolutie van het aantal bezoekers aan de balie van de dienst voor toerisme of het VVV-kantoor Evolutie van het aantal informatieaanvragen bij de dienst voor toerisme of het VVV-kantoor (= zowel aan de balie, als telefonische, als via e-mail, …) Evolutie van het aantal verkochte kaarten voor wandel- en fietsroutes die in het centrum passeren Waardering van het toeristisch-recreatief centrum door bezoekers Bevorderen van het economisch functioneren in het centrum Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Bevorderen van handel en horeca in het centrum Bevorderen van toerisme en recreatie in het centrum
2. Meetinstrument centrumbeheer Evolutie van het aantal inwoners in het centrum Evolutie van de verhouding ‘aantal inwoners in het centrum op totaal aantal inwoners’ Evolutie van de leeftijdsstructuur van de bevolking in het centrum en vergelijking met de evolutie van de leeftijdsstructuur van de bevolking in de gemeente Evolutie van het gemiddelde inkomen per aangifte in het centrum en vergelijking met de evolutie van het gemiddeld inkomen per aangifte in de gemeente Evolutie van het aantal afgeleverde bouwvergunningen voor nieuwbouwwoningen of voor renovatie van woningen in het centrum Evolutie van het aantal leegstaande woningen in het centrum Evolutie van de gemiddelde verkoopprijs van de woningen Aanwezigheid van minimale en aanvullende voorzieningen in het centrum/de kern (voor evaluatie kleinere woonkernen) Lijst van indicatoren Bevorderen van het economisch functioneren in het centrum Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Aantrekkelijk maken van het wonen in het centrum Bevorderen van de mobiliteit en de verkeers- veiligheid in het centrum Bevorderen van de aan- trekkelijkheid van de open- bare ruimte
2. Meetinstrument centrumbeheer Waardering van de bereikbaarheid van het centrum met de auto Waardering van de bereikbaarheid van het centrum met het openbaar vervoer Waardering van de bereikbaarheid van het centrum te voet of met de fiets Waardering van de parkeermogelijkheden in het centrum Waardering van de fietsstallingen in het centrum Waardering van de verkeersveiligheid in het centrum Evolutie van het aantal verkeersslachtoffers in het centrum Lijst van indicatoren Bevorderen van het economisch functioneren in het centrum Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Aantrekkelijk maken van het wonen in het centrum Bevorderen van de mobiliteit en de verkeers- veiligheid in het centrum Bevorderen van de aan- trekkelijkheid van de open- bare ruimte
2. Meetinstrument centrumbeheer Lijst van indicatoren Waardering van de inrichting van het openbaar domein (wegen, voetpaden, pleinen, parken) in het centrum Waardering van het onderhoud en de netheid van de openbare ruimte in het centrum Waardering van de veiligheid (en nagaan elementen van invloed op het subjectief onveiligheidgevoel) in het centrum Investeringen in nieuwe of in de aanpassing van bestaande openbare ruimte in het centrum Bevorderen van het economisch functioneren in het centrum Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Aantrekkelijk maken van het wonen in het centrum Bevorderen van de mobiliteit en de verkeers- veiligheid in het centrum Bevorderen van de aan- trekkelijkheid van de open- bare ruimte
Voorbeeld: indicator 19 Indicator: Indicator 19: Evolutie van het aantal inwoners in het centrum Doelstelling: Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Subdoelstelling: Aantrekkelijk maken van het wonen in het centrum Omschrijving: Deze indicator bekijkt hoe het bevolkingsaantal in het centrum is geëvolueerd. (Deze evolutie kan bekeken worden over de laatste 5 jaar.) Bron: FOD Economie ADSEI, Rijksregister Instantie waar gegevens kunnen opgevraagd worden: Dienst Economie van de provincie. De gegevens kunnen ook worden opgevraagd bij de dienst bevolking van de gemeente. Niveau waarop informatie beschikbaar is: Centrum Frequentie waarmee informatie beschikbaar is: Jaarlijks Tijdsverloop tussen telling en beschikbaarheid gegevens:Toestand op 1 januari van het jaar t is beschikbaar in november van het jaar t (de gemeenten beschikken normalerwijze vlugger over deze g egevens) Opmerkingen: Evolutie van de laatste vijf jaar is mogelijk.
Voorbeeld: indicator 27 Indicator: Indicator 27: Waardering van de bereikbaarheid van het centrum met de auto Doelstelling: Bevorderen van de leefbaarheid in het centrum Subdoelstelling: Bevorderen van de mobiliteit en verkeersveiligheid in het centrum Omschrijving: Beoordeling van het centrum op de bereikbaarheid met de auto Bron: Enquête bij de winkelende bezoeker / inwoners / handelaars Instantie waar gegevens kunnen opgevraagd worden: De gemeente dient in te staan voor de gegevensverzameling Niveau waarop informatie beschikbaar is: Centrum Frequentie waarmee informatie beschikbaar is: Afhankelijk van de gemeente – aangewezen lijkt om de 2 à 3 jaar Tijdsverloop tussen telling en beschikbaarheid gegevens: Zeer beperkt Opmerkingen: Door in de enquête ook te vragen om de huidige situatie met de vroegere situatie te vergelijken, kan men een evolutie in de waardering nagaan
2. Meetinstrument centrumbeheer Standaard vragenlijsten Voor verschillende doelgroepen winkelende bezoekers inwoners handelaars immobiliënsector Mogelijkheid om eigen vragen toe te voegen om specifieke situaties, acties of projecten te evalueren
2. Meetinstrument centrumbeheer Gemeenten zelf aan de slag maar met begeleiding Economisch functioneren en leefbaarheid van de kern Toepasbaar in verschillende situaties, voor de diverse typologieën van centra, volgens eigen te bepalen afbakening Onafhankelijk van de manier waarop de gemeente haar centrum beheert Invulling van een zelf te bepalen (of te verfijnen) indicatorenset Invulling indicatoren op basis van statistieken bij de dienst Economie statistieken bij gemeenten inventarissen enquêtering van verschillende doelgroepen
2. Meetinstrument centrumbeheer Mogelijkheid tot het in kaart brengen van evolutie bij herhaalde toepassing Benchmarkinginstrument Onderlinge vergelijking van gemeentelijke centra Leren uit ervaringen van anderen Communicatie-instrument Relatief eenvoudige indicatoren vormen de vertaling van een complexe realiteit
3. Project centrumbeheer Ruime provinciale aanpak met een procesbegeleiding Voordelen: Standaardisering methodologie en rapportering Schaalvoordeel (benchmarking / gemeenschappelijke projecten) Benutten van bestaande kennis en gegevens Gemeenschappelijk ondersteunend en begeleidend kader Lagere kostprijs (mindere nood aan uitbesteding van (deel)opdrachten)
3. Project centrumbeheer Drie projectfasen: Fase 1: Communiceren van het project aan de gemeenten Fase 2: Concrete toepassing van het meetinstrument Fase 3: Benchmarking en diverse workshops
Fase 2: Concrete toepassing meetinstrument 2 principes: - Train the trainer - Instrument à la carte Rol procesbegeleider: Begeleiding gemeente Ondersteuning gemeente Afstemming proces bij verschillende gemeenten Assistentie bij gegevensverzameling Organisatie gemeenschappelijke bijeenkomsten Rol gemeente: Versturen uitnodigingen voor stuur- en werkgroep Voorzien van locatie SG en WG Voorzitten SG en WG Opvragen en verzamelen van gegevens (hulp van begeleider) Verwerken, uitschrijven en rapportering resultaten checklist en indicatorenset
Fase 3: Benchmarking en workshops Benchmarking na toepassing meetinstrument tussen de deelnemende gemeenten Interactieve workshops/fora over vertaling van de resultaten van het meetinstrument naar beleid
Fase 3: Benchmarking en workshops Rol procesbegeleider: Opmaak voorstel tot benchmarking Uitvoering benchmarking Voorstelling resultaten benchmarking Organisatie en begeleiding workshops Met de gemeenten zoeken naar gemeenschappelijke en/of subregionale positioneringen Rol gemeente: Via deelname aan benchmarking en workshops: Eigen beleidsinstrumenten voorstellen Brainstormen over mogelijke uitwisselingen Ideeën uitwisselen Ideeën oppikken voor eigen beleid
5. Deelname aan het project Kostprijs voor de individuele gemeente: 4.500 € + eigen personeels- en werkingskosten voor: organisatie gemeentelijk overleg (stuurgroep en werkgroep) verzamelen van gegevens bij gemeentelijke diensten kopies enquêtering (via personeelsinzet of uitbesteding) codering van ingevulde vragenlijsten inventariseren interpretatie en redactie van de belangrijkste resultaten en conclusies in het individuele rapport deelname aan de benchmarking en workshops
5. Deelname aan het project In ruil krijgt de gemeente hiervoor: uitgewerkt meetinstrument individuele begeleiding en ondersteuning via de procesbegeleider gebruik van binnen de dienst Economie verzamelde relevante sociaaleconomische gegevens opname in intergemeentelijke benchmarking toegang tot intergemeentelijke workshops rond gemeenschappelijk geselecteerde thema’s insteken voor het eigen gemeentelijk beleid
5. Deelname aan het project Start van het project : september 2007 Looptijd: 1,5 jaar Kadernota: aanbod en aanpak Samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente, Provincie West-Vlaanderen en ERSV West-Vlaanderen vzw Samenwerkingsovereenkomst ondertekend en in drie exemplaren terugbezorgen aan: ERSV West-Vlaanderen t.a.v. Liederik Cordonni Koning Leopold III-laan 66 8200 Sint-Andries (Brugge)
6. Meer informatie Liederik Cordonni Projectbegeleider meetinstrument centrumbeheer ERSV West-Vlaanderen vzw Tel.: 050/ 40 34 98 liederik.cordonni@west-vlaanderen.be Annelies Demeyere Adjunct-adviseur dienst Economie Provincie West-Vlaanderen Tel.: 050/ 40 32 74 annelies.demeyere@west-vlaanderen.be
6. Meer informatie Meer info over meetinstrument: www.ersv.be/centrumbeheer → Website ERSV West-Vlaanderen www.regionale-economie.be → Via Ankerpunt lokale economie → Evaluatiemethodiek centrumbeheer → Bron
Partners