Standpuntbepaling oncologische nazorg inde huisartsenpraktijk prof. dr. Henk van Weert

Werkgroep Standpunt Oncologie in de huisartsenpraktijk Prof. dr. H.C.P.M. van Weert, voorzitter Mw. dr. M. van den Akker Mw. dr. A.J. Berendsen Mw. J.M.P. van Bommel Mw. P. van der Logt Dr. C.F.H. Rosmalen Mw. dr. H.A.E. Vreugdenhil Mw. dr. G.M. van der Weele Mw. H.K. Winkel Mw. drs. A. ter Brugge, secretaris

Oncologische zorg Preventie Screening Diagnostiek Behandeling Nazorg Nacontrole Palliatieve zorg Terminale zorg

Nazorg Voorlichting Begeleiding/reïntegratie Ingaan op klachten en symptomen Beoordelen van directe of late effecten van ziekte en behandeling Aandacht voor (psycho)sociale gevolgen

Nacontrole Opsporing nieuwe manifestaties van kanker en (eventuele) effecten van behandeling.

Kern aanbevelingen KWF-rapport Nazorg Na primaire behandeling nazorg en nacontroles in eerste lijn. De bij de meeste patiënten aanwezige comorbiditeit vraagt om een generalistische aanpak (in de eerste lijn). Patiënt is niet alleen ontvanger van zorg, maar ook mederegisseur. Vanwege vergrijzing en toenemende aantal ouderen met kanker. Door betere behandelingen langer leven. Kanker krijgt langdurig karakter, waarbij andere problemen meer op voorgrond treden. Bijvoorbeeld bij revalidatie, re-integratie in werk en samenleving of seksualiteit, of psychosociale problemen. Daarnaast co-morbiditeit, toenemende druk. Dit stelt andere eisen aan de zorg en vraagt om zorg dicht bij huis.  Nazorg bij kanker: de rol van de eerste lijn. KWF Kankerbestrijding 2011 6

Literatuur nacontrole eerste versus tweede lijn 1 systematic review; slechts 3 RCT’s (2 mamma, 1 colon) N=1467, Follow-up: 1.5-3.5 jaar Geen verschil in: - QoL/ patiënttevredenheid - Aantal recidieven, tijdstip van ontdekken, overleving - Serious adverse events €155,- (per jaar) goedkoper in eerste lijn Meer invasief onderzoek tweede lijn Lewis RA, et al. Br J Gen Pract 2009;59:234-247 Serious events: myelum compressie, pathologische fracturen, hyperca, slechte perfomance status 155 euro goedkoper in 1994, mammaca Recent een Noorse studie over colonca; komt tot dezelfde conclusie Conclusie: weinig patienten, korte follow-up Invasief: voor colonpatienten meer scopie Recent een Noorse studie over colonca bevestigde dit beeld . 7

Nederlands onderzoek Cross-sectional postal survey in Juni-Augustus 2012 Colon carcinoom patiënten (n=243), colorectaal chirurgen (n=238) en huisartsen (n=191) Belangrijke uitkomsten: - patiënten en chirurgen tevreden over huidige nacontroles - alle betrokkenen ontevreden over (psychosociale) nazorg - met name patiënten en huisartsen (nog) terughoudend ten aanzien van nacontroles in de eerste lijn 3 vragenlijsten opgesteld met behulp van literatuur, interviews met patiënten en zorgprofessionals. LAFA: Lap versus open. Versneld versus normaal herstel. Chirurgen via secretariaat (telefonisch); namen en email . Lafa 420; 2e keer IC. Niet landelijk; emailadressen. Wel representatief voor rest van NL. J Wind et al. Eur J Surg Oncol. In press 2013 8

Vragen tijdens follow-up spreekuur AMC, chirurgie Moet mijn bloeddruk gecontroleerd worden? Ik heb pijn in hele rechter lichaam, wat zou dat kunnen zijn? Waar komt mijn moeheid vandaan? Hoeveel moet ik dagelijks bewegen? Mag ik hartmedicatie gebruiken? Volgens mij huisarts heb ik hartkloppingen en ik heb dit recept gekregen. Ik gebruik sinds kort vitamine D. Vindt u (de chirurg) dit goed? Wat is mijn glucose waarde? Er is toch bloed geprikt? De laatste keer bij de huisarts was de suiker namelijk wat hoog. Als de volgende onderzoeken niet afwijkend zijn, dan mag u mij de uitslag ook telefonisch geven. U (de chirurg) heeft wel andere zaken aan uw hoofd. Wat moet ik doen als ik bloed bij mijn ontlasting zie? Naar de huisarts of naar het ziekenhuis bellen? Moet mijn bloeddruk gecontroleerd worden? Ik heb pijn in hele rechter lichaam, wat zou dat kunnen zijn? Waar komt mijn moeheid vandaan? Hoeveel moet ik dagelijks bewegen? Mag ik hartmedicatie gebruiken? Volgens mij huisarts heb ik hartkloppingen en heb ik dit recept gekregen. Ik gebruik sinds kort vitamine D. Vind u (de chirurg) dit goed? Wat is mijn glucose waarde? Er is toch bloed geprikt? De laatste keer bij de huisarts was de suiker namelijk wat hoog. Als de volgende onderzoeken niet afwijkend zijn, dan mag u mij de uitslag ook telefonisch geven. U (de chirurg) heeft wel andere zaken aan uw hoofd Wat moet ik doen als ik bloed bij mijn ontlasting zie? Moet ik dan naar de huisarts of naar het ziekenhuis bellen?

Stellingen Oncologische nazorg hoort in de huisartspraktijk met het oog op de noodzakelijke generalistische benadering met aandacht voor comorbiditeit en psycho-sociale aspecten en doelmatige en zuinige zorg. Hierover lijkt iedereen het wel eens. Even nagaan in de zaal

De tumorgerichte nacontrole moet het domein blijven van de medisch specialist.

Oncologische nacontroles in de huisartsenpraktijk dienen beperkt te blijven tot de ‘BIG-FIVE’ (borst-, colon-, huid-, long-, prostaatkanker).

Huisartsen zijn vaak onbewust bekwaam ten aanzien van de nacontrole bij de vijf veel voorkomende vormen van kanker: Mamma, Colon, Huid, Long, Prostaat. Het is de taak van de wetenschappelijke vereniging (NHG) en de opleidingen om er zorg voor te dragen dat dit binnen drie jaar niet meer het geval is. Men kan daartoe samenwerking zoeken met andere wetenschappelijke verenigingen, bijv. via SONCOS

Er dienen geen nacontroles in de huisartsenpraktijk plaats te vinden zolang er geen effectiviteit is aangetoond. Hiermee kan de discussie worden ingeleid: dit is een gegevens waar we mee te doen hebben. Het is bekend dat er nauwelijks tot geen aangetoonde effectiviteit is. En evaluatieonderzoek kan verder helpen. Uitkomst van discussie zou kunnen zijn dat Transmurale consensus en een gemeenschappelijk gedragen zorgpad zijn voorwaarden voor oncologische nacontrole in de eerste lijn

Bij oncologische nacontrole en nazorg hoort een gestructureerde aanpak van de huisarts(enpraktijk), maar de regie ligt bij de patiënt.

Randvoorwaarden voor oncologische nacontrole in de huisartsenpraktijk zijn: - directe toegang van de huisarts tot het diagnostisch instrumentarium snelle consultatie- en verwijsmogelijkheden oproep- en volgsysteem in het HIS Inzet POH somatiek

De huisarts dient zelfmanagement te bevorderen en kankerpatiënten actief te verwijzen naar mogelijkheden van lotgenotencontact.