Endocrinologische & Gynaecologie Kris Poppe – Endocrinologie Peter Platteau – Reproductieve GK

Topics Hyperprolactinemie Hirsutisme Thyroid hypo-t hyper-T

waarom gynae-endo ? eerste consultatie vaak bij gynaeoloog voor amenorroe galactorroe miskraam infertiliteit hirsutisme bij fysiek onderzoek goiter

HyperPRL

Symptomen Premenopausale vrouwen amenorroe (90 %) galactorroe (30 %) visusstoornissen, hoofdpijn macroadenoom hypotensie zo andere assen insufficient

Etiologie Hyperprolactinemia > 7500 mU/l < 7500 mU/l prolactinoma pseudohyperPRL fysiologische etio -zwangerschap -stress -hypothalamo- functionele etio hypofysaire -medicatie proces -thorax lesie -niet secreterend -1° hypothyroidie adenoom -CNI -PCOS macroPRL

Uitwerking 2-aire reden uitsluiten TRH test MR (hypofyse) normaal cf grafiek pathologisch geen – tot minimale respons MR (hypofyse) na TRH test

Behandeling 2 - aire aandoening stoppen medicaties minimale invasieve chirurgie vs dopamine agonisten persoonlijke keuze massa (effect) zwangerschapswens ?

Behandeling - 2 medicatie nevenwerking dopamine agonisten Parlodel kortwerkend tot 15 mg/dag Sostilar (0,5 mg) langwerkend ½ CO / week (op te drijven ft PRL) CV 205-502 non-ergotderivaat nevenwerking hypotensie, misselijkheid, hallucinaties ... medicatie ‘s avonds toedienen

Behandeling - 3 tijdens zwangerschap ... microadenoom (< 1 cm) behandeling stoppen macroadenoom (> 1 cm) zo volumecontrole onder medische behandeling verder zo progressie eerste HK

Macro (bb) PRL Dissociatie labo/kliniek  PRL afwezigheid menstruele stoornissen galactorroe -------------------- (PEG precipitatie !) ----------------------

Hirsutisme

Definitie Hirsutisme DD “de ontwikkeling van androgeen-dependent terminaal lichaamshaar bij een vrouw, volgens een mannelijke distributie” Ferriman-Gallwey schaal (> 8 punten) DD vellus, hypertrichosis fenytoine, minoxidil, cyclosporine

Anamnese / FO Anamnese FO familiale ATCD ? fertiliteitsproblemen ? menses ? galactorroe ? FO overbeharing overgewicht (QI=BMI), Cushing ? hypotensie ? galactorroe ?

Androgenen DHEA(s) bijnieren Adashi, EY. The climacteric ovary: A viable endocrine organ. Semin Reprod Endocrinol 1991; 9:200.

20, 78 % 2 %

Uitwerking labo (foll. fase) beeldvorming LH/FSH (2:1), SHBG, 17-OH progesterone androgenen androsteendion, testosterone en DHEA-s PRL  30 % PCO nadien ev. glucose, C-peptide (OGTT) ACTH/Cortisol (kliniek !) beeldvorming CT-bijnieren/kleine bekken TV-echo

Behandeling androgeensecretie  androgeengevoeligheid  esthetisch dieet contraceptieve pil cyproterone-acetaat insuline-sensitizers GnRH analogen androgeengevoeligheid  spironolactone flutamide finasteride esthetisch dermato (laser)

Behandeling PCOS gewichtscontrole insuline-sensitizers contraceptie metfomine 2 x 500 mg/d PPAR agonisten ? contraceptie type Diane + Androcur 10  50 mg 10d vd cyclus of continu andere spironolactone 100 tot 200 mg ionogram, BD ! ? metabool syndroom zo kinderwens Clomifeen-citraat of “ovarian drilling”

Behandeling bijnier origine adenoom > 4 cm of Cushing AHT twa Conn maligniteit heelkunde zo geen van deze criteria dexamethasone suppressie (0,2 à 0,3 mg rond 22u) laattijdig (partiële) bn blok dexamethasone suppressie (0,2 à 0,3 mg rond 22u) ACTH en androgenen opvolgen

Behandeling andere Flutamide (Flutamide*) Finasteride (Proscar*) androgeen receptor blokker 250-500 mg/d Finasteride (Proscar*) 5-alfa-reductase inhibitor 5 mg/d GnRH agonisten duur samen met klassieke pil

Thyroid

Glinoer D. The regulation of thyroid function in pregnancy: pathways of endocrine adaptation from physiology to pathology. Endocr Rev. 1997 Jun;18(3):404-33.

Hypothyroidism (2.5 %) obstetrical complications intrauterine foetal dismiss gestational hypertension placental abruption poor perinatal outcome

Abramson J, Stagnaro-Green A Thyroid antibodies and fetal loss: an evolving story. Thyroid. 2001 Jan;11(1):57-63.

Hyperthyroidism (0.1-0.4 %) Graves-Basedow 90 % of cases 9-fold increase in fetal complications fetal hyperthyroidism stillbirth premature deliveries malformations hCG-induced others (rare)

Hyperthyroidie behandelen ? onderdrukte TSH fysiologisch (hCG) ? zo FT3 steeds normaal geen behandeling verhoogde FT4 en FT3 twa Graves’ (TSI, TPO-ab +) versus hCG geinduceerd laagste dosis PTU (suppo’s), meestal slechts enkele weken zo Graves’ opvolging gedurende zwangerschap en nadien TSI + bij foetus ?

Rationale voor screening ( TSH, fT4 en aTPO) - Voor zwangerschap Poppe K et al. Thyroid dysfunction and autoimmunity in infertile women. Thyroid. 2002 Nov;12(11):997-1001. - Tijdens zwangerschap increased risk of miscarriage - risk of progressive hypo during gestation - psychoneurointellectual development in offspring - risk of PPT (50 % of anti-TPO positive) and PPD ?

Gedurende 12-20 week zwangerschap TPO-Ab + FT4 + TSH Ab- Ab+/TSH<2 Ab+/TSH 2-4 TSH >4 US, TRHtest ? FT4 laag/ normaal gn therapie gn therapie controle TSH,FT4 na 6 m zw. & follow-up PP therapie L-T4 & follow PP adapted from D.Glinoer et al. 2000 Trends in metabolism therapie L-T4 & follow-up PP