Hormonale therapie en de gevolgen bij de man

Presentatie over: "Hormonale therapie en de gevolgen bij de man"— Transcript van de presentatie:

1 Hormonale therapie en de gevolgen bij de man
Erik van Muilekom MANP verpleegkundig specialist oncologie

2 Opbouw Hormoon systeem Uitscheiding versus Receptor
Schildklier-Carcinoïd-Corticosteroïde Prostaatkanker Middelen en bijwerkingen Interventies medisch/verpleegkundig

3 Hormonen maken de man Is dit zo ?????

4 Echte mannen waar zijn ze gebleven

5 De perfecte vrouw en man
Zij: Is brunette en verpleegster Normaal postuur, niet te slank Lang haar Vriendelijke glimlach Seksuele losbandigheid liever niet Haar op plaatsen (oksels) 6 dec

6 De perfecte vrouw en man
Hij: is dokter met kort zwart haar gevoel voor humor verdient veel geld dDraagt een trui man die je kan laten lachen eigen huis en Mannerol, betalen in restaurant (6 dec britten)

7 AANZETTEN, IN BEWEGING ZETTEN
Het woord hormoon komt van het Grieks woord HORMAEIN dit betekent AANZETTEN, IN BEWEGING ZETTEN

8 Hormoon producerende klieren
Hypofyse Schildklier Bijschildklier Zwezerik Bijnieren Alvleesklier Eierstokken Zaadballen

9 Afkortingen LH-RH (GnRH)-Luteïniserend Hormoon Releasing Hormoon (Gonadotrofine Releasing Hormoon) LH- Luteïniserend Hormoon FSH-Follikel Stimulerend Hormoon ACTH-Adrenocorticotroop Hormoon TSH-Thyreoïd Stimulerend Hormoon

10 Hormonaal systeem LH - RH Hypothalamus Hypofyse FSH/LH Bijnieren
ACTH TSH Bijnieren Testis Ovaria Androgene - Kortisol Androgene Progestativa - Oestrogenen Prostaat Endometrium Mamma Lymfatisch weefsel Schildklier

11 Hormonale therapie bij kanker
Hormonen zijn stoffen die de groei en functie van verschillende organen en weefsels regulieren. Ze worden in hormoonklieren geproduceerd en bereiken hun bestemming via de bloedbaan.

12

13 Het domino effect

14 Algemene principes van hormonale therapie
1. Verwijdering of uitschakeling van een hormoonvormend orgaan = Ablatief 2. toediening van hormonen = Additief 3. toediening van een “anti-hormoon”

15 Hormonale behandeling bij kanker
Mammacarcinoom Prostaatcarcinoom Endometriumcarcinoom Leukemie Non-Hodgkin Lymfoom Carcinoïd Schildkliercarcinoom Hypofyse-tumoren

16 Hormoonbehandeling Schilkliercarcinoom Carcinoïd Meer bij vrouwen
Incidentie mannen 0,3% alle kankerpatiënten (120 † 30 pj), Schilklierhormoon verstoring aanmaak TSH Carcinoïd sandostatine vermindering klachten flushes, diarree (Visser e.a. (2005), Feiten Fabels over kanker in Nederland, IKC)

17 Hormoonbehandeling Corticosteroïden
behandeling (non)-Hodgkin, leukemie, multipel myeloom samen met chemotherapie symptoombestrijding, hersendruk oedeem verhogen eetlust, welbevinden voorkomen allergische reakties

18 Hormonale regulatie van de prostaat
de prostaat is voor groei en functie afhankelijk testosteron testosteron ofwel androgene (geslachtshormoon) testosteron wordt gevormd in de testes ( ± 95%) en in de bijnierschors ( ± 5%)

19 Hormonale therapie bij prostaatcarcinoom
onmogelijkheid chirurgie of radiotherapie gemetastaseerde ziekte adjuvant en Neo-adjuvant

20 Hormonen in de tijd <1940 1940 1980 1989 2004 Orchidectomy DES
Orchidectomy DES LHRH analogen LHRH analogen Anti androgenen MAB LHRH Antago nisten   Toekomst <

21 Hypothalamus-hypofyse-testes as
LH-RH ACTH-RH Negatief terugkoppelings mechanisme LHRH analogen Negatief terugkoppelings mechanisme Hypofyse LH, FSH ACTH Bijnieren Testes Anti androgenen Bijnier androgenen Prostaat Testosteron Hypothalamus-hypofyse-testes as

22 Bilaterale orchidectomie
chirurgische verwijdering van de testis Irreversibel psychologische belasting door “castratie’ kapsel blijft intakt verminderd libido/erectiele disfunctie

23 LH - RH hormoon analogen
Suprefact®, Lucrin®/Eligard®, Zoladex® onderhuidse injecties twee weken van te voren starten met b.v. Casodex/Flutamide ter voorkoming van “FLARE”

24 Bijwerkingen LH-RH analogen
opvliegers (60-80%) verminderd libido (70-85%) erectiele disfunctie verandering van de stemming, somberheid gewichtstoename lichaamsbeharing opvliegers gynaecomastie (3% – 15%) osteoporose (5%) Literatuurbronnen zijn niet consistent in het percentage en tijdstip optreden bijwerkingen

25 Anti Androgenen Androcur® Drogenil® Casodex® Anadron® Steroïdale en
tablet tijdelijke of langdurige combinatie met LH-RH analogen Steroïdale en non steroïdale

26 Bijwerkingen anti androgenen
haarverlies diarree misselijkheid licht donker adaptatie probleem visus klachten gynaecomastie (5-60%) gevoelige borsten opvliegers droge huid Literatuurbronnen zijn niet consistent in het percentage en tijdstip optreden bijwerkingen Afhankelijk van het middel

27 Gynaecomastie

28 Overige middelen magestrolacetaat Megace®
Niet in nederland geregistreerd corticosteroïden estramustinefosfaat Estracyt® 2e lijn ??

29 MAB complete androgeenblokkade intermiterende hormonale behandeling
Behandelmethoden MAB complete androgeenblokkade Nog geen evidence intermiterende hormonale behandeling onttrekkingseffect bij antiandrogenen tijdelijk 30% respons

30 Hormoon refractair prostaatcarcinoom HRPC
12-33 maanden effect PSA stijging > 50% laagst gemeten waarden HRPC

31 Verpleegkundige diagnosen
kennistekort t.a.v. hormonale therapie verstoord lichaamsbeeld door de therapie (opvliegers, gynaecomastie, vermoeidheid, seksualiteit) kennistekort t.a.v. bijwerkingen van de therapie (opvliegers, diarree, flair, misselijkheid etc.) angst

32 Interventies gynaecomastie-eenmalig RT, chirurgie
pijnlijke borsten-dragen hemd, tepelbescherming opvliegers-informeren, androcur,medicatie in onderzoek(Prozac ®, Seroxat ®, Neurontin ®, Catapresan ®), vermijden warme/koude wisselingen, omkleden stemmingswisselingen-informatie oorzaken, dag structuur, medicamenten osteoporose-beweging, drinken, bisfosfonaat

33 Interventies Libido vermindering/erectiele disfunctie
Praten, praten, praten Is het een probleem? Viagra®,Cialis®, Levitra® Vacuüm therapie Alprostadil (MUSE ®) Caverject papavarine Penis implantaten

34 Erectiele disfunctie

35 Erectiele disfunctie

36

37 Presentatie downloaden
Presentatie downloaden

38 Afsluiting