17-11-16 Studiedag FEBE Weldoen bij persoonlijke dilemma’s… Rineke Heij Beleidsadviseur Advies & Toerusting

Wat gaan we doen? IJsbreker In gesprek met elkaar Dilemma’s Hoe ga je er mee om? Weldoen?! n.a.v. casuïstiek

IJsbreker Je bent een excellente verpleegkundige als je… Wat zegt de beroepscode over het aspect ‘weldoen’ – goeddoen voor de patiënt / jezelf. Beroepscode geeft aan dat het uitgangspunt bij je beroepsuitoefening is dat de regie zoveel mogelijk bij de zorgvrager ligt; dat de zorgvrager, als hij dat wil en kan, zelf bepaalt wat voor hem belangrijk is. Belangrijke waarden zijn bijvoorbeeld: betrouwbaarheid, respect, eerlijkheid, rechtvaardigheid, niet schaden, respect voor de autonomie van de zorgvrager. De Beroepscode helpt je bij je handelen en de verantwoording daarvan. Daarnaast maakt de Beroepscode aan zorgvragers en hun naasten, mantelzorgers, andere zorgverleners, zorgaanbieders en de samenleving als geheel duidelijk wat zij van jou als verpleegkundige of verzorgende mogen verwachten.

In gesprek met elkaar In je werk kom je vaak voor lastige keuzes te staan. Waar doe je nu goed aan? Vertel over een situatie waarin dit aan de orde was en welk besluit je nam.

Omdenken Als je dezelfde situatie nu bekijkt vanuit de positie van de cliënt: Veranderd dat je visie? Wat veranderd er dan?

Stelling I Ik heb in mijn werk elke dag met ethische dilemma’s te maken? Ja of nee?

Dilemma’s Definitie: ‘moeilijke keuze tussen twee dingen’ Wanneer wordt iets een persoonlijk dilemma? of – of karakter beide opties een negatieve uitkomst niets doen geen optie Of – of karakter  zal ik wel/niet ingrijpen/doen? Wat je ook doet, beide uitkomsten voelen niet goed, dat maakt het tot een dilemma! Anders is de oplossing nl. helder. Als niets doen een optie zou zijn, zou er geen sprake zijn van een dilemma! Kortom: om een dilemma kun je niet heen. Je moet het in de ogen kijken en er wat mee doen! In elk werkveld kom je dilemma’s tegen. In elk werkveld kom je spanningsvelden tegen. En als jij ze tegenkomt als professional… dan komt de patiënt ze ook tegen! Een dilemma treft nl. niet alleen jezelf… het treft ook de patiënt!

Dilemma’s 2 kanten van 1 medaille Botsende waarden en normen zorgen voor de dilemma’s. De vertaling van de waarde  norm  maakt de waarde compleet. Waarden: wat is belangrijk? Motieven erachter? Altijd positief! Normen: wat moet ik doen? Regels en richtlijnen. Bijv. Norm ‘wij moeten de cliënt altijd helpen!’  Waarde hieraan gekoppeld is ‘verantwoordelijkheid’. Eigen autonomie / regie / geweten versus die van de patiënt. Waarden en normen die met elkaar in overeenstemming zijn, zorgen voor een mooi samenspel… kortom ‘daar zit muziek in’ 

Stelling II Elk dilemma biedt mogelijkheden voor mij! Wel of niet?

Dilemma’s bieden mogelijkheden Het dilemma zien vanuit het perspectief dat in het dilemma je elkaar ontmoet, biedt mogelijkheden: Het doet je stil staan Bij de patiënt Bij jezelf Het maakt dat je een pas op de plaats maakt Je afvraagt: Doe ik de juiste dingen? Doe ik de juiste dingen op goede wijze?

Zorgt het dilemma voor afstand? Of Ondanks het dilemma is er sprake van nabijheid? Waar zit voor jouzelf de balans? Realiseer je dat die voor iedereen verschillend kan zijn. Wat betekent voor jou weldoen? In hoeverre is iemands gedrag daarin voor jou leidend?

Hoe ga je er mee om?

Hoe ga je er mee om? Maak het bespreekbaar Leer van anderen Wees bewust van je eigen waarden & normen Heb oog voor je eigen welbevinden Op goede wijze omgaan met dilemma’s vraagt van jou als zorgprofessional verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid om het bespreekbaar te maken! Het in gesprek te brengen met je collega’s, de cliënt zelf en eventuele anderen. Dat is recht doen aan de patiënt en recht doen aan je zelf om dat het de mogelijkheid biedt stil te staan bij de vragen die we zojuist besproken hebben De wijze waarop anderen omgaan met een bepaald dilemma kan jezelf helpen in jouw omgaan met. Waarin het belangrijk is dat je weet wat jouw eigen waarden en normen zijn. Dat de toets criteria om dicht bij jezelf te kunnen blijven en ‘weldoen voor je zelf’ vorm te kunnen geven zonder de patiënt uit het oog te verliezen. Om het in kaart te brengen is het belangrijk om onderscheid te maken tussen de morele vraag en de goede vraag. Het beantwoorden van deze vragen is tegelijk exploreren van het dilemma! De morele vraag richt zich op de aspecten: Mag ik…Moet ik…Is het goede zorg om…Is het verantwoord om…

Wat zie ik? Wat vind ik? Wat doe ik ermee? Wat zijn mijn mogelijkheden? Wat zijn de voor- / nadelen? Wat betekent dat voor mij in mijn situatie? Wat heb ik wel te bieden?

Stelling III De manier van weldoen is meer waard dan de handeling zelf. Wel of niet?

Afsluitende casus wat is weldoen? Dhr. Jansen voor me aan de telefoon. Hij heeft een vraag: ‘Moet u luisteren. Ik heb een hele fijne EVV’er. Wel christelijk hoor. Maar verder… zij staat al jaren voor me klaar. Nu ben ik echter zo ziek dat ik mijn arts gevraagd heb om euthanasie uit te voeren… en wil ze ineens niet meer voor me zorgen! Mag dat zomaar? Is dat wel christelijk? Wat zou jij doen? Wat betekent weldoen in deze casus… voor de cliënt? Voor de professional? Hoe moet je deze cliënt zien als naaste vanuit Bijbels perspectief? Wat betekent dat voor jouw rol? Wie ontmoet wie? Wat kan in moeilijke situaties de meerwaarde van je christen-zijn zijn? Hoe ver ben je zelf bereid mee te gaan in het ‘ritme’ van de cliënt? Wat heb je wel te bieden?