Pilots MER en Omgevingswet Roel Meeuwsen Commissie voor de milieueffectrapportage Wie ben ik en wat doe ik , pl omgevingswet en m.e.r. bij de Commissie en daarbij betrokken bij de selectie van een aantal pilots, de uitvoering van de adviezen van de Commissie en het delen van kennis en ervaringen daarover. Vragen introductie, Wie heeft ervaring met MER? Met het opstellen van MER? Of met het begeleiden van een m.e.r.? Of op een andere manier betrokken bij MER/m.e.r. Wie werkt aan nieuwe omgevingsplannen en omgevingsvisies, volgend de ideeën van de omgevingswet? En wie werkt aan beide? Aan een MER voor een omgevingsvisie / omgevingsplan dat ook al volgens de ideeen van de omgevingswet wordt ingevuld? Schakeldag 29 juni 2017

Pilots MER en omgevingswet Inleiding pilots MER en omgevingswet Korte film: MER en omgevingswet, pilots omgevingsplannen Eerste conclusies, resultaten pilots en vervolg Vragen en discussie

Inleiding pilots MER Omgevingswet In opdracht van het ministerie IenM Omgevingsplannen en omgevingsvisies veranderen M.e.r.-wetgeving verandert niet Experimenteren en vernieuwen: werkwijze Commissie m.e.r. Inhoud advies en toetsing opstellen van het MER relatie MER omgevingsplan en omgevingsvisie Commissie m.e.r. is in 2016 gestart met de opdracht van IenM. Veranderingen bij invoering van de omgevingswet. Deze hebben impact. Hoewel de m.e.r.-wetgeving niet veranderd, veranderd de wereld om ons heen wel. Cie. M.e.r. is van mening dat het instrument m.e.r. de flexibiliteit heeft om mee te veranderen met de veranderende besluitvorming. Hoe daar invulling aan te geven willen we samen met gemeenten, adviesbureaus en alle andere betrokken partijen ervaren en ontdekken. We willen de lessen die we daaruit trekken ook communiceren met de vakwereld.

Pilots MER en omgevingswet Omgevingsplannen Binckhorst, Den Haag Haven en Stad, Amsterdam Kanaalzone Zeeuws-Vlaanderen, Terneuzen Buitengebied, Boekel Buitengebied, Rijssen-Holten Park 21, Haarlemmermeer Buitengebied-zuid Boarnsterhim, Leeuwarden Omgevingsvisies Omgevingsvisie provincie Noord Brabant Omgevingsvisie Katwijk Omgevingsvisie provincie Friesland We zijn begin 2016 begonnen met het selecteren van pilots. Daarbij hebben gekeken naar diversiteit aan opgaven, Stedelijke trasnformatie, landelijk gebied, recreatie, Plannen van gemeenten die gebiedsdekkend zijn en plannen voor deelgebieden. Visies van gemeenten, provincies en diversiteit aan gemeenten, Diversiteit aan thema’s zoals gezondheid, mobiliteit, duurzaamheid, recreatie, landelijk gebied, stedelijk gebied etc. Ook bij de samenstelling van onze werkgroepen zoveel mogelijk inspelen op de thema’s die spelen en verschillende deskundigen, onder andere ook nieuwe thema’s zoals klimaatadaptatie en energietransitie.

Korte film https://www.youtube.com/watch?v=mDWvc5914q4 Film laten maken in samenwerking met gemeenten die meedoen aan de eerste pilots. Deze is rond de jaarwisseling uitgevoerd. Geeft een indruk van de eerste ervaringen. Het is een samenvatting van een langere film die 15 minuten duurt en per pilot zijn er ook kortere films gemaakt.

Eerste conclusies en inzichten Integrale thema´s en ambities Nieuwe werkwijze m.e.r., beleidsregels en milieugebruiksruimte Monitoring, evaluatie en maatregelen achter de hand Per punt een korte toelichting geven, haak daarbij aan bij de film, maar kijk ook vooruit naar de voorbeelden. Integrale thema’s, zoals gezondheid, mobiliteit, duurzaamheid. Maar ook ruimtelijke kwaliteit, energietransitie en klimaatadaptatie. Nieuwe werkwijze, waarbij flexibele plannen, nog open laten van keuzes, leidt tot globaal onderzoek naar milieu-effecten via scenario’s of andersom onderzoek naar milieugebruiksruimte en daaraan gekoppeld omgevingswaarden. Betekent een andere manier van beschrijven van alternatieven en uitvoeren van effectonderzoek. Doorschuiven van onderzoek naar latere fase van invulling plannen en concreet maken van initiatieven. Hieraan is onlosmakelijk verbonden, monitoring en evaluatie. Mogelijkheid om plannen later bij te sturen op basis van maatregelen en bijstellen van beleid. Nieuwe werkwijze komt tot uitdrukking in met beleidsregels, minder sturing. Milieugebruiksruimte Globaal bestemmen Onderzoek met scenario´s botsproeven

Binckhorst, Den Haag De gemeente Den Haag wil het gebied Binckhorst ‘transformeren tot een duurzaam en hoogwaardig woon-, werk- en leefgebied’. Den Haag wil daarbij voor de Binckhorst zelf geen uitgewerkt plan maken en juist particuliere initiatieven laten bepalen hoe het ge-bied er straks uit gaat zien. Dit sluit aan op de filosofie van de nieuwe Omgevingswet die over een aantal jaar in werking treedt. De gemeente kiest er daarom voor geen bestemmingsplan, maar een omgevingsplan op te stellen. Voordat de gemeenteraad een besluit neemt worden de (milieu)gevolgen van dit plan onderzocht in een omge-vingseffectrapport.

Binckhorst, Den Haag Tussentijdse toetsing en advies over concept-OER: Bestaand beleid is vertaald in groot aantal gedetailleerde regels Integraliteit ontbreekt nog Advies: varieer met regels en onderzoek effect op ambities en doelstellingen Leg nadruk op monitoring en evaluatie

Ervaringen Binckhorst Bundelen van sectorale onderwerpen in integrale thema’s wordt opgepakt en werkwijze aangepast Meer nadruk op monitoring, wordt nu ook gedragen door de gemeente Advies helpt bij cultuuromslag binnen de gemeente

Buitengebied Boekel

Tussentijdse toets concept-MER MER is nog traditioneel en kijkt bovendien alleen naar passend binnen wetgeving Groot gat met ambities en doelen (gezondheid en vitaal platteland) Mate van sturing op kaders en streefwaarden en effecten daarvan niet bekeken. Beoordelingskader ‘plat’

Toetsing MER Boekel Advies positief ontvangen, met name monitoring en verdere invulling van ambities vitaal platteland Tussentijds advies volledig opgepakt door de gemeente (en adviseur) MER besteed aandacht aan ambities en doelen van de gemeente Ingegaan op monitoring en evaluatie

Haven en Stad, Amsterdam De gemeente Amsterdam wil een deel van het haven- en industriegebied binnen de Ring A10, de aangrenzende bedrijventerreinen, het gebied rondom station Sloterdijk, het Westerpark en het westelijk deel van de Noordelijke IJ-oever omvormen tot een gemengd stedelijk gebied ('Haven-Stad'). Hierdoor wordt een bijdrage geleverd aan de woningbouwbehoefte van de gemeente. Voor het deelgebied dat het eerst wordt om-gevormd (Sloterdijk – Westerpark en omgeving) worden omgevingsplannen opgesteld. Voordat de gemeenteraad hierover besluit worden de milieugevolgen in een milieuef-fectrapport onderzocht.

Haven en Stad, Amsterdam

Haven en Stad, Amsterdam Advies over reikwijdte en detailniveau MER: Concretiseer ambities en onderzoek: de mate waarin milieugebruiksruimte wordt gecreëerd de hardheid van de kaders de mate van sturing door de gemeente MER als ‘levend’ informatiesysteem Ondersteunt de fasering van de planvorming Maatregelen achter de hand en bijsturing Hier ook het advies om te structureren toevoegen?

Ervaringen Haven en Stad Integrale thema’s helpen bij structureren van het MER Dynamisch monitoringssysteem serieus opgepakt, hulp bij fasering plan en doorschuiven van onderzoek Denken in integrale criteria en loslaten van sectorale normen, o.a. voor duurzaamheid en mobiliteit

Buitengebied Rijssen-Holten De gemeente Rijssen-Holten werkt aan een nieuw plan voor het buitengebied, zij wil komen tot een goede omgevingskwaliteit en tegelijkertijd ruimte bieden voor agrarische bedrijven en toerisme. Het plan maakt gebruik van de mogelijkheden van de Chw zoals flexibel bestemmen. Ambities: versterken van: Landschappelijke en natuurkwaliteit Duurzaamheid En gezonde leefomgeving.

Buitengebied Rijssen-Holten Digitaal MER biedt kansen voor Participatie Levend en dynamisch informatiesysteem Maak ambities omgevingskwaliteit concreet Gezondheid, stimuleren via RO Duurzame energie Botsproeven Varieer met hardheid van regels en kaders Milieugebruiksruimte ontwikkelen

Park 21, Haarlemmermeer Gemeente Haarlemmermeer wil 1.000 hectare van het buitengebied tussen Hoorddorp en Nieuw-Vennep omvormen tot en metropolitaan park, PARK21 genaamd. De ontwikkeling gebeurt op vrijwillige basis en is afhankelijk van private initiatieven. De gemeente heeft de plannen al veel langer voor het gebied, Er zijn problemen met de verzilting van de bodem en de recreatieve druk in de Randstad is groot. Dit gebied daarom inrichten als leisure-park. Maar de gemeente wil de ontwikkelingen vrij laten, ze willen initiatiefnemers uitnodigen met ideeen te komen. Varierend van Wellness tot kartingbanen. Het is het idee dat het gebied planologisch meekleurt met de ontwikkelingen. Daarnaast staat het gebied ook onder druk van alle infrastructuur in de omgeving en dit brengt beperkingen, maar ook kansen met zich mee.

Park 21, R&D advies Beschrijf de beschikbare milieugebruiksruimte Uitwerking van scenario’s om mate van sturing te bepalen Levend informatiesysteem ‘vinger aan de pols’, worden de doelen gehaald? (monitoringsysteem)

Omgevingsvisie Noord-Brabant Advies R&D Foto van de leefomgeving Wat is de rol van de provincie? Beoordelingscriteria afstemmen op ambities en doelen Maak twee foto’s. de eerste van de huidige situatie, mede gebaseerd op de input die is gehaald uit de participatie De tweede foto is gebaseerd op de autonome ontwikkeling en de uitvoering van het beleid. Uit het verschil tussen beide ‘foto’s’ kan worden gehaald waar de knelpunten zitten, waar is het beleid effectief, waar kan sturing worden toegevoegd, of waar kan beter beleid aan de gemeente worden over gelaten.

Omgevingsvisie/plan en m.e.r. Plan-m.e.r. verplicht (art. 16.34 van de Omgevingswet) Kaderstellende activiteiten en/of Passende beoordeling Omgevingsvisie geeft inzicht in: Uitwerking van ambities naar doelen Haalbaarheid ambities, versterken of conflicteren Aanzet voor beoordelingskader op gemeentelijk / lokaal niveau Sturing, wat is de rol van de provincie / gemeente En biedt kader voor omgevingsplan en uitwerking daarvan Plan en visie kan gecombineerd of volgend, dan ook MER in fases, van globaal naar concreet Het gaat om MER voor omgevingsvisies en plannen, de inhoud en processen van deze plannen zijn nieuw. Voor beide kan een MER worden uitgevoerd. De omgevingsvisies schetsen een kader voor de omgevingsplannen. Formeel doordat de visies gaan over kaderstellende activiteiten, maar kan ook

Visies en plannen Omgevingsvisie Omgevingsplan Integraal en gebiedsdekkend Voor de lange termijn voorzorgbeginsel, preventief handelen, vervuiling aanpakken bij de bron (omgevingswet) zelfbindend Omgevingsplan Omgevingswaarden vastleggen regels voor de fysieke leefomgeving kent functies toe aan locaties bindt burgers en bedrijven Het gaat om MER voor omgevingsvisies en plannen, de inhoud en processen van deze plannen zijn nieuw. Voor beide kan een MER worden uitgevoerd. De omgevingsvisies schetsen een kader voor de omgevingsplannen. Formeel doordat de visies gaan over kaderstellende activiteiten, maar kan ook

Voorlopige Conclusies en inzichten Integrale thema´s en ambities Nieuwe werkwijze m.e.r. Monitoring, evaluatie en maatregelen achter de hand Kritisch meedenken levert meerwaarde Nieuwe werkwijze komt tot uitdrukking in met beleidsregels, minder sturing. Milieugebruiksruimte Globaal bestemmen Onderzoek met scenario´s botsproeven

Verbreding MER, integrale thema’s Zoals gezondheid, duurzaamheid, mobiliteit, landschap en ruimtelijke kwaliteit: Kwalitatieve beschrijving van effecten Hulp bij structureren van het MER Aan de slag met energietransitie en klimaatadaptatie Zoals gezondheid, duurzaamheid, mobiliteit, landschap en ruimtelijke kwaliteit: bestuurlijke afwegingsruimte en saldering Kwalitatieve beschrijving van effecten Toetsen aan ambities en doelstellingen i.p.v. normen, bestemmingen en functies Hulp bij structureren van het MER Bundelen van milieuaspecten, b.v. in gezondheid en duurzaamheid

Nieuwe werkwijze Van bestemmingen naar regels en omgevingswaarden Alternatieven uitwerken met verschillende sets aan regels, variëren met ‘harde’ en ‘zachte’ regels Milieugebruiksruimte in beeld brengen (foto van de leefomgeving) Participatie en m.e.r., ze kunnen elkaar versterken

Monitoring en maatregelen Nieuwe werkwijze vraagt om ´vinger aan de pols´ Bijsturen en ‘maatregelen achter de hand’ MER als digitaal informatiesysteem, voor burgers en ondernemers Verder ontwikkelen monitoring, evaluatie en maatregelen, hoe, wat en wie?

Vervolg(-vragen) pilots Omgevingsvisies…..wat betekent dit voor doorwerking en samenhang met omgevingsplannen? Botsproeven….toetsen robuustheid, hoe werkt dat en wat kunnen we hiervan leren? Monitoringplan, -programma en maatregelen achter de hand, de omgevingswet kan niet zonder…. Maar wat betekent dit in de praktijk

Vragen en discussie Welke ervaringen zijn er met MER en omgevingsvisies en omgevingsplan? Wat zijn de ervaringen met integrale criteria? Wat zijn de ervaringen met evaluatie, monitoring en maatregelen achter de hand? Wat levert participatie op en hoe is de relatie met m.e.r.? Overige vragen? Wat zijn de ervaringen met evaluatie, monitoring en maatregelen achter de hand? - wat zijn de belangrijkste lessen? - hoe vindt bijsturing plaats? - monitoren van ambities of van milieu-effecten

Bedankt voor uw aandacht, Roel Meeuwsen rmeeuwsen@eia Bedankt voor uw aandacht, Roel Meeuwsen rmeeuwsen@eia.nl 06 55 29 50 16

Opgaven Chw, verbrede reikwijdte Verlengen planhorizon > 10 jaar Aanwijzen bestemmingen versus formuleren omgevingsdoelen Werken met meer integrale criteria met afwegingsmogelijkheden Veranderende onderzoeksplicht/-last: lager detailniveau en ‘doorschuiven’ Monitoring en maatregelen achter de hand (Participatie en m.e.r./MER)