Lokaal, Sociaal en Beleid Een problematiek in viervoud Filip De Rynck (Universiteit Gent) 1

1 Het Lokale in het Sociale Een kader voor lokale netwerking Focus op het lokale niveau: wat de SVK’s doen als focus

VLAANDEREN FEDERAAL PRIVATE ORGANISATIES GEMEENTEN OCMW’s Centraal punt: lokale netwerking wordt in belangrijke mate gestuurd door centraal – lokale relaties in veelvoud GEMEENTEN OCMW’s

Conceptueel kader om lokale netwerking te begrijpen

‘Lokale’ netwerking Vlaamse overheid als ‘meta – governor’ van lokale netwerken (zie figuur): Bepaalt bevoegdheden en middelen van lokale actoren (SHM, SVK’s, OCMW’s, Gemeenten,...) Stuurt private actoren zelf aan (CAW’s bvb) Bepaalt kaders voor lokale netwerken (bvb: schaal van SVK’s; rollen van actoren,...) Wat is de ruimte voor lokale netwerking en in welke mate stimuleren / hinderen Vlaamse kaders lokale netwerking? Dat bepaalt sterk de prestaties van het netwerk

2 Het Beleid in het Sociale Verhoudingen in Beleid

OVERHEID MIDDENVELD MARKT PROFIT PRIVATE SFEER Woondomein in de vier sferen van de samenleving PRIVATE SFEER MARKT PROFIT

Verzorgingsstaat – Verzorgingsstad (1) Jaren 1950-1970: de verzorgingsstaat Sterk gecentraliseerd Sterk verzuild (gezondheidszorg, onderwijs) en sterk corporatistisch (sociaal overleg, sociale zekerheid) Van naastenliefde naar rechten (OCMW wet van 1976) Zwakke positie van lokale besturen: hoogstens aanvullend

Verzorgingsstaat – Verzorgingsstad (2) Jaren 1980 – 1990: verzorgingsstaat onder druk Vlaamse overheid in uitbouw: centralisatie Kritiek op de verzorgingsstaat: gebrek aan efficiëntie, verkokering en Mattheüseffect Verzuiling ideologisch in afbouw maar belangenverdediging blijft Steeds meer aanbod en professionalisering van lokale besturen (gemeenten en OCMW’s)

Verzorgingsstaat – Verzorgingsstad (3) Jaren 2000 – 2015: verzorgingsstad ? Effecten van neoliberaal beleid: Vermarkting, effecten slaan lokaal neer Vermaatschappelijking van de zorg ‘Voor wat, hoort wat’: rechten en plichten (activering) Druk op het lokale: Decentralisatie – besparingen – vermaatschappelijking van de zorg – terugtredende overheid (‘kerntaken’) Zie Nederland: decentralisatie van de zorg

Van der Steen, 2013: 7

3 Het Beleid in het Lokale Balanceren en Bricoleren

Bricoleren en Balanceren Binnen sterk uitgebouwde centrale regelgeving: verkokerd en verdeeld Op de ‘woonmarkt’, die haar naam niet gestolen heeft Binnen gevoelige verhoudingen met private organisaties, vaak met regionaal bereik Dat alles bepaalt de prestaties van een netwerk als een SVK

BURGERS POLITICI Politieke partijen MIDDENVELD Media AMBTENAREN

Focus op lokaal netwerk Management in het netwerk en van het netwerk Structurele variabelen organisatiestructuur middelen (personeel, financies,...) Procesmatige variabelen dynamiek, vertrouwen, communicatie,...

Focus op lokaal netwerk Aantal variabelen bepalen proces en product actoren en hun individuele doelen, macht, hulpbronnen, capaciteit relaties tussen actoren en dynamiek leiderschap en management

Conceptueel kader om lokale netwerking te begrijpen

Soorten netwerken Coördinatie Coöperatie Collaboratie

4 Verhouding gemeente - OCMW Van Living Apart Together naar Leven onder een Dak?

Lokaal besturen OCMW’s: van heel klein tot heel groot: Van dienstverlening naar beleid Van curatief naar preventief Maar ook belangrijke verschillen tussen OCMW’s Gemeenten en OCMW’s: OCMW’s relatief vrij van partijpolitiek Zijn OCMW’s ‘beschermde zone’ voor kansarmen? Druk naar beheersmatige samenwerking neemt toe Uitbreiding van sociaal beleid, bvb (sociaal) wonen (grijze zone tussen lokale besturen)

1 januari 2019 Kaderbeslissing van de Vlaamse Regering tot inkanteling van OCMW’s Juridische stappen: een grotere complexiteit dan bij politieke onderhandelingen gedacht Drie modellen voor interne organisatie

1 januari 2019 Inkanteling van lokale agentschappen en regionale samenwerkingsvormen (OCMW – verenigingen) Maar SVK’s zijn geen autonome lokale samenwerking, vallen binnen Vlaamse regelgeving / subsidies Nemen gemeenten dan verplichtingen van OCMW’s over?

Lokaal Sociaal Beleid Tussen straat en staat: te weinig ruimte voor lokale netwerking Vermaatschappelijking en vermarkting zetten druk op publiek initiatief Management in en van lokale netwerken maakt verschil Integratie van OCMW’s in gemeente: het algemene klimaat is bedreigend, maar er zijn ook kansen