Internet fun & veilig! Opmerking vooraf voor de presentator Deze presentatie werd ontwikkeld door Child Focus, Belgacom en Microsoft om leerlingen van het vierde, vijfde en zesde leerjaar te sensibiliseren in verband met de risico's van het internet. De presentatie mag enkel gebruikt worden in de context van de door Belgacom of Microsoft georganiseerde opleidingen en de presentator moet vooraf een door Child Focus verstrekte opleiding hebben gevolgd. Vertrekpunt: internet is een fantastisch instrument dat niet weg te denken is uit het leven van jonge mensen, maar er zijn bepaalde risico's aan verbonden (wat geldt voor veel dingen in het leven) en daarom moet er op een verstandige manier mee omgesprongen worden. Het idee is vervat in de titel en moet duidelijk beklemtoond worden bij de leerlingen: “Internet fun & veiling” . De bedoeling is de leerlingen bewust te maken en hen aan te moedigen tot een dialoog met onderwijzers, ouders, enz. over hun surfgedrag. De boodschap moet positief blijven. Belangrijk: vergeet niet dat je tijdens een voordracht voor een klas de rol van neutrale 'coach' speelt. Heb je zelf kinderen, probeer dan niet te veel je persoonlijke overtuigingen of opvoedkundige principes inzake veilig surfen uit te dragen.

Wat doen jullie zoal op het Internet? Start met vragen aan de kinderen: Wat is het internet? Wat kan je zoal doen met het internet? Wat doen jullie het meest? Praat over sociale netwerken: Netlog & Facebook Heb je je eigen PC? Waar staat de PC thuis? Kijken jullie ouders af en toe mee? Praten jullie met ouders/leerkracht over wat jullie zien en ervaren op het internet? Wat weten jullie over veiligheid op internet? Kennen jullie de risico's van internet (spam, virussen, ...)? Surfen jullie ook op jullie gsm of op die van jullie ouders?

Chatten jullie vaak? Hoeveel? Met wie? Via welke programma’s? Mail & Chat hoofdstuk Q&A: Heb je een e-mail adres? Chatten jullie vaak? Hoeveel? Met wie? Via welke programma’s? Gebruiken jullie een webcam? Waarom hou je van chatten (foto’s delen, contact houden met vrienden die verhuisd zijn…)? Net zoals in het echte leven heb je ook op het internet een adres nodig om post te ontvangen. Kies dan ook een paswoord om zeker te zijn dat niemand jouw e-mails kan lezen. Blijf jezelf op internet. Je waarden en opvoeding en alle beleefdheids- en omgangsregels zijn ook van toepassing op internet!

Paswoord Combineer Maak een afkorting van een zin kleine en GROTE letters cijfers (123) en symbolen (!*’) Maak een afkorting van een zin Geef nooit je paswoord aan iemand anders Zorg voor interactie tussen de kinderen: hoe hebben jullie je paswoord gekozen, wie kent dat paswoord, enz. Een kind gebruikt een e-mailadres niet op dezelfde manier als een volwassene, gewoon om te mailen. Voor een kind is het een ware poort die opengaat naar het internet, Facebook, MSN, ... Het is een spoor dat ze een beetje overal zullen achterlaten, om mee te doen aan wedstrijden, ringtones te bestellen, enz. Het is dus belangrijk dat ze een NEUTRAAL e-mailadres kiezen en een meer persoonlijk adres voorbehouden voor vrienden en familie. Hoe kies je een neutraal e-mailadres? Gebruik geen naam en voornaam (of naam van je gemeente), want dat maakt het makkelijker om je paswoord te achterhalen. Hotmail controleert automatisch de veiligheid van je paswoord bij de creatie van een nieuw adres. Een paswoord is als een tandenborstel: het is persoonlijk en je moet het om de drie à vier maanden vernieuwen. Vergeet niet uit te loggen bij het verlaten van MSN, Facebook, enz. Gebruik niet hetzelfde paswoord voor al je accounts.

Voorbeeld E-mail: ikheetemmaenben9jaar@live.be Paswoord: emma9 E-mail: emmatje@live.be Paswoord: MbJi12j Wees origineel! Gebruik niet zomaar je voornaam of familienaam in je adres, want dan maak je het anderen te makkelijk om je op te sporen. Gebruik als paswoord een afkorting van een zin die je gemakkelijk kan onthouden: “Mijn broer Jan is 12 jaar” = MbJi12j Pas op voor “phishing”! ‘Phishing’ = wanneer oplichters op het internet proberen te ‘vissen’ naar persoonlijke info zoals paswoorden, codes, adressen… Geef je privé-gegevens dus nooit zomaar vrij op het internet!!! Identity theft: Banken, bedrijven en overheidsinstellingen zouden nooit persoonlijke details of paswoorden navragen via e-mail. Indien je een e-mail krijgt met deze vraag, antwoordt vooral niet, dit betekent dat de verzender je gegevens wil misbruiken. Dit gebeurt vaak bij kinderen en tieners (grootste risico bij jongeren tussen 18 en 29) Wanneer iemand anders persoonlijke informatie over jou verzamelt en het dan gebruikt om in jouw naam allerlei dingen uit te spoken.

SPAM!  Beantwoord geen e-mails van mensen die je niet kent. Geef je adres nooit zomaar door op het internet. Neem een goede e-maildienst met (een)spam-filter. Blokkeer afzenders van spam. Verzend “STOP” aan een spam SMS. Ongewenste e-mail en spam in je mailbox kunnen erg vervelend zijn. Enkele regels kunnen je helpen om dat te verminderen. 1) Antwoord niet op ongevraagde e-mails. Als je antwoordt, weten de afzenders dat je hun mails leest en dan zullen ze er blijven sturen. Klik niet op links in e-mails en download geen bestanden als bijlage bij een e-mail waarvan je de afzender niet kent. 2) Laat je e-mailadres niet achter op internet. Denk bijvoorbeeld na voor je je inschrijft op een mailinglist of abonneert op een nieuwsbrief, of creëer verschillende e-mailadressen: een voor school en een ander neutraal adres voor je vrije tijd. 3) Gebruik een goede mailservice met antispam, zoals Windows Live Hotmail. 4) Blokkeer verstuurders van spam. Wil je uitsluitend e-mails van vrienden in je mailbox krijgen? Met Windows Live Hotmail kan dat: klik achtereenvolgens op Opties, Filters en rapporten en Exclusief. 5) Stuur STOP als je spam ontvangt via sms. Ook op je gsm kun je ongewenste commerciële berichten ontvangen die veel geld kunnen kosten. Vaak gaat het om wedstrijden, maar als je het antwoord sms't moet je daar buitensporig veel voor betalen. Sms gewoon STOP (in hoofdletters) naar het nummer en de verantwoordelijke firma is dan verplicht te stoppen met het sturen van sms'en naar je nummer.

Voorbeelden van SPAM Pas op, spamberichten kunnen soms verstuurd worden via e-mailadressen uit je lijst van contacten en lijken dan onschuldig. Je wordt dan gevraagd op een link te klikken (bv. 'Ik moet je iets vertellen, klik snel op de link!').

Wat doen met ongewenste berichten en mails? Mail gewoon verwijderen Aanduiden als ongewenste mail Aanduiden als Phishingbericht Afzender is gehackt

Contactpersonen verwijderen Klik bovenaan links op het blauwe vakje met witte blokjes Klik dan op “Personen” Selecteer de te verwijderen persoon door een vinkje voor de naam te zetten Screenshot MSN Om een contact te blokkeren, ga je naar de contactenlijst en dubbelklik of rechtsklik je op de naam om het menu te openen. Klik boven in de werkbalk op verwijderen

Wat wel of niet doen Kies een nickname Voeg nooit personen toe die je niet kent! Ontmoet geen personen die je online hebt leren kennen. Doe geen dingen voor de webcam die je niet voor groot publiek zou doen. Respecteer anderen Geloof niet zomaar alles wat tijdens het chatten wordt verteld. Post geen foto’s of gegevens op jouw profiel Conclusies voor ‘mailen & chatten’: 1. Ik creëer een pseudoniem dat zo weinig mogelijk persoonlijke informatie bevat. Kies een pseudoniem dat niks verraadt, zoals je leeftijd, geslacht of woonplaats. Gebruik nooit je echte naam. 2. Ik laat enkel vrienden toe die ik ken. Ik maak mijn profiel enkel toegankelijk voor vrienden. Vraag je ouders je te helpen met het aanmaken van je profiel. Laat je door niemand onder druk zetten. Je kunt de webcam gebruiken als een vorm van controle (als je iemand ontmoet die je adres gekregen heeft van een vriend en je toegevoegd heeft aan Messenger). Het is echter nog beter de webcam helemaal niet te gebruiken. 3. Spreek niet af met mensen die je tijdens het chatten hebt ontmoet/Gebruik NOOIT de webcam met onbekenden. In de onlinewereld heb je 'vrienden' die je in het echte leven nog nooit hebt ontmoet. Het kunnen toffe mensen lijken, maar je weet niet hoe ze echt zijn. Een leuk meisje van een chatroom kan in werkelijkheid een oudere man met slechte bedoelingen zijn. Zelfs als je al erg lang intens met een 'vriend' communiceert, blijft hij of zij een onbekende aan wie je nooit vertrouwelijke informatie, zoals een telefoonnummer, adres of foto, mag geven. Wil je een internetvriend ontmoeten, vraag je ouders dan om met je mee te gaan. 4. Doe voor de webcam niets dat je in het openbaar ook niet zou doen (wat je niet in het bijzijn van je oma zou doen). 5. Respecteer andere mensen net als in het echte leven. Post geen informatie die anderen pijn doet of schade berokkent. Heb je een leuke foto met een vriend die je op je blog wilt publiceren? Weet je vriend ervan? Heb je toestemming gevraagd? Zou jij het fijn vinden als iemand jouw foto zonder jouw medeweten op internet zet? 6. Geloof niet alles wat ze op internet zeggen. 7. Ik publiceer geen foto's van mezelf of persoonlijke info op mijn blog of in mijn profiel. Let op met de foto's die je in je profiel plaatst. Sommige foto's kunnen heel veel over jou vertellen. Eens op internet, altijd op internet!

Sociale netwerken raag de kinderen of ze sociale netwerken gebruiken. Leg uit: wat zijn sociale netwerken en hoe schrijf je je in. Netlog & Facebook is enkel beschikbaar voor kinderen ouder dan 13 jaar!! Wijs hierop, maar met humor, want je moet de dialoog in stand houden. Heel veel van hen zitten immers op socialenetwerksites.

Voorbeeld van een goede en een slechte foto! De profielfoto is de enige die niet via de beveiligingsinstellingen onzichtbaar kan worden gemaakt. Beter is dus een foto waar het kind niet zelf op staat, een afbeelding of foto die symbool staat voor het kind (bv. een dolfijn voor wie graag dolfijnen ziet). Post dus geen foto's op internet waarmee je bijvoorbeeld niet op een affiche in je eigen straat zou willen staan ;-)

Waar kan je iets melden?

Privacy settings instellen! Klik naast het slotje in Facebook en selecteer “Instellingen” Selecteer nu “Privacy”

Duid hier zeer goed aan wie wat kan zien en wie contact met je kan maken of je berichten sturen. Kinderen kiezen dus best de optie “vrienden”. “Public” wil dus zeggen dat iedereen je gegevens kan zien, en “Aangepast” is ingewikkelder omdat je goed moet controleren of alle instellingen correct gedefinieerd zijn.

Phineas & Ferb video over online veiligheid

Op internet zeg je makkelijker dingen omdat niemand je ziet Op internet zeg je makkelijker dingen omdat niemand je ziet. Maar je weet natuurlijk nooit wie er meeleest… Blijf dus online gewoon jezelf en doe geen dingen die je anders niet zou doen, zoals je adres of telefoonnummer aan een vreemde geven of mensen pesten. Vergeet niet dat je gesprek door de ander bewaard kan worden… Dit geldt even goed voor het verzenden van persoonlijke foto’s en het gebruik van je webcam. Andere nuttige tip: als je je familienaam geeft en je gemeente is het vaak gemakkelijk om jouw adres te vinden. Vooral als je een speciale familienaam hebt die niet veel voorkomt (in die gemeente). Ook als je iets vertelt over straatnaam of je wijk, kan men gemakkelijk via de Wittegids.be je volledig adres en telefoon vinden. Best enkel je voornaam of een nickname gebruiken. Wees voorzichtig met WIE je jouw persoonlijke gegevens en foto’s deelt. Je kan ze enkel beschikbaar maken voor sommige mensen, zorg ervoor dat je profiel niet openbaar is voor iedereen. Foto’s kunnen gekopieerd en geplakt worden, en dus misbruikt worden tegen je wil. Post niet zomaar foto’s van anderen zonder hun toestemming te vragen.

Pesten  Je bent een pestkop als je... ... beledigende of bedreigende mails hebt verstuurd, een roddel gelanceerd of iemand bewust uitgesloten hebt uit een chatgesprek. Online pesten = veel erger dan het “gewone pesten” Q&A over cyberpesten, spreek over “pesten”! Heb je ooit iemand beledigd of gepest via e-mail of op zijn/haar profiel? Heb je ooit online een roddel over iemand verspreid? Heb je ooit een lelijke foto van iemand op je profiel gepost? Als je gepest wordt: vat het niet persoonlijk op, het is zeker jouw fout niet! Indien de kinderen niet antwoorden, kun je de vraag omdraaien en vragen of iemand ooit slachtoffer was van cyberpersten of dat ze iemand kennen die al eens slachtoffer is geweest. Bewaar de e-mails of print ze af, toon ze aan een ouder of leerkracht. Gedraag je online zoals in het echte leven. Het is niet zo anoniem als je denkt. Slecht gedrag vertelt meer over je persoonlijkheid dan over de persoon die je pest. Online pesten = veel erger dan het ‘gewone’ pesten: Woorden komen hard aan op een scherm en je kunt niet zien hoe de ander reageert. Het slachtoffer voelt zich thuis niet meer veilig, het pesten gaat gewoon door na de schooluren. Wat online staat, kan je niet meer ongedaan maken. Een bewerkte foto of een beledigende tekst kan verder verspreid worden!

Video over Cyberpesten, ter illustratie.

Word je online gepest? Vertel het aan iemand Reageer nooit op pestberichten Stop met chatten met de pestkop of meld je helemaal af! Blokkeer mensen die je lastigvallen of je slecht doen voelen Gebruik een nieuwe nicknaam Maak een nieuw e-mailadres aan, dat je enkel doorgeeft aan vrienden Als iemand je online pest, bewaar je de e-mails en berichten. Reageer niet op vreemde berichten als je ze niet leuk vindt. Op die manier beleeft de pestkop geen plezier aan het pesten.

Voor een verantwoord GSM-gebruik Aanbevelingen voor het gebruik van het internet via GSM = surfen! 2. Aandacht voor de verbindingskosten! 3. Zet ‘s avonds je GSM uit ! 4. Denk na voor je foto’s en gegevens publiceert ! Alle aanbevelingen voor het gebruik van het internet zijn ook geldig bij het surfen via GSM! 2. Aandacht voor de verbindingskosten! De kosten voor internetverbinding kunnen hoog oplopen, indien je een prepaidkaart hebt zal je krediet snel opgebruikt zijn en indien je surft met de GSM van je ouders zullen deze niet tevreden zijn wanneer ze hun factuur ontvangen! Je operator stelt interessante formules voor om onaangename verrassingen te vermijden. Informeer je hierover. 3. Behoudt je aantal uren slaap, zet ‘s avonds je GSM uit ! Jouw GSM volgt je overal, zelf tot in bed. Zonder dat je ouders het weten kan je in contact blijven met al jouw vrienden, maar het is belangrijk om je aantal uren slaap te respecteren, zet dus best je GSM uit wanneer je gaat slapen. 4. Jouw GSM laat het toe om te filmen of fotograferen maar denk na voor je foto’s en gegevens publiceert ! Het is heel leuk om herinneringen te bewaren aan leuke momenten met je vrienden maar stel jezelf de vraag of jouw filmpjes en foto’s niet te onozel zijn of geen zaken onthullen die je liever voor jezelf houdt. Elektromagnetische velden : Le GSM zend stralen uit om verbinding te kunnen krijgen met het netwerk via antennes. Le GSM zend stralen uit terwijl jetelefoneert en wanneer je een sms verstuurd. Anders geeft hij bijna geen straling af: slechts enkele seconden elke 3 uur om met het netwerk verbinding te blijven behouden. Het oortje laat het toe het aantal door het lichaam geabsorbeerde stralingen te verminderen met een factor 30. Het is supercomfortabel: je kan schrijven terwijl je telefoneert. De telefoon bevindt zich verder van je lichaam: zo vang je minder stralen op. Stuur SMS’jes in plaats van te telefoneren. Ook in dit geval bevindt de telefoon zich verder van je lichaam waardoor je opnieuw minder straling opvangt. De GSM en het netwerk passen constant hun zendkracht aan tijdens de communicaties. Hoe dichter de GSM en de antennes zijn, hoe minder kracht ze nodig hebben: dus hoe minder stralen er worden uitgezonden! WiFi stuurt weinig stralingen uit aangezien de afstandsdekking heel klein is.

Gouden Internet Regels Ik PRAAT over het internet met mijn OUDERS (vraag uitleg en praat over wat je beleeft op het Internet). Ik gedraag me VERANTWOORDELIJK op het Internet en RESPECTEER de anderen Wrap up, vraag de kinderen wat ze geleerd hebben.

Waar vind ik hulp? 1. Je ouders en leerkracht … 2. 116 000 2. 116 000 www.clicksafe.be www.safeonweb.be/nl Elk probleem dat je tegenkomt op internet kun je melden op het gratis nummer van Child Focus (116 000). Clicksafe is de site van Child Focus met specifieke tips voor kinderen, tieners, ouders, leraars, enz. Vragen stellen en problemen melden kan via de helpline. Ecops is de site van de Federal Computer Crime Unit van de federale gerechtelijke politie. Je kunt er terecht om alle vormen van internetcriminaliteit te melden.

Geloof niet alles wat je leest of ziet op internet Geloof niet alles wat je leest of ziet op internet. Als je twijfelt, vraag dan raad aan iemand die je kan helpen Wees op je hoede zodra er sprake is van geld en praat erover met je ouders Open geen e-mails van mensen die je niet kent Voeg geen mensen toe die je niet kent Paswoorden zijn geheim. Geef ze aan niemand door. Een paswoord is als een sleutel van je huis: niemand kan van je vragen dat je die doorgeeft. Denk goed na als je je webcam gebruikt Wees voorzichtig met de info die je over jezelf post.  

Dank u voor jullie aandacht