Voorlezen in de kinderopvang Training Voorleescoördinator Bijeenkomst 2 www.hetabc.nl

Een stimulerende leesomgeving Toegankelijk, zelf boekjes kunnen pakken, zodat kinderen zelf leren omgaan met boeken Rustig, geen afleiding Een fijne plek om te zitten, vertrouwde omgeving Zichtbaar voor de ouders (vb leestafel, thema zichtbaar, uitnodigend) Met je collega’s in gesprek gaan over de leesomgeving Kwestie van lezen deel 5 De leesomgeving

Ruimte en aankleding Het inrichten van een leeshoek: gezellig en knus De opstelling van boeken voor de kinderen zelf in een lage boekenkast, met (een aantal boeken) met de voorkant naar voren

Inrichting van een leeshoek Zie ook https://nl.pinterest.com/debiebvoordezaa/leeshoeken-reading-nooks

Zichtbaar voor ouders Een thematafel / leestafel bij inloop De inhoud van de tafel wisselt en is uitnodigend

Wisselend aanbod Zorg dat er regelmatig andere boekjes in de kast staan Wissel bijvoorbeeld bij de start van een nieuw thema Zet het boek dat je net hebt voorgelezen (of de kartonversie van dat boek) ook in de boekenkast voor de kinderen

Een standaard voor het boek, zodat de voorlezer zijn/haar handen vrij heeft

Interactief voorlezen

Training BoekStart Interactief voorlezen in de kinderopvang Voor pedagogisch medewerkers Hebben de pedagogisch medewerkers van jouw instelling deze training (of een andere) gevolgd? De training is uitgebreid met verdiepingsmodules: Module 1: Taalaanbod. Wat zeg je en hoe zeg je het? Rijke taal aanbieden door te lezen Module 2: Taalaanbod: Hoe leg je het uit? Verduidelijken van begrippen en woorden uit boekjes

Interactief voorlezen Herhaald voorlezen Het juiste boek In kleine groepjes Fasen van de voorleescyclus Leidstervaardigheden

Herhaald voorlezen Dagelijkse activiteit Leuk en leerzaam Positieve invloed op de taalontwikkeling Taallijn: de vaste cyclus voor verdieping verhaalbegrip, kennis over de thema’s en woordenschatuitbreiding

Het juiste boek Een boek dat interactie uitlokt uitdagende tekeningen en uitdagende verhaallijn nodigt uit om zelf na te denken Sluit aan bij de belevingswereld van de kinderen Interesse Herkenning Kans om een onderwerp aan de orde te stellen = uitbreiding van de kennis

Het juiste boek (2) Illustraties ondersteunen het verhaal Herhalingen in het boek (zinnen of refreinen) Rijm

Checklist boekkeuze Duidelijke verhaallijn Sluit aan bij het thema in de groep Aansprekende en bekende onderwerpen Illustraties en tekst ondersteunen elkaar Peuters kunnen voorspellen en actief meedoen met het boek De verhaallijn is kort om de aandacht vast te houden

Kleine groepjes

Kleine groepjes Het meest effectief voor verhaalbegrip van jonge kinderen. Interactie loopt gemakkelijker Individuele kinderen in kleine groep meer kans op taalproductie Gematigd heterogeen Anderstalige kinderen Voorleessetting (veraf – dichtbij)

De fasen van de voorleescyclus Introductie Voorlezen en vertellen Ingaan op het verhaal Doorgaan op het thema met andere boeken De boekenmuur Napraten over het boek

Leidstervaardigheden

Leidstervaardigheden De voorkant van het boek laten zien Ingaan op de eigen ervaringen De peuters laten voorspellen Vooraf een luistervraag stellen Ruimte scheppen voor de inbreng van peuters Reageren op de inbreng

Leidstervaardigheden (2) 7. Aanvullen tot een goede zin 8. Kernwoorden uitleggen 9. Samenvatten 10. Soorten vragen stellen 11. Relatie leggen tussen aanwezige en nieuwe kennis van de wereld 12. Probleem en oplossing in het verhaal bespreken

Digitale prentenboeken / mediagebruik

Cijfers Voor 63% van de nul- tot driejarigen is tv-kijken een normale, dagelijkse activiteit Op 2-jarige leeftijd kijken kinderen gemiddeld al 55 minuten per dag televisie, kinderen van een jaar gemiddeld 30 minuten Een op de drie gezinnen beschikt over een tablet, bijv. een I- pad (bijna 90% over een laptop) 40% van de nul- tot driejarigen uit deze gezinnen maakt hier gebruik van Nul- tot zevenjarige kinderen besteden gemiddeld 20 tot 30 minuten per dag aan boeken/voorlezen (stabiel) Uit: Speel Digiwijs. P. Nikken e.a., 2013 (Digidreumesen) Gebruik intensiveert.

Advies van het NJI Kinderen van 0-2 jaar geen digitale media beperkte tijd samen met een opvoeder (interactie) aansluiten bij ontwikkeling en ervaring Beeldscherm( tablets) spreekt niet alle zintuigen aan en biedt niet de doorleefde ervaring. Baby heeft alle wakkere tijd nodig om zich te leren verhouden tot de fysieke wereld. Samen door met taal te begeleiden uitnodigen tot interactie Digitaal = beeldscherm media

Onderzoek digitale prentenboeken Peuters en kleuters  begrijpen het verhaal goed en leren nieuwe woorden en zinsconstructies Kinderen met een taalachterstand leren met digitale prentenboeken in een half uur 5 à 6 nieuwe woorden Interactieve mogelijkheden van digitale prentenboeken dragen bij aan de taalontwikkeling. Door vragen te beantwoorden leren de kinderen meer nieuwe woorden dan met alleen voorlezen. Aangevuld door interactie met een ouder zorgt voor nog groter leereffect. Voor kinderen met Nederlands als tweede taal zorgt het effect van bewegende beelden ook voor begrip in oorzaak en gevolg Zie ook nieuw onderzoek apps kinderboeken van Smeets (2012). Zie Leesmonitor.nu Geanimeerde filmpjes dragen meer bij tot woordenschat (normale ontwikkeling, maar bij grote taalachterstand betekent dit een overload). Vooral last van geluiden. Interactie/ vragen draagt meer bij tot woordenschat. Wel effect op woorden

Voordelen prentenboek van papier Boekoriëntatie: Kinderen krijgen besef van een boek zoals: een boek heeft een voorkant, een achterkant, je kunt erin bladeren. Gemakkelijk omdat er geen apparaat nodig is bij het lezen Knus op bed of bank Meer ruimte voor invulling van de voorlezer: mogelijkheid om dingen aan te vullen of weg te laten, lezen in eigen tempo, gebruik van eigen stem. www.hetabc.nl

Voordelen van een digitaal boek Vertonen op een groot scherm: handig om aan grote groep de illustraties te laten zien. Extra toevoegingen mogelijk zoals geluid, interactiviteit en beweging. Verhaal wordt door extra toevoegingen beter begrepen. Dat is goed voor kinderen met een taalachterstand Herhaling: de computer is geduldig! Herhaling is goed voor de woordenschat Individueel te gebruiken door peuters en kleuters (voor herhaald voorlezen)

Voorbeelden digitaal (voor)lezen

Wepboek Geanimeerde prentenboeken Interactief (vragen stellen) Ongeveer 15 minuten per verhaal Ook op dvd verkrijgbaar www.wepboek.nl Dvd’s aangevraagd door kinderopvang of school??? Dvd’s lenen bij bibliotheek?

Bereslim Geanimeerde prentenboeken Abonnement voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en scholen Abonnement voor bibliotheken Bibliotheekactie: inlogkaartjes voor thuis voor 3 weken gebruik

Bronnen digitale prentenboeken en apps Goedgekeurde digitale prentenboeken en apps Educatief in te zetten Bewust kiezen van digitale media bij activiteiten Inzet digitale media in interactie

Andere bronnen www.fundels.com www.schooltv.nl 0-4 jaar digitale prentenboeken (o.a. uit Koekelore)

Media Ukkie dagen Jaarlijks in april www.mediaukkies.nl Media Ukkie Award 2015: Heksje & Willem is een interactief prentenboekje met een fantasierijk thema. Heksje wordt wakker gehouden, het is leuk om te ontdekken wie Heksje wakker houdt, maar vooral ook: waarom? Een lief verhaal over vriendschap en een verre reis in een sprookjesachtige sfeer. Heksje & Willem is ontwikkeld door Hanneke van der Meer en René Overhorst vanSomoiso Uitgeverij BV. kleintjes 2-6 jaar leren waarschijnlijk ook niets van een app, tenminste als we onder leren het ‘schools leren’ verstaan: het lezen van letters, woorden en cijfers. De hardware in het brein van peuters en kleuters kan dat pas aan vanaf een jaar of 5/6. We zien allemaal dat kleine kinderen veel plezier beleven aan apps en dat de betere apps de nieuwsgierigheid, fantasie en creativiteit van kinderen prikkelen. Maar daarbij blijkt vooral het gebruik van taal essentieel: zonder het gebruik van taal hebben media op deze leeftijd geen enkele zin. Alleen via de taal namelijk komen de voor ontwikkeling benodigde verbindingen tussen de rechter- en linkerhersenhelft tot stand.

Voorleesplan Houvast bij het structureel werken aan leesbevordering in de kinderopvang (voorlezen en vrij lezen; in relatie tot je programma) Legt het voorleesbeleid van de instelling vast (binnen het pedagogisch beleid)

Aandachtspunten Voorleesplan Jaarlijks budget – overleg leidinggevende Actuele gevarieerde boekencollectie (is aan gewerkt) Leesomgeving Voldoende ruimte in het programma voorlezen Samenwerking met de bibliotheek Ouders worden actief betrokken bij lezen (bijeenkomst 3) Het voorleesbeleid wordt geëvalueerd en bijgesteld (bijeenkomst 3 en netwerkbijeenkomst)

Huiswerk Lezen hoofdstuk 2 en 6 uit Voorlezen gaat zó Maak een start met het Voorleesplan. Werken in maatjes Lever het concept Voorleesplan in op … [datum] bij de trainer [mailadres]

Terugblik Wat is het belangrijkste dat je vandaag hebt bijgeleerd? Wat is je punt van aandacht voor de komende periode?