Richtlijn Beenorthesen bij slappe verlammingen Merel Brehm Senior onderzoeker afdeling Revalidatie AMC

Disclosure statement (potential) Conflict of interests For meeting potentially relevant relations with companies None Sponsorship or research support Honorarium / other reimbursement Stocks Other relations ZonMw, SKMS Reed Business No Orthotic treatment in a context of rehabilitation medicine, and especially the prescription of leg orthoses, is a frequently applied intervention to promote the mobility of the patient. Yet, although the widespread application of leg orthoses suggests an evidence-based intervention, this is not supported in the literature.

Orthese behandeling Behoort tot de speerpunten van de revalidatie-geneeskunde. Aantal gebruikers: 100.000 per jaar Totale kosten: €65.000.000 per jaar [GIPdatabank] Orthotic treatment in a context of rehabilitation medicine, and especially the prescription of leg orthoses, is a frequently applied intervention to promote the mobility of the patient. Yet, although the widespread application of leg orthoses suggests an evidence-based intervention, this is not supported in the literature. Echter, de wetenschappelijke onderbouwing t.a.v. de effectiviteit is zeer beperkt.

Praktijk variatie Het indiceren en vervaardigen van orthesen vindt voornamelijk plaats op basis van: de kundigheid van de arts op het ‘timmermansoog’ van de orthopedisch technicus Dit resulteert in verschillende ontwerpen van orthesen met uiteenlopende effecten, soms zelfs met nadelige effecten. [Brehm 2008]

Praktijk variatie 5

Kwaliteit Hoe goed doen we het? Goed, maar niet goed genoeg Conservatieve manier van werken Het kan beter! 6

Innovatie Carbon composiet Licht gewicht Stijf en sterk Uitstekende pasvorm Te combineren met normaal schoeisel Objectief, systematisch voorschrijf proces - 20% Energy Cost Brehm MA, et al. Effect of carbon-composite knee-ankle-foot orthoses on walking efficiency and gait in former polio patients. J Rehabil Med 2007;39(8):651-7. 7

Kwaliteitsverbetering Verbetering nodig? JA! Druk vanuit zorgverzekeraars Maar ook, omdat we het beste voor de patiënt willen! Standaardisatie - richtlijnen

Procesbeschrijving hulpmiddelenzorg De Orthese Richtlijn is uitgewerkt conform de Procesbeschrijving Hulpmiddelenzorg: de Landelijke standaard om het verstrekkingsproces van hulpmiddelen te beschrijven CVZ 2006, 2009 Landelijke standaard om het verstrekkingsproces van hulpmiddelen te beschrijven Richtlijn Functiegerichte Aanspraak op Hulpmiddelen (RiFA)

ICF model De richtlijn sluit aan bij internationale standaarden, zoals als de ICF De functiegerichte aanspraak op hulpmiddelen: het functioneren van de patient staat centraal Functiegerichte aanspraak op hulpmiddelen: functioneren van de patient staat centraal

Hulpmiddelen classificatie (ISO9999 en Cliq) 06 00 00: orthesen en prothesen 06 12 00: beenorthesen 06 12 06: enkelvoet orthese (EVO) 06 12 12: knie-enkelvoet orthese (KEVO) Cliq (wordt per 2015 opgenomen in het declaratieverkeer van hulpmiddelen) 06 12 06: EVO 06 12 06 06: EVO tbv het verminderen van standsafwijkingen 06.12.06.12: EVO tbv het verminderen van bewegingsuitslagen 06.12.06.12...: EVO tbv handhaven staande houding 06.12.06.12...: EVO tbv lopen 06.12.06.12.0.. ..: naar maat gemaakt • 06.12.06.15 Vergroten van bewegingsuitslag(en) in gewricht(en) ISO9999 (Assistive products for persons with disability – Classification and terminology) en Cliq (Classificatie met IQ). Verder bevat de richtlijn protocollen voor de indicatiestelling, behandeling en evaluatie van de behandeling . Aan de hand van deze protocollen kan de zorgverlener invulling geven aan de zorgvraag van de patiënt en via Cliq komen tot de keuze voor het beste hulpmiddel dat de functiebeperking van de patiënt zoveel en goed mogelijk opheft. Koppeling ‘functie hulpmiddel’ met ‘beoogd gebruik’

Procesbeschrijving hulpmiddelenzorg De Orthese Richtlijn is uitgewerkt conform de Procesbeschrijving Hulpmiddelenzorg: de Landelijke standaard om het verstrekkingsproces van hulpmiddelen te beschrijven CVZ 2006, 2009

Probleem signaleren Vaststellen klacht/hulpvraag patiënt pijn tijdens staan en/of lopen instabiliteit tijdens staan en/of lopen; struikelen en/of vallen verminderde loopsnelheid; verminderde loopafstand/loopduur; verhoogd energieverbruik tijdens lopen; vermoeidheid  

Zorgvraag formuleren Bepalen welk probleem opgelost moet worden Anamnese Lichamelijk onderzoek Gangbeeld onderzoek

Zorgplan maken Specificeren orthese functies (ISO13404) Standsafwijkingen (bijv. corrigeren knie valgus deformiteit) Spierfunctie (bijv. compenseren voor kuitspierzwakte) Bewegingsuitslag (bijv. verminderen van enkeldorsaalflexie in Mst) Belasting (bijv. herverdelen van belasting)

Selecteren & vervaardigen Specificeren ontwerp eisen Type orthese Geprefabriceerd of op maat gemaakt Mechanische eigenschappen Voetplaat karakteristieken Cosmetische aspecten

Afleveren & gebruiken Instructie en training Gebruikershandleiding geven Gebruiksinstructies geven Onderhoudsinstructies geven Advies over looptraining geven

Evalueren van de orthesezorg Hulpvraag beantwoord en probleem opgelost? Behandeldoel (zorgvraag) Goal Attainment Scale (GAS) Looptesten (bijv. 6MWT) Orthese functies (zorgplan) Gangbeeld analyse Tevredenheid Vragenlijst (D-quest)

Samenvattend Hulpvraaggerichte behandeling Stapsgewijze geprotocolleerde analyse, inclusief GBA resulterend in een functioneringsgerichte indicatiestelling Doelgerichte interventie waarbij beoogd functioneren van de patiënt gematcht wordt met de functie van het hulpmiddel (Cliq)) Evaluatie resultaat: objectivering van beoogd functioneren (zorgvraag) en biomechanische effect (zorgplan).

,

Available in bookstores now! , Available in bookstores now!

Met dank aan Meer informatie: m.a.brehm@amc.uva.nl Dr. Merel-Anne Brehm (senior onderzoeker afd. Revalidatie AMC, Amsterdam; uitvoerder) Prof. dr. Frans Nollet (revalidatiearts; hoofd afd. Revalidatie AMC, Amsterdam; projectleider) Drs. Viola Altmann (revalidatiearts Sint Maartsenkliniek) Dr. Mark Nederhand (revalidatiearts Roessingh Research & Development) Prof. dr. ir. Jaap Harlaar (hoofd bewegingslaboratorium afd. Revalidatiegeneeskunde VUmc) Tom Gort (orthopedisch instrumentmaker OIM-Noppe Orthopedie, Noordwijkerhout) Theo van Brakel (orthopedisch instrumentmaker POM B.V. Orthopedie, Nijmegen) Eric Hoekman (orthopedisch instrumentmaker LIVIT Orthopedie, Haarlem) Ing. M.Sc. Fred Holtkamp (teamleider en associate lector Orthopedische Technologie Fontys Hogeschool) Dr. Yvonne Heerkens (senior onderzoeker NPi, lector HAN) Ir. Theo Bougie (directeur BRT advies, lid ISO/TC168/WG1 en ISO/TG168/WG2) Martin Houben (inkoper hulpmiddelen VGZIZA) Drs. Bert Brocking (vertegenwoordiger van de SN Werkgroep Polio) Dr. Johanneke de Rijk (kinderneuroloog, Dr. Huub v.d. Heide (orthopedisch chirurg, LUMC Leiden) Meer informatie: m.a.brehm@amc.uva.nl