De gedroomde wereld Utopische ideeën in kunst en architectuur Thema vwo 2006 & 2008 Voor het Centraal Schriftelijk Examen Kunstgeschiedenis en Kunstbeschouwing als onderdeel van de vakken Handenarbeid, Tekenen en Textiele Wervormen

De gedroomde wereld Utopische ideeën in kunst en architectuur Utopia?

De gedroomde wereld Utopische ideeën in kunst en architectuur Utopia? Sir Thomas More Engeland Leuven, 1516

De gedroomde wereld Utopische ideeën in kunst en architectuur Neem het boekje in ongeveer 10 minuten voor jezelf door. Schrijf op: hoe het boekje opgebouwd is (opbouw, onderdelen) wat je kunt verwachten van de inhoud

Nieuwe tijden: een historische verkenning De gedroomde wereld Utopische ideeën in kunst en architectuur Inleiding Nieuwe tijden: een historische verkenning

Inleiding I: het eiland Utopia Citaat Utopia: 200 mijl breed, uiteinden lopen naar elkaar toe 54 steden, gebouwd volgens zelfde principe taal, levenswijze, gebruiken, wetten overal hetzelfde Alle huizen grote tuin 12 mijl platteland rond steden Gemeenschappen: families Verscheidenheid godsdiensten, maar meerderheid: één goddelijk Wezen Samengevat: a-religieus, geldloos, vanuit de rede, vreedzaam

Inleiding I: het eiland Utopia Thomas More (1478-1535) Engelse politicus en humanist Een waarlijk gouden boekje over de beste maatschappij en over het nieuwe land Utopia Grieks: ‘eu-topos’ -> ‘goede plaats’ ‘ou-topos’ -> ‘niet-land’ Utopia: “gelukkig land, waar het redelijk en eerlijk toegaat, maar tegelijkertijd ook een fictief land of een nergensland’

Inleiding I: het eiland Utopia Utopia, negatief niet houden aan regels: dwangarbeid, van eiland af Afwijzing buitenlanders Sterk hiërarchische structuur (individu ondergeschikt) Saai en monotoon More onderkent dit zelf ook Meer over Utopia van More: klik hier

Utopia

Utopia

Utopia

Utopia Thomas More Door Holbein

Inleiding I: het eiland Utopia Tijd van Utopia: Kerkelijke en wereldlijke orde instabiel: overgang middeleeuwen naar een nieuwe tijd Veel utopische toekomstvisioenen 1492: Columbus ontdekt Amerika 1511: Erasmus: Lof der zotheid 1512: Niccolò Machiavelli: Il Principe (De Vorst) 1517: Luther in Wittenberg

Utopia Columbus

Utopia Erasmus Door Holbein

Utopia Machiavelli

Utopia Maarten Luther

Inleiding II: Scharnier in de tijd: 1848 Utopieën in westerse geschiedenis: Golfbeweging Meestal in tijd van instabiliteit en onrust B.v. 16e eeuw + halverwege 19e 1848 ijkpunt overgang naar moderne wereld Begin industriële revolutie (I.R.) Vooruitgang wetenschap -> concentreren op afzonderlijke delen i.p.v. som Kunstgeschiedenis wordt wetenschap John Stuart Mill: Principles of Political Economy (doctrine I.R. + kapitalisme)

Utopia John Stuart Mill

Inleiding II: Scharnier in de tijd: 1848 Kunst en architectuur Ook breekpunten en tegenstellingen Romantici vs. Realisten Engeland: pre-rafaëlisten Classicisme, middeleeuwen, ijzer Morris: Arts and Crafts Wagner: Gesamtkunstwerk (muziek, theater en poëzie samen)

Utopia Ontwerp William Morris

Utopia Prerafaëliet Rossetti

Utopia Richard Wagner

Inleiding III: Dystopia Keerzijde vooruitgang Werklui nieuw soort werk, b.v. lopende band, specialiseren, i.p.v. volledig ambacht Mens slaaf van techniek? Beter voedsel en gezondheidszorg: snelle toename bevolking Tweedeling: rijk en arm Rellen 1848: onvrede -> rellen Parijs -> snelle verspreiding door Europa Maar kortstondige Eur. verbroedering -> tegenstellingen groter, nationalisme

Inleiding IV: Visioenen Karl Marx en Friedrich Engels 1848: Communistisch Manifest Klassentegenstellingen in geschiedenis Uiteindelijk moet macht naar arbeiders “Proletariërs aller landen, verenigt u.” Klassenloze maatschappij Utopieën nachtmerries totalitaire utopieën: USSR, Derde Rijk, Mao’s Culturele Revolutie, Pol Pots Rode Khmer Nu: post-utopische tijd -> micro-utopieën

Utopia Karl Marx