Toegankelijkheid Gezondheidszorg België ‘Studium Generale’ BeMSA Gent 6 maart 2017 Dr. Peter Persyn

Inhoudstafel Begrippenkader Gezondheidszorg België Sociale Bescherming Gezondheidszorg Gezondheidszorg België Trends in gezondheid Ziekteverzekering Toegankelijkheid

Begrippenkader Sociale Bescherming België = Breed Gezondheidszorg & Ziekteverzekering Gezin: geboortepremie, adoptie, kinderbijslag, kinderopvang Werk & werkloosheid Arbeidsongeschiktheid, -ongeval & beroepsziekte Verlof, tijdskrediet & loopbaanonderbreking Sociale hulp & maatschappelijke integratie, >< sociale uitsluiting Pensioenen Personen met aangeboren beperking of blijvende invaliditeit Ouderdom, levenseinde & overlijden

Gezondheidszorg België (1) Federale + Regionale bevoegdheden

Gezondheidszorg België (2) 150j Belgische GHZ: afspraken RIZIV-Verstrekkers-Ziekenfondsen 1980: gemeenschappen bevoegd voor persoonsgebonden materies gezondheidszorg, welzijn (‘bijstand personen’), onderwijs, sport, cultuur NB GHZ: vnl. beperkt tot gezondheidspreventie en –opvoeding 1998: Vlaamse preventieve Gezondheidsdoelstellingen 2002-2004: fed. wet patiënterechten, euthanasie, 1e Lijn, HA-kringen 05/2003: Vlaams decreet Zorgregio’s - federaal niet ingevoerd… 12/2010: 1e Eerstelijnsconferentie (Minister Vandeurzen) 10/2011: 6e Staatshervorming (6e SHV) 12/2013: 1e Symposium Eerste Lijn (opvolging 2010) 7/2014: Regering Bourgeois & 10/2014: Zweedse coalitie federaal 02/2017: 2e Symposium Eerste Lijn

Gezondheidszorg (3) Zorgregio’s Vlaanderen

Gezondheidszorg (4)

Gezondheidszorg (5) Verdeling Logo’s: 14 VL + 1 Brussel

Gezondheidszorg (6) 2011: 6e SHV “Vlinderakkoord”

Gezondheidszorg (7) Vanaf 1 juli 2014 wordt Vlaanderen bevoegd voor Ondersteuning gezondheidszorgberoepen eerste lijn en organisatie eerstelijnsgezondheidszorg Erkenning van gezondheidszorgberoepen Preventie- & sensibiliseringsacties Ziekenhuisbeleid Financiering ouderenzorg en geestelijke gezondheidszorg (GGZ) Revalidatieovereenkomsten

Vlaamse Sociale Bescherming Algemene principes: Regie van de eigen zorg zolang mogelijk in eigen handen te houden Verplichte aansluiting (!) bij de Vlaamse Zorgverzekering: 50€/jaar (25€/jaar) Zeven pijlers van de Vlaams Sociale Bescherming: VZV: Tenlasteneming door de Vlaamse Zorgverzekering forfait 130€/maand BOB: BasisOndersteuningsBudget voor personen met een handicap 300€/maand THAB: Tegemoetkoming hulp aan bejaarden 5 cat.: 80-550€/maand Terugbetaling zorg in woonzorgcentra (WZC), initiatieven beschut wonen (IBW) en psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT) Terugbetaling van hulpmiddelen Gezinszorg: systeem van inkomensgerelateerde eigen bijdragen thuiszorg Terugbetaling van zorg in Revalidatie en Geïsoleerde G en Sp diensten

Federale Sociale Bescherming Pensioenen Ziekte-en Invaliditeitsverzekering Verplichte ziekteverzekering: verplichte aansluiting bij Ziekenfonds van keuze: 100-200-300-400-500 Hulpkas ‘van ambtswege’ NMBS (900) Geeft recht op: Gedeeltelijke terugbetaling raadplegingen en behandelingen – remgeld Forfaitaire tegemoetkoming hospitalisaties – derde betaler regeling Gedeeltelijke terugbetaling medicatie, medisch materiaal en hulpmiddelen Gewaarborgd loon bij ziekte Fonds Beroepsziekten (FBZ): lijst van erkende ziekten Arbeidsongevallen: via verzekering werkgever of van zelfstandige

Trends in gezondheid

Epidemiologic shift – Age-quake Toename levensverwachting, toename chronische ziekten CURE CARE Dalende Activiteitsgraad 2015: 4 actieve burgers werken voor één inactieve burger 2060: 2 actieve burgers werken voor één inactieve burger Toenemende vergrijzing 2015: 1,6 miljoen Vlamingen ouder dan 65 jaar 2030: ruim 2 miljoen Vlamingen > 65 jaar (+28%) > 100.000 extra 80-plussers (zorgnood ++) > 100-jarigen X 4 > Dementie: prevalentie neemt toe met leeftijd - Tsunami

Co- en poly-morbiditeit toenemend met leeftijd

Vergrijzing (1)

Vergrijzing (2) 80- plussers

Vergrijzing (3) 100-jarigen

Vergrijzing (4) Hoger opgeleid Mondiger Vitaler

Dementie Prevalentie neemt toe met leeftijd

Gezinsverdunning Toename alleenstaanden

Toenemende diversiteit

Toename kansarmoede Financieel-econ crisis 2008-2011 Asielcrisis – vluchtelingenproblematiek Vereenzaming – sociaal isolement

Medische & technologische ontwikkelingen & innovaties

Budgettaire uitdagingen & Besparingen

Substitutie van de zorg Echelonnering Specialistische zorg Formele basiszorg Buren/vrienden/ verenigingen Familie/mantelzorgers

Toegankelijkheid Problematisch bij kwetsbare groepen Personen die uit ziekteverzekering vallen, nieuwkomers, daklozen, sekswerkers, druggebruikers en personen met verslavingsproblematiek… 3 W’s: Werken, Wonen en Welzijn (veilige thuis, stabiele affectieve omgeving) Gezonde voeding & beweging Uitstellen of afzien van hulp Financiële drempels Administratieve drempels: paparassen, bureaucratie, … Culturele, religieuze, psychologische drempels Zwakke ‘Health litteracy’ Zwakke gezondheidsvaardigheden Moeite met raadplegen, interpreteren en gebruiken van beschikbare informatie Gezonde keuzes maken

Armoederisico België Armoederisico voor totale bevolking voor België, personen met een laag opleidingsniveau (18-64) en ouderen (65+) – EU-SILC, Eurostat 2015

Financiële Toegankelijkheid verbeteren

Financiële Toegankelijkheid verbeteren Maximum factuur Plafond voor medische uitgaven “uit eigen zak” van het gezin Maximum totaalbedrag na tussenkomst van ziekteverzekering (2016: 450€) Ziekenfonds betaalt alle bijkomende kosten gezin (na terugbetaling) terug 4 soorten: inkomens-MAF sociale MAF MAF voor een kind jonger dan 19 jaar MAF chronisch zieken  Chronisch zieken: Langdurig zieken die bijzonder voorwaarden krijgen obv bepaalde criteria Lijst met erkende zeldzame ziekten

Toegankelijkheid verbeteren 2014 : Groenboek en Witboek RIZIV & Artsen van de Wereld Ervaringsdeskundigen: Project tussen POD Maatschappelijke Integratie en RIZIV Inschakelen 15 ervaringsdeskundigen in 3 coördinatoren In 3 grote steden: Gent, Brussel, Charleroi Van 1 juli 2015 tot 31 december 2017 Helpen bij overwinnen van drempels, verhogen van ‘health litteracy’ www.mi-is.be/nl/ervaringsdeskundigen-voor-de-toegankelijkheid-van-de- gezondheidszorg Ervaringsdeskundigen in de armoede : de film Gids "Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting" Boek "Ervaringsdeskundigen in armoede en sociale uitsluiting"

Toeleiding verbeteren Buurtgerichte werking WGC Buurthuizen, buurtcentra: De Sloep vzw, De Sleep vzw Huizen van het Kind, Sociale Huizen LDC: Lokale Diensten Centra Geïntegreerd Breed Onthaal: welzijn zorg en gezondheid continuüm Onderbescherming opsporen en tegengaan ‘Outreachend’, werkafspraken, samenwerking en regie, gegevensdeling Actoren: Soc. Diensten OCMW CAW: Centra Algemeen Welzijn DMWZ: Diensten Maatschappelijk Werk Ziekenfondsen Decreet Sociaal Beleid – 2017 regie & actor

Dank voor uw aandacht!!!