Groen herinrichten schoolpleinen Groen herinrichting schoolpleinen Groen herinrichten schoolpleinen Onderdeel van onderwijsmodule “Functies van stedelijk groen” Ontwikkeld door Alterra en Praktijkonderzoek Plant en Omgeving Sjerp de Vries

Groen herinrichting schoolpleinen http://playagainfilm.com/gallery/trailers/ Vraag achteraf: onderschrijven jullie het beeld dat hier geschetst wordt van het belang van contact met natuur voor kinderen? 3

Groene herinrichting schoolpleinen: een interventiestudie Groen herinrichting schoolpleinen Groene herinrichting schoolpleinen: een interventiestudie In het kader van de wijkenaanpak 12 schoolpleinen in Rotterdamse aandachtswijken groen heringericht Onderzoek gedaan bij 4 van deze scholen, plus 1 controleschool (zonder herinrichting): treden verwachte positieve effecten ook op? Opzet onderzoek: Voormeting in najaar 2010 Eerste nameting in voorjaar 2012 Tweede nameting in voorjaar 2013 Wijze van meten: Gesloten vragenlijst, individueel afgenomen bij het kind Ongeveer 300 kinderen bevraagd per meetmoment In deze studie lag het accent niet op hoe te komen tot een goede groene herinrichting van een schoolplein. Het accent lag op het effect van de herinrichting op de ontwikkeling en het welzijn van de kinderen. We zijn als onderzoekers dan ook niet betrokken geweest bij de totstandkoming van de herinrichting. Dat wil niet zeggen dat er ook niet iets te leren valt over de herinrichtingen zelf.

Wat mag je verwachten van een groene herinrichting? Herinrichting verschilt per school Schoolpleinen verschillen op voorhand van elkaar (bijv. grootte) Verschillende ontwerpers, verschillend proces (kinderparticipatie)  Iedere herinrichting is uniek en een case op zich! Aannames over de schoolpleinen na de herinrichting Meer groene/natuurlijke elementen en materialen dan voorheen Betere integratie groene delen en niet-groene delen (niet alleen décor) Meer ‘loose parts’ waar de kinderen mee kunnen spelen (zand, water, takken, steentjes) Meer variatie qua aangeboden speelmogelijkheden

Enkele van de verwachtingen (hypothesen) Groen herinrichting schoolpleinen Enkele van de verwachtingen (hypothesen) Kinderen waarderen het nieuwe plein hoger dan het oude plein Op het vergroende plein zijn kinderen aardiger voor elkaar en ontstaan er minder ruzies (minder pestgedrag) dan op het oude plein Na een pauze op het vergroende plein kunnen kinderen zich beter concentreren dan na een pauze op het oude, grijze plein Na een pauze op het vergroende plein is de stemming van de kinderen positiever dan na een pauze op het oude, grijze plein Door de pauzes op een groen schoolplein zullen kinderen zich op termijn ook de rest van de tijd beter voelen (hoger welzijn) Door de pauzes op een groen schoolplein zullen kinderen zich op termijn meer op hun gemak voelen in & met natuur Bij 1 en 2: meer variatie in aanbod van speelmogelijkheden. Daardoor minder verveling. Vooral relevant voor kinderen die op het oude schoolplein weinig van hun gading vonden (betere ‘person-environment fit’ voor die kinderen). Daarnaast ‘kalmerende’ werking van natuur. Bij 3: vooral kinderen die last hebben van aandachtsmoeheid vooraf aan de pauze Bij 4: weer vooral kinderen die op het oude schoolplein weinig van hun gading vonden (betere ‘person-environment fit’ voor die kinderen) Bij 5: een doorwerking van de positievere stemming (zie 4). Bij 6: vooral kinderen die weinig of geen positieve contacten met natuur elders opdoen

Oude (links) en nieuwe (rechts) schoolplein: Hildegardisschool

Hildegardisschool: meer foto’s nieuwe plein (2013) Groen herinrichting schoolpleinen Hildegardisschool: meer foto’s nieuwe plein (2013) Foto’s linkerkant: voorkant school (bloemperk was eerst vijver, maar die is dichtgegooid) Rechtsboven: speeltoestellen met daaronder deels kunstgras Rechtsonder: schooltuin.

Oude (links) en nieuwe (rechts) schoolplein: Nicolaasschool

Nicolaasschool: meer foto’s nieuwe plein (2013) Groen herinrichting schoolpleinen Nicolaasschool: meer foto’s nieuwe plein (2013) NB: de onderste twee foto’s laten een deel van het nieuwe plein zien dat een uitbreiding vormt t.o.v. het oude plein. Hier mochten de kinderen voorheen niet spelen in de pauzes. Leuk voor de kinderen, iets minder leuk voor het onderzoek (nog een mogelijke oorzaak van een eventueel effect)

Beoordeling plein door kinderen Groen herinrichting schoolpleinen Beoordeling plein door kinderen Grootste positieve verandering voor Nicolaasschool 2. Ook positievere beoordeling op Hildegardisschool. Theresiaschool laat juist een minder positieve beoordeling na de herinrichting zien. Between test (dus niet binnen kinderen) voormeting en eerste nameting. 3

Beoordeling sociale klimaat op het plein Groen herinrichting schoolpleinen Beoordeling sociale klimaat op het plein Sociale klimaat: zijn de kinderen aardig voor elkaar? Zijn er vaak ruzies? Duidelijke verbetering op Nicolaasschool. De Theresiaschool laat juist een verslechtering zien na de herinrichting. NB: de controleschool laat ook een verslechtering in de tijd zien. In vergelijking daarmee doet de Hildegardisschool het, relatief!, aardig. Between test (niet binnen kinderen) voor- en eerste nameting. 3

Problemen hebben (welzijn: lagere score is beter) Groen herinrichting schoolpleinen Problemen hebben (welzijn: lagere score is beter) Vergelijking tussen voormeting en tweede nameting. Op Prinses Margrietschool heeft geen tweede nameting plaatsgevonden. Lichte verbetering in welzijn op Hildegardis en Nicolaasschool. De controleschool (Augustinus) en de Theresiaschool laten eerder een verslechtering zien. Between test (niet binnen kinderen) voor- en tweede nameting (met Groep als covariaat). Verschil tussen scholen is significant (interactie School X Meetmoment) 3

Groen herinrichting schoolpleinen Andere resultaten Geen effecten gevonden voor concentratievermogen of stemming na de pauze Beide zijn wel positief gerelateerd aan het oordeel over het plein zelf Op Hildegardisschool beperkt positief effect van herinrichting op natuurhouding Bij 2-de nameting hebben de kinderen hier iets meer compassie met en zijn ze iets minder bang voor natuur Op deze school geven de kinderen ook wat vaker aan buiten les te krijgen en mee te helpen bij het zorgen voor het plein Ook is op deze school als enige een schooltuinjuf benoemd Compassie: medeleven met natuur. De kinderen vinden het zieliger om bijvoorbeeld om een mier in brand te steken, of het huisje van een slak kapot te trappen. Bang: voor wespen of bijen, geprikt worden door brandnetels, een onweersbui (terwijl je buiten bent), etc.

Groen herinrichting schoolpleinen Waarom leidt niet elke groene herinrichting tot een aantrekkelijker plein? Case Theresiaschool Eerste nameting kwam te vroeg? Beperkende maatregelen van toepassing, o.a. om jonge aanplant te beschermen.

Case Theresiaschool (2) Groen herinrichting schoolpleinen Case Theresiaschool (2) De boom die in 2012 was geplant (linkerfoto) is nu verdwenen Bij de tweede nameting, een jaar later, gelden er nog steeds vrij veel regels op het plein. En ze lijken niet erg te helpen.

Case Theresiaschool (3) Groen herinrichting schoolpleinen Case Theresiaschool (3) Het plein is nog steeds weinig begroeid. Als het geregend heeft, blijven er lang plassen staan (en moeten de middenbouwkinderen op het betegelde kleuterplein aan de andere kant van de school spelen. Let ook op de dimensies van het voetbalveldje. Het lijkt aan de kleine kant. De school heeft ook speciaal zachte ballen aangeschaft, omdat er al een paar ruiten gesneuveld waren. Het niet meer, of minder goed, kunnen beoefenen van spelactiviteiten die op het oude plein populair waren, zoals hier waveboarden en skelteren, kan er ook aan bijdragen dat het nieuwe plein minder aantrekkelijk wordt gevonden. (Op de Hildegardisschool was dit voetballen).

Conclusies Een groene herinrichting (met tegelijkertijd een groter en gevarieerder plein als resultaat) kán eraan bijdragen dat er minder gepest wordt op het plein. Waarschijnlijk mede hierdoor kan zo’n herinrichting op termijn zelfs het algehele welzijn van de kinderen vergroten. Voorwaarde lijkt wel dat de herinrichting dan ook in de ogen van de kinderen tot een aantrekkelijk(er) plein leidt: Het plein moet bestand zijn tegen de speeldruk (zonder te veel beperkende maatregelen) Populaire ‘oude’ spelactiviteiten moeten nog steeds goed mogelijk zijn Gecreëerde verwachtingen moeten worden waargemaakt

Vragen?