“Afval op z’n retour” Presentatie Valkenswaard 21 januari 2016

Inhoud presentatie  Cure Afvalbeheer – Korte toelichting Cure organisatie  Opdracht en processtappen – Doelstellingen – Optimalisatie van de afval driehoek  Resultaten tot nu toe van de gelopen processtappen  Welke zaken worden nu behandeld en uitgewerkt?  Wat is het vervolgtraject?  Betrokkenheid van de Raad. 2

High lights Bestuurlijk  Cure is een samenwerkingsverband (Gr) tussen de gemeenten Valkenswaard, Geldrop-Mierlo en Eindhoven.  De Gemeenschappelijke regeling Cure Afvalbeheer is een openbaar lichaam.  Wethouders uit de 3 gemeenten vormen het Algemeen en Dagelijks bestuur.  Gemeenten hebben hun afvalbeheertaken per 1 januari 2014 overgedragen aan Cure. – Technische beleidsvoorbereiding. – Inzamelen afvalstromen / beheer milieustraten/ transport. – Eigendom van alle afvalstromen / vermarkten van deze stromen. 3

High lights Operationeel  Ca. 100 medewerkers, verhouding direct / indirect = 80 / 20  33 voertuigen  Ca. 40 verschillende afvalstromen (huis aan huis, verzamelpunten en milieustraten).  Totaal per jaar ruim ton aan afvalstromen.  Ruim geleegde containers per dag.  Brandstof ca kilo CNG en ltr. diesel/jaar.  Werkgebied bijna inwoners.  IF cijfer van “0”.  Begroting ca. € ,-. 4

Budgetverdeling 5

Vergelijking gemeenten Geldrop-MierloValkenswaardEindhoven Inwoners aantal Aantal aansluitingen Hoogbouw aansluitingen20% 30% Laagbouw aansluitingen80% 70% StedelijkheidsklasseCCB 6

Huidige scheidingsresultaten Huis aan HuisMLSIncl. MLS Eindhoven43%82%55% Geldrop-Mierlo60%89%71% Valkenswaard54%90%67% Totaal Cure Afvalbeheer47%84%59% Doelstelling Cure gemeenten % 7

Doelstellingen gemeenten “optimaliseren van de afvaldriehoek”  100% scheiding van afval (manifest).  Creëren van werkgelegenheid.  Optimaliseren serviceniveau voor inwoners.  Geen kostenverhoging. – 13 juni 2012: manifest getekend door SRE gemeenten met als doel maximaal 5% restafval in – 9 oktober 2014: Bedrijfsplan van Cure “Afval op zijn retour” wordt vastgesteld. – 4 december 2014: Vaststelling jaarplan Cure 4 businesscases. Eén daarvan betreft het streven naar scheidingsresultaat van 100% voor Cure gemeenten. 8

Essentieel voor bereiken van de doelstellingen gemeenten  100% scheiding van afval. – Ketenbeheer  Creëren van werkgelegenheid. – Circulaire Regionale Economie  Optimaliseren serviceniveau voor inwoners. – Eenvoud  Geen kostenverhoging. – Waarde van de grondstoffen maximaal benutten 9

Stappen proces om de doelstelling 100% scheiding te realiseren Stap 1: Onderzoek naar inzamel- en scheidingsystemen en projecten om de voorgenomen doelstelling te bereiken. - Voornamelijk bronscheiding in niet stedelijke gemeenten op kleine schaal. Stap 2: Conclusie combinatie van bron- en nascheiding zal hoogste resultaat leveren. -Resultaten hiervan gepresenteerd op 16 april 2015 aan de raad van Valkenswaard. Stap 3: Onderzoek naar de meest effectieve manier van nascheiden. - Enzymmatige “natte nascheiding”. Stap 4: Uitwerking hoe deze techniek kan worden ingezet voor de Cure gemeenten. - Diverse scenario's mogelijk. Stap 5: Scenario’s uitwerken en onderhandelen met patenthouder van deze techniek DONG Energy. Stap 6: Realisatie bewerkingsinstallatie en operationeel maken. 10

Stap 1 en 2 Resultaat van het onderzoek naar inzamel- en scheidingsystemen en projecten om de voorgenomen doelstelling te bereiken. Bronscheidingssystemen in de regio behoorlijk succesvol.  Succes op beperkte (kleine) schaal.  Vergen veel inzet van inwoners  Niet geschikt hoogbouw (stedelijk gebied).  Logistiek intensief.  Communicatief intensief  Maximaal haalbaar voor gemeenten op stedelijk gebied ca. 65% (manifest 95%).  Inzet van Diftar (Tarief differentiatie) methodiek noodzakelijk. 11

Oplossing? Conclusie: Bronscheiding “alleen” is niet de oplossing voor het realiseren van onze doelstellingen (95%) 12

Oplossing: Simpele bron- en slimme nascheiding – Droge nascheiding (bijv. Omrin en Attero) – Natte (enzymmatige) nascheiding (Kopenhagen) Grote verschil tussen beide systemen is de mate waarin de organische fractie wordt gescheiden van het gesorteerde afval. Hiermee wordt de kwaliteit en kwantiteit van de gesorteerde stromen hoger. Organische fractie wordt vrijwel geheel vrijgemaakt van het afval en kan omgezet worden naar Biogas. Bronscheidingsmethodiek die iedereen kan begrijpen en wil uitvoeren, ongeacht de woonsituatie. Innovatieve nascheidingsmethodiek met het hoogste rendement 13

De beste nascheidingsmethodiek! “Natte (enzymmatige) nascheiding” Output Schone kunststoffen van hoge kwaliteit Metalen RDF (bv Schoen, spons, textiel enz.) Inert (fijne fracties kunststof, metalen, grind, glas enz.) Output Biogas Digistaat Input Bio-vloeistof Aardgas Patent van DONG Energy Deens Staatsbedrijf 14

Prestaties REnescience Per kg huishoudelijk afval input 15

Nieuwe scheidingsresultaten Huis aan HuisMLSIncl. MLS Eindhoven67%82%72% (55%) Geldrop-Mierlo75%89%79% (71%) Valkenswaard72%90%78% (67%) Totaal Cure Afvalbeheer69%84% 74% (59%) Doelstelling Cure % Een verbetering van 15% op het totaal. Scheidingsresultaat huis aan huis stijgt met ruim 33% (van 54% naar 72%). 16

Toekomst  Introductie REnescience: nascheiding verhoogt scheidingspercentage Valkenswaard naar 78%.  Hoe kan de overige 22% worden gerealiseerd: €/ton Digistaat 287 kg Kan nu al ingezet worden als bio granulaat (geen verbetering van % wel daling van de kosten) Praktijk testen worden gedaan om in te zetten als grondstof voor bakstenen industrie € 55 Naar € 25 Brine69 kgDoor ontleding (bevat fosfaten) kan deze component worden ingezet voor de kunstmest industrie € 61 Naar € 0 RDF262 kgKan worden ingezet als brandstof voor bv cement ovens (geen verbetering van % wel daling van de kosten) €61 Naar €10 17

Wijziging scheidingsresultaat 18 Te verbranden

Bron- en nascheiding in balans Wat wel ! Keukenafval Kunststoffen Metalen Drankverpakkingen Luiers Hygiënisch papier Bronscheidingssysteem moet naadloos aansluiten op de nascheidingsmethodiek! Wat niet ! Papier Tuinafval Wat blijft ! Glas containers Textiel containers Milieustraten KGA inzameling 19

Wat moeten de inwoners doen om dit resultaat te behalen? Tuincontainer Alleen tuinafval Oud papier en karton “toekomst papier container” “Grondstoffen container” Keukenafval Kunststoffen Metalen Drankverpakkingen Luiers Hygiënisch papier Elke 2 weken Laagbouw 20

Wat moeten de inwoners doen om dit resultaat te behalen ? Oud papier en karton Toekomst ondergrondse papier containers Ondergrondse “Grondstoffen containers” Keukenafval Kunststoffen Metalen Drankverpakkingen Luiers Hygiënisch papier Elke 2 weken Volmelding Hoogbouw 21

Financieel resultaat “ voordeel per aansluiting”  Eenvoudige inzameling: – Geen separate inzameling meer van kunststoffen. Besparing op inzet man en voertuig, maar ook exploitatiekosten bovengrondse verzamelcontainers. – Geen inzameling van GFT maar in plaats daarvan tuinafval. Besparing op verwerkingskosten.  Slimme nascheiding: – Gescheiden stromen hoog percentage en goed van kwaliteit waardoor hogere opbrengsten. – Gescheiden stroom organisch materiaal omzetten in opbrengsten van aardgas. – Door hoog scheidingsrendement veel minder restafval en daardoor lagere kosten.  Potentieel voordeel – Nu nog te verbranden stromen geheel of deels omzetten naar nuttige toepassingen. 22

Resultaat t.o.v. de doelstellingen  Scheidingspercentage van ca. 67% naar ca. 78% voor de gemeente Valkenswaard en de omstandigheden gecreëerd voor verdere stappen naar 100%.  Nieuwe scheidingsinstallatie hier in de regio. Daarmee directe werkgelegenheid voor ca. 20 fte in deze regio.  Afvalstromen worden grondstoffen en blijven eigendom van Cure en kunnen ingezet worden voor Circulaire Regionale Economie en daarmee verdere werkgelegenheid.  Serviceniveau voor inwoners verbeterd door simpele en begrijpelijke bronscheiding.  Zuiverheid en hoeveelheid gescheiden stromen (bijv. kunststoffen en bio- vloeistof) creëert toegevoegde waarde en daarmee geen kostenstijging maar daling.  Denkwijze past bij nieuwe maatschappij. – Systeem niet meer gebaseerd op het straffen voor weggooien van restafval, maar gebaseerd op belonen door het simpel kunnen aanleveren van bruikbare grondstoffen. 23

Opgave: Optimalisatie afvaldriehoek Mindset Afvalbeleid en Innovaties richten op grondstoffen terugwinnen niet alleen reduceren van restafval. Vrijkomende grondstoffen uit het afval inzetten om doelen te bereiken (Ketenbeheer):  Grondstoffen inzetten om werkgelegenheid te creëren voor diverse doelgroepen.  Grondstoffen inzetten om een Circulaire Regionale Economie te stimuleren.  Grondstoffen omzetten naar producten om afhankelijkheid van steeds afnemende subsidies te minimaliseren. Milieu/Duurzaamheid < 5% restafval in 2020 Toewerken naar circulaire economie Werkgelegenheid: inzet van mensen met een achterstand Kosten Innovatieve techniek om kosten te reduceren Gericht op het terugwinnen van grondstoffen die geld opbrengen Service naar de burger Zorgen voor scheidingsgemak burger Schone openbare ruimte Eenvoudige methodieken 24

Huidige en komende stappen  Voorgaande in thema-avond van 16 april 2015 al gepresenteerd.  Nieuwe ontwikkelingen  Uitwerken businesscase REnescience  Scenario’s: – Samenwerking DONG Energy (patenthouder van techniek) Volledig: nascheiding + Gasopwerking + Afzet gescheiden stromen. Deels: nascheiding + afzet gescheiden stromen. Deels: alleen nascheiding. Geen samenwerking maar contractvorm voor nascheiden afval. – Scenario’s toetsen op haalbaarheid, kansen, risico’s, mate van bijdrage afval driehoek Haalbaarheid: voornamelijk juridisch, visie DONG. Kansen: innovaties op het gebied van optimalisaties installatie, innovatie gescheiden afvalstromen, financieel. Risico’s: Technisch, hoeveelheid afval, investeringen, ontwikkeling afvalkosten, financieel 25

Huidige status 1.Enzymmatige nascheiding in combinatie met eenvoudige bronscheiding kan de doelstellingen van de gemeenten invullen. 2.Het patent op deze nascheidingsmethode is eigendom van DONG Energy. 1.Cure werkt aan een businesscase om deze methodiek te projecteren op de situatie Valkenswaard, Eindhoven en Geldrop-Mierlo. 2.Hiervoor heeft Cure een overeenkomst gesloten met DONG Energy om bedrijfsgegevens te kunnen uitwisselen en voor te bereiden. 3.Cure is in gesprek met potentiële afnemers van gescheiden stromen om de markt hiervoor te verkennen. 4.Cure heeft stappen ondernomen om subsidie mogelijkheden te verkennen voor deze innovatieve techniek. 5.Cure heeft contact opgenomen met o.a. gemeenten Den Bosch en Helmond om hun interesse te toetsen. 6.Nader onderzoek naar de verschillende mogelijkheden van samenwerking met DONG. 26

Verschillen per scenario Totaal van de verwerkingskosten per ton 27 1.Participatie GR Cure 50% in de nascheiding. GR 100% eigenaar van afvalstromen 2.Participatie GR Cure 50% in totaal proces. GR 50% eigenaar van afvalstromen 3.Geen participatie GR Cure totale proces. GR 100% eigenaar van afvalstromen 4.Alleen participatie 50% in Gasopwerking. GR 50% eigenaar van Gasopbrengsten en 100% eigenaar andere stromen 3 Huidig systeem 4 2 1

Financieel inzicht van dit moment Totaal van 3 gemeenten (scenario 1) Kosten voor totaal afvalbeheer van Cure gemiddeld over de looptijd ca. 20 euro per aansluiting lager dan huidige methodiek. ( -€ niveau Valkenswaard) Conservatief Kosten voor totaal afvalbeheer van Cure gemiddeld over de looptijd ca. 38 euro per aansluiting lager dan huidige methodiek. ( -€ niveau Valkenswaard) Progressief 28

Tussentijdse conclusies. Alle scenario’s geven een kostenvoordeel door REnescience te zien. De totale businesscase betreft een investering 65 mio. - Mate van en of er geïnvesteerd moet worden door de Gr Cure hangt af van het gekozen scenario De berekeningen zijn ten aanzien van kosten en opbrengsten conservatief ingeschat. Desondanks geven alle scenario’s een verbetering van het scheidingspercentage en een kostenvoordeel. Er zit nog veel opbrengstpotentieel om scheidingsproducten te vermarkten. Daarmee zijn de scenario’s waarin Cure een formele positie heeft interessant. 29

Te mooi op waar te zijn?! Maar er zijn ook risico’s. In de scenario’s waarbij de Gr Cure en Dong een samenwerking aangaan, moeten zij ook samen investeren. Totale investering van Gr Cure zal zijn ca. 32mlj. De gemeenten staan garant voor deze investering (17% Valkenswaard = 5,5 miljoen). De BC gaat uit van ton, dit levert risico’s. Governance is complex maar wel oplosbaar. Overeenstemming in contract onderhandelingen Egalisatiekosten vanwege BBV regels voor de afvalstoffenheffing is nog wel een probleem. Kosten en opbrengsten gescheiden stromen nu en in de nieuwe situatie niet volledig in schatbaar voor een periode van 20 jaar. 30

Vervolgtraject (beeld van dit moment)  Uitwerking totaalconcept tot nota op basis waarvan besluitvorming kan plaatsvinden.  Cure krijgt opdracht om voorkeursscenario in detail uit te werken met Dong (april gereed).  Planning is april 2016 principe besluit DB Cure.  Planning is mei 2016 besluit AB Cure. Vervolgtraject realisatie installaties (afhankelijk van besluit):  Vergunningsproces medio  Bouwproces start najaar  Operationeel: ambitie Feb ‘16: collegebesluit, RIB gaat naar de raad. Mei/Juni ‘16: Raadsvoorstel, zienswijze raad. 31

Afval op z’n Retour