©Deloitte © 2009 Deloitte Touche Tohmatsu Bevindingen jaarrekeningcontrole 2010 Gemeente Dordrecht Dordrecht Rein-Aart van Vugt JaapJan Visser 1 Auditcommissie 17 mei 2011

©Deloitte Agenda Controleproces Controle-aanpak GR Drechtsteden - Dordrecht Controle jaarrekening 2010 op 1 sheet Resultaat 2010 Grondexploitaties Vermogenspositie gemeente Vragen

©Deloitte Controleproces jaarrekening februari augustus april mei 2011 Speerpunten 2010: Grondexploitaties Verbonden partijen Aanbestedingen Investeringen Rechtmatigheid

©Deloitte Gemeenschappelijke Regeling Drechtsteden (Bureau Drechtsteden) Sociale Dienst Drechtsteden Onderzoeks- centrum Drechtsteden Service- centrum Drechtsteden Gemeente- belastingen Drechtsteden Ingenieurs- bureau Drechtsteden Bureau leerlicht en voortijdig school- verlaten Geconsolideerde jaarrekening Controleverklaring voor de Drechtraad 9 Mei 2011 Specifieke verant- woordingen (sisa) Controle- verklaring voor klantrelaties 22 april 2010 Shared services Specifieke verant- woordingen Accountants -mededeling voor klantrelaties 18 april 2010 Controle-aanpak GR Drechtsteden- Dordrecht Dordrecht Programmaverslag Jaarrekening Paragrafen (o.a. verbonden partijen) Controleverklaring voor de gemeenteraad 27 april 2011 Controle- verklaring voor klantrelaties 22 april 2010

©Deloitte Controle jaarrekening 2010 samengevat Goedkeurende controleverklaring –Getrouwe beeld – Rechtmatigheid – Fouten ( € ) (aanbesteding, begrotingsrechtmatigheid, SDD) Sterke punten –Accountantsverklaring vroeg (27 april 2011); jaarrekeningproces binnen gemeente loopt goed, -Interne beheersing “overall” in control -Actualiteiten krijgen pro-actief aandacht – voorbeeld: actualisatie grondexploitaties + monitoren verbonden partijen Aandachtspunten 2011 en verder -Ontwikkeling resultaat en vermogenspositie -Risico’s grondexploitaties (o.a. Stadswerven, Gezondheidspark, Leerpark, strategische verwervingen) -Ontwikkelingen resultaten verbonden partijen (GR Drechtsteden, Regio ZHZ, Rom-D, Drechtwerk) -Afstemming met de GR Drechtsteden (met name SCD/SDD) -Verbonden partijen (Drechtwerk, Regio ZHZ, Omgevingsdienst ZHZ, Manden maken) -Bezuinigingen en innovaties -Automatisering (beveiliging)

©Deloitte Toleranties jaarrekeningcontrole (totaal van de lasten) Rapporteringstolerantie: € Controle tolerantie Goed- keurend Met beperking Oordeel- onthouding Afkeurend Fouten in de jaarrekening ≤ 1% ≤ € 5,2 mln 1% < 3% > € 5,2 mln en ≤ € 15,6 ---≥ 3% > € 15,6 mln Onzeker- heden in de controle ≤ 3% ≤ € 15,6 mln > 3% < 10%  € 15,6 mln en ≤ € 52 ≥ 10% ≥ € 52 mln ---

©Deloitte Jaarrekening 2010 – saldo 2010 (bedragen x € 1 miljoen) OmschrijvingBedrag Totaal baten programma’s 437,6 Totaal lasten programma’s453,1 Saldo voor bestemming (tekort) -/- 15,5 Totaal eigen vermogen eind ,9 Saldo voor bestemming-/- 15,5 Totaal eigen vermogen eind ,4 Saldo voor bestemming-15,5 Mutaties reserves in jaarrekening 2010 (per saldo bate)24,7 Saldo na bestemming9,2

©Deloitte Jaarrekening 2010 – saldo 2010 (bedragen x € 1 miljoen) Post in jaarrekening Begroting 2010 Begroting na wijziging 2010 Realisatie 2010 Baten€438,6474,5437,7 Lasten € 424,2515,3453,2 Resultaat voor bestemming € 14,4-/- 40,8-/- 15,5 Mutaties reserves € -/-14,440,824,7 Resultaat nog te bestemmen € 0,0 9,2 Opmerking: Flinke verschillen tussen begroot en gerealiseerd. Voorbeeld: “wonen en leefbaarheid” en “Ondernemerschap en bereikbaarheid”. Cijfers 2009 op volgende sheet.

©Deloitte Jaarrekening 2009 – saldo 2009 (ter vergelijking - bedragen x € 1 miljoen) Post in jaarrekening Begroting 2009 Begroting na wijziging 2009 Realisatie 2009 Baten€438,7481,5445,8 Lasten € 427,5506,2470,5 Resultaat voor bestemming € 11,2-/- 24,7-/- 24,6 Mutaties reserves € -/- 11,224,728,2 Resultaat nog te bestemmen € 0,0 3,6 Opmerking: -In 2009 en 2010 toont primaire begroting voordeel -Begroting na wijziging toont in beide jaren nadeel -Realisatie voor bestemming in 2009 dicht bij raming, in 2010 € 25 mln. verschil - Na verrekening reserves in beide jaren (procentueel beperkt) overschot.

©Deloitte Grondexploitaties (bedragen x € 1 miljoen) Post in jaarrekening Voorraad gronden niet in exploitatie€58,864,866,9 Voorraad gronden in exploitatie € 87,899,7105,8 Subtotaal € 146,6164,5172,7 Voorzieningen € 28,435,247,2 Saldo balanspost € 118,2129,3125,5 Aandachtspunten: -Veel “niet in exploitatie genomen gronden” / stragische verwervingen. -Verhoging voorzieningen, fasering projecten aanpassen. - Stadswerven, Gezondheidspark, Leerpark, Amstelwijck, Admiraalsplein grootste projecten / met grootste risico’s. -Aandacht voor gemeentelijke en regionale programmamering (keuzes maken

©Deloitte

Vragen