Spreken is zilver zwijgen is……?? Privacy en geheimhouding in de praktijk Workshop Seminar

Maarten Verheij

Casus Wijkteams Als lid van het sociaal wijkteam voer je een keukentafelgesprek met mevrouw Van Rechteren. De directe aanleiding was geluidsoverlast en de vervuiling van de woning. Tijdens het gesprek blijkt dat mevrouw Van Rechteren grote gezondheidsproblemen heeft. Daardoor kan zij niet goed voor zichzelf en haar gezin zorgen. Ook kan ze niet werken en heeft ze geen inkomen. Ook zijn er veel schulden. De relatie met haar partner loopt uiterst moeizaam, onder meer omdat hij regelmatig gewelddadig is naar haar en haar kinderen. Ook heeft hij een weetplantage op zolder. Wat mag je onder welke omstandigheden aan wie vertellen? -Lid van het wijkteam dat over de schulden -Gemeentelijke Sociale Dienst -Veilig Thuis -De politie -De rechter die het handelen van stiefvader onderzoekt

Belangen Artikel 10 Grondwet: Ieder heeft, behoudens bij of krachtens de wet te stellen beperkingen, recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer. Cliënt Hulpverlener Beroepsgroep Algemeen belang Geen absoluut recht, maar relatief t.o.v. andere rechten!

Grondslagen (8 Wbp) Toestemming cliënt (schriftelijk/ondubbelzinnig) - maar let op: – Bij een gemeente GEEN vrijwillige toestemming, maar een wettelijke basis (zie hierna) – Ga niet klakkeloos van de toestemming uit Uitvoering overeenkomst Wettelijke verplichting / wettelijke basis of goede vervulling publieke taak Noodtoestand / vitaal belang betrokkene óf gerechtvaardigd belang derde Op last van de rechter na afgewezen beroep op verschoningsrecht

Begrenzing Wet bescherming persoonsgegevens: – Onderzoek door AP – Dwangsom door AP – Boete door AP – Meldplicht datalekken Strafrecht Art. 272 WvSr – delictsomschrijving schending beroepsgeheim

Uitzonderingen 21 Wbp Bestuursorganen in verband goede uitvoering wettelijk voorschrift die voorzien in aanspraken die afhankelijk zijn van de gezondheidstoestand van de betrokkene Verwerkt door personen met geheimhoudingsplicht en in aparte systemen (Cbp, Gegevens bewaren in Sociaal Domein en Privacy Impact Assessment voor Jeugddomein)Gegevens bewaren in Sociaal Domein en Privacy Impact Assessment voor Jeugddomein Gezondheidsgegevens mogen worden verwerkt door personen die op grond van lid 1 bevoegd zijn tot verwerking voor een goede behandeling of verzorging betrokkenen

Uitzonderingen (43 Wbp) Verwerking KAN van reeds geregistreerde gegevens ánders dan het oorspronkelijke doel, (nadere) mededeling betrokkene, indien: Veiligheid van de staat Voorkoming, opsporing en vervolging strafbare feiten Gewichtige financiële belangen overheden / openbare lichamen Toezicht op naleving wettelijke voorschriften ter voorkoming, opsporing en vervolging strafbare feiten en bescherming gewichtige financiële belangen overheden / openbare lichamen Bescherming betrokkene zelf óf anderen

Toetsvraag De woningbouwvereniging belt je in verband met een dramatische huurachterstand van een alleenstaande moeder met kinderen (die onder toezicht staan) en bereidt een procedure voor ivm een spoedige uithuiszetting. Ook de kinderen komen dan op straat. Mag je overleggen zonder toestemming van de betrokkene? a. Ja, want dit is een noodsituatie b.Nee, want de cliënt heeft nog geen toestemming gegeven c.Ja, want de cliënt zou dit wel oke vinden (veronderstelde toestemming)

Gereedschap Is 1 van de 5 wettelijke grondslagen de basis? AP vindt dat gemeenten privacyregels niet goed toepassen in sociaal domein en styart onderzoek naar wijkteams Voldoet de registratie of uitwisseling van persoonsgegevens aan: – Subsidiariteit (wordt het lichtste middel gebruikt?) – Proportionaliteit (staat dit in een redelijke verhouding tot het doel?) – Doelmatigheid (wordt dit doel met het middel bereikt?) 5 stappen meldcode als methodiek waarin voornoemde 3 beginselen worden toegepast in stap 2 - 5

Toetsvraag De gemeente vraagt jouw manager om in het kader van fraudebestrijding en de verantwoording van Wmo-gelden de gegevens en voortgangsrapportage van al jouw cliënten. Als je dit verstrekt ben je: a.Goed bezig want deze informatieverstrekking dient een wettelijk doel b.Goed de Sjaak want dit mag dus niet c.Dat is niet zomaar met een ja of nee te beantwoorden, maar je bent te allen tijde aansprakelijk voor de gevolgen daarvan (hoe werken subsidiariteit, proportionaliteit en doelmatigheid uit?)

Samenwerkingsverbanden Wijkteams Gemeenten Koepels van organisaties

Kaders Binnen de 5 wettelijke grondslagen – Reglement – Verankerd in (gemeentelijke) wet- en regelgeving Grondslag “Toestemming” bij gemeentes is discutabel Let op informatie uit “keukentafelgesprekken” Een systeem van verwerking persoonsgegeven altijd eerst melden aan de Autoriteit Persoongegevens (AP)melden aan de Autoriteit Persoongegevens (AP)

Soorten wijkteams Een samenwerkingsverband van zorgaanbieders waarbij de gemeente contractuele afspraken maakt Een samenwerkingsverband van zorgaanbieders binnen een juridische entiteit met een gedetacheerd gemeentelijk ambtenaar aan het roer Een wijkteam van de gemeente waarbij de zorgverleners in dienst van de gemeente zijn gekomen en het wijkteam een heldere status heeft als gemeentelijk orgaan

Toetsvraag Tijdens een bemoeizorg overleg komt de gezinssituatie ter sprake van een cliënt van wie je weet dat het hem niets kan schelen. Mag je de gezinssituatie in het bemoeizorgoverleg bespreken als er geen convenant tussen de deelnemers is? a.Nee want het hele gezin moet toestemming geven b.Nee, er moet een convenant zijn c.Ja, mits iedere deelnemer een geheimhoudingsplicht als hulpverlener heeft d.Ja, mits het overleg binnen de wettelijke kaders plaatsvindt (zie Handreiking Gegevensuitwisseling Bemoeizorg 2014, GGZ - KNMG - IGZ)

Dossier en digitaal Inhoud dossier – Alle relevante informatie – Geen werkaantekeningen.. Eigenaarschap? Bewaartermijn Digitale dossiers en filmpjes

Andere gegevens dragers Autoriteit Persoonsgegevens (AP) – Je kunt een gedragscode opstellen als branche – Privacy by design – PIA door IT-auditor PIA door IT-auditor – Richtsnoeren CBP digitaal beveiligen Richtsnoeren CBP digitaal beveiligen Gebruikersvoorwaarden zijn bindend voor wie de applicatie gebruikt: organisatie moet nagaan of die voorwaarden voldoen aan de eisen AP Voor whatsapp, facetime, skype, stappenteller geldt dat de info niet anders mag worden gebruikt dan voor het doel waarmee deze worden bewaard

Gebruik digitale middelen Is het gebruik noodzakelijk? (3 beginselen) Past het gebruik in het beleid van de instelling? Heeft de instelling veiligheid van het middel onderzocht? Kunnen de gebruikers het middel goed gebruiken? Wordt het gebruik kritisch geëvalueerd en bijgesteld?

Toetsvraag Wanneer je zonder toestemming van je cliënt spreekt, vloeit het recht daartoe voort uit: a.De wettelijke meldcode b.De noodtoestand c.Het subsidiariteitsbeginsel

Laatste toetsvraag De geheimhoudingsplicht in het sociaal domein betekent: a.Zwijgen, tenzij… b.Spreken, tenzij… c.Met toestemming mag je altijd spreken.

Spreken is zilver zwijgen is……?? Privacy en geheimhouding in de praktijk Workshop en Seminar