Lonen en de Eurocrisis Studiedag Econosphères/DeWereldMorgen Oktober 2012

Lonen staan onder zware druk Onder de noemer « Europees Economisch Bestuur » wordt het ene na het andere Europees beleidsproces gelanceerd waarbij lonen geviseerd worden:

Europees Economisch Bestuur: Een overzicht – Directe interventies in lonen in de « Troika » landen – EU 2020 agenda: Europees Beleidssemester met specifieke landenaanbevelingen – Procedure van excessieve macro economische onevenwichten met landenstudies en aanbevelingen – Tri partite groep voor ‘loonmonitoring’ (‘Wage Monitoring Group’) – In de pijplijn: Een nieuw Europees Verdrag voor een échte Economisch-Monetaire Unie

Eén rode draad Lonen en loonvorming in de landen van de Eurozone moeten véél flexibeler worden Devaluatie van de munt om konkurrentiepositie te verbeteren is niet meer mogelijk…. ….dus moeten we de lonen devalueren

Welke aanbevelingen? Lonen mogen niet langer meer de inflatie volgen, enkel nog de productiviteit. Loononderhandelingen terugbrengen naar het niveau van de individuele ondernemingen (openingsclausules in sectoraccoorden, ‘erga omnes’ inperken) Geldigheid van bestaande CAO’s in de tijd beperken Rol vakbonden als onderhandelaar loonaccoorden in vraag stellen Minimumlonen verlagen

Politieke concensus gaat wel erg ver Illustratie: Gezamenlijk rapport IMF/OESO/IAO aan G20 ministers Los Cabos (juni 2012) Minimumlonen zijn een goede zaak…. … op voorwaarde dat ze niet (tè) hoog zijn… Mininimumlonen, hoger dan 30 à 40% van het mediaanloon, vernietigen jobs

Dit is niets anders dan een frontale aanval op minimumlonen in gans Europa

Waarom ? Economische argumentatie Schuld van financiële crisis in het Eurogebied wordt bij onverantwoorde (lees: té hoge) loonvorming gelegd Vertrekpunt: Radicaal uiteenlopende loonontwikkeling tussen de landen van de Eurozone

Tien jaar loonstagnatie in Duitsland: Loonkost per eenheid product 2000 = 100

Andere landen ontsnappen evenmin aan deze vergelijking

Van loonkost naar financiële crisis Uiteenlopende loonkosten verstoren onderlinge konkurrentiepositie …. … alsmaar groeiende tekorten in de handel met het buitenland van de enen….. die gefinancierd worden door de handelsoverschotten van de anderen…. Dit proces van financiële recyclage kan niet eeuwig blijven duren « Financiële staking » en « Vlucht naar veiligheid » : Financiaal kapitaal blijft in het Noorden of wordt bij de ECB geparkeerd (honderden miljarden)

Illustratie: Noord versus Zuid

Financiële staking = Failliet van de economie, jobs,sociaal stelsel

Hun besluit Tekorten in buitenlandse handel van individuele euro landen zijn niet houdbaar (want niet langer financierbaar) Konkurrentiepositie verbeteren om export te verhogen en import te verlagen Instrument om dit te bereiken: Drastiche loonbevriezing of loondalingen

Hun « economische » argumentatie houdt geen steek en is gevaarlijk Nadere analyse Duitse export succes toont aan dat: – Duitsland vooral overschotten boekt tegenover rest van de wereld, NIET tegenover Euro landen – Daling van loonkosten in Duitsland NIET in prijzen maar in winsten werd doorgegeven – Verklaring ligt in soort van producten waarin Duitsland gespecialiseerd is – Vraag: Of loondaling in Portugal (waar uurloon 10 Euro is) Duitse exportsucces (met uurloon van 32 Euro) kan nabootsen

Iedereen bekonkurreert iedereen

Waarom ? Een kwestie van machtspositie Er is iets mis met de wijze waarop de Eurozone is opgezet 17 landen die elk (veel) publieke schuld uitgeven, maar slechts één ECB Maakt dat lidstaten Eurozone zich in dezelfde positie bevinden als vele ontwikkelingslanden: Soevereine schuld wordt uitgegeven in een munt die de individuele regering niet controleert Gevolg 1: Regeringen komen in een zwakke positie te staan tegenover de financiële markten. Via ‘bond run’ kunnen markten regeringen op de knieën krijgen. Markten weten dit nu. (Niet zo in een land dat kontrole heeft over de eigen munt: CB drukt het geld om nominale schulden terug te betalen)

De almacht van de ECB Gevolg 2: Regeringen toch open dat ECB voor hen tussenkomt. Enorme macht voor de ECB… …dewelke ECB gebruikt om model op te dringen van een vrije, gedereguleerde arbeidsmarkt zonder ‘rigiditeiten’ en met zo weinig mogelijk overheid ECB (Draghi) maakt er geen geheim van: « Social Europe is gone » Verklaart politieke concensus tegen lonen

Syndikale strategiën Congres resolutie EVV (Athene 2011): Lonen zijn géén aanpassingsvariabele … …maar een motor van vraag en groei.

Verzet Lonen zijn niet de zaak van Europa maar ONZE zaak. Wij als Europese vakbonden gaan CAO onderhandelingen zélf coördineren zodat er geen problemen ontstaan Juridische basis in EU Verdrag – 153-5: EU heeft géén competentie inzake lonen – 152: Europa moet autonomie van sociale partners en diversiteit van nationale overlegsystemen respecteren Clausule om lonen te beschermen is ingeschreven in regulering ‘Economisch Bestuur « The application of this Regulation shall fully respect Article 152 TFEU and the recommendations issued under this Regulation shall respect national practices and institutions for wage formation. It shall take into account Article 28 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, and accordingly shall not affect the right to negotiate, conclude and enforce collective agreements and to take collective action in accordance with national law and practices”

Parlementaire vraag aan Andor Inzake aanbeveling Belgische loonindexering (naar « all in formule » gaan) Moet Commissie nationaal overlegsysteem niet respecteren? Is deze aanbeveling afdwingbaar? Antwoord: – Ja, en Commissie doet dat want aanbeveling stelt dat hervorming in consultatie met sociale partners moet gebeuren – Ja, afdwingbaar via regulering excessieve maco economische onevenwichten

Juridische procedures IAO Europees Hof van Justitie Raad van Europa

Realpolitiek op nationaal niveau Compromis sluiten om erger te voorkomen of om bestaande systeem van loonvorming te redden. Voorbeelden: Ierland, Spanje, Griekenland Probleem: Werkt niet of nauwelijks. Troika wil: – massale daling van lonen, niet enkel een bevriezing – Bovenal, vermijden dat « loonontsporing » zich herhaalt door systeem van loonvorming zélf te verzwakken

Realpolitiek op Europees niveau Wage monitoring groep: EVV Executief stemt toe, mits loonbeleid ingebed wordt in discussie macro economisch beleid Idee/inspiratie: Belgische Wet op het konkurrentievermogen – Vakbond als medebeheerder rond de tafel – Hoop dat ook landen die aan loondumping doen ‘gedisciplineerd’ worden – Hoop dat we in ruil misschien een Europees minimumloon krijgen

Een Europees Sociaal Contract Vrijheid van collectieve oderhandelingen, autonomie van sociale partners, effectieve participatie van sociale partners in anti crisisbeleid ECB : rol van overheidsbank om lidstaten tegen markten te beschermen Europees Investeringsprogramma voor economische relance

Een Europees Sociaal Pact Minimale belastingsvoet voor bedrijfswinsten van 25% Geen Europese interventie in lonen. Hogere minimumlonen. Minimumlonen moeten criteria Raad van Europa respecteren ( 50 à 60% van het gemiddeld loon)

Tot slot: Twee citaten « We gaan de eenheidsmunt invoeren en dat gaat zoveel problemen geven dat de politici geen andere keuze hebben dan vooruit te gaan met de integrate van Europa » « Wij als EVV zijn altijd voor meer Europees economisch bestuur geweest maar niet voor dit soort van bestuur »