Valkuilen

1. Zuiver redenerenZuiver redeneren 2. RedeneerfoutenRedeneerfouten 3. Manipuleren met cijfersManipuleren met cijfers 4. HoaxHoax VALKUILEN

Dit is een klassiek voorbeeld van een logische redenering Een zuivere of logische redenering volgt de wetten van de logica: 1. Stelling 2. Waarneming 3. Conclusie 1. ZUIVER REDENEREN 1. Alle mensen zijn sterfelijk. 2. Socrates is een mens. 3. Dus: Socrates is sterfelijk.

Soms kloppen redeneringen niet: Ik pas in mijn pyjama. Mijn pyjama past in mijn koffer. Ik pas in mijn koffer. ‘Passen in’ heeft hier twee verschillende betekenissen 2. REDENEERFOUTEN

Om de lezer te overtuigen, worden er vaak bewust of onbewust ongeldige argumenten gebruikt of redeneerfouten gemaakt. Let op dat je zelf geen drogredenen gebruikt in je betoog! Hier volgen enkele voorbeelden van redeneerfouten. OPGELET!

REDENEERFOUTEN Cirkelredenering Stelling omdraaien Wisselende betekenissen Op de man spelen Generalisering Valse vergelijking Oorzaak en gevolg omwisselen Onterecht beroep op autoriteit

 Definitie: je conclusie wordt niet bewezen door je stelling of waarneming  Voorbeeld:  Studenten die geslaagd zijn, hebben veel gestudeerd.  Arne studeert veel.  Arne zal dus slagen De stelling werd omgedraaid: wie veel studeert, zal slagen DE STELLING OMDRAAIEN Overzicht redeneerfouten

 Definitie: persoonlijke aanval om de geloofwaardigheid van de tegenstander in vraag te stellen  Voorbeeld: Jij bent bijzonder slecht geplaatst om erover te oordelen hoe studenten met uitstelgedrag geholpen kunnen worden. Jij dient immers zelf nooit je taken tijdig in. OP DE EMOTIES SPELEN Overzicht redeneerfouten

 Definitie: “Het is zo omdat het zo is“, de bewijsgrond wordt ten onrechte als bewezen aangenomen.  Voorbeeld: Q: Waarom blijven de kerncentrales langer open? A: Omdat er te weinig werd geïnvesteerd in alternatieve energie. Q: Waarom werd er te weinig geïnvesteerd in alternatieve energie? A: Omdat de kerncentrales nog energie kunnen produceren. CIRKELREDENERING Overzicht redeneerfouten

 Definitie: wisselende betekenis van het begrip  Voorbeeld:  We leven in een ‘multiculturele samenleving’ en dus moeten alle culturen gelijk behandeld worden en de eigenheid van (bepaalde minderheids)groepen niet echt blijven bestaan. (Nadruk op gelijkheid; minderheidsgroepen moeten waarden van meerderheid overnemen.)  We leven in een ‘multiculturele samenleving’ en dit wil zeggen dat verschillen tussen bevolkingsgroepen erkend worden en dat hun identiteit gerespecteerd wordt. (Nadruk op verschil; elke groep mag zijn eigen identiteit behouden.) WISSELENDE BETEKENISSEN Overzicht redeneerfouten

 Definitie: appels met peren vergelijken. Je vergelijkt twee zaken die niets met elkaar te maken hebben.  Voorbeeld: Het is belachelijk dat er zo’n streng anti-drugsbeleid is. Alcohol kan je wel overal krijgen. VALSE VERGELIJKING Overzicht redeneerfouten

 Definitie: informatie die betrekking heeft op een klein aantal gevallen, veralgemenen.  Voorbeeld: In Keulen werden vrouwen lastig gevallen door mannen van vermoedelijk Arabische afkomst. Zie je nu wel dat al die moslims geen respect hebben voor vrouwen. GENERALISERING Overzicht redeneerfouten

 Definitie: je probeert een verband te leggen waar er geen is.  Voorbeeld: Kinderen gedragen zich steeds gewelddadiger. Dat komt door al die agressieve computerspelen.  Het is niet bewezen dat het spelen van agressieve computerspelen leidt tot gewelddadig gedrag. OORZAAK EN GEVOLG OMWISSELEN Overzicht redeneerfouten

 Definitie: een beroep doen op de autoriteit van iemand die geen expertise heeft op dat terrein  Voorbeeld: een gezonde levenswijze en gezonde voeding zijn de beste wapens tegen kanker. Dat vindt immers ook Barack Obama.  Barack Obama is geen autoriteit op het gebied van kankerpreventie of -bestrijding. ONTERECHT BEROEP OP AUTORITEIT Overzicht redeneerfouten

In de media wordt vaak gegoocheld met cijfers. In de ene krant staat dat de werkloosheid daalt met 2,5% maar in de andere dat de jongerenwerkloosheid en langdurige werkloosheid zijn gestegen met 4,4%. Het hangt er dus van af hoe je het bekijkt en interpreteert. Belangrijk is om het hele plaatje te bekijken en de cijfers in de juiste context te zien. 3. MANIPULEREN MET CIJFERS Werkloosheid bij allochtonen blijft stijgen, De Standaard, 2 augustus 2016

Ook grafieken worden veel gebruikt in de media omdat ze in één beeld veel informatie vatten. Maar ook grafieken kunnen verwarrend zijn:  Teveel informatie waardoor niet meer duidelijk is wat de belangrijkste informatie is  Geen x/y-as zodat verhouding niet klopt  Verouderde informatie of geen tijdsindicatie  Percentages vergeten …… GRAFIEKEN Handtassendiefstal stijgt met 300% volgens de grafiek maar eigenlijk zijn dat maar 3 feiten. Door het ontbreken van een x/y-as is het moeilijk de cijfers te vergelijken. Meer criminaliteit tijdens voorbije zomer in Mechelen, De Standaard, 14 januari 2016

BrexitDieselgate Ivago De Morgen VOORBEELDEN CIJFERS

De politici in Engeland die uit de EU wilden stappen, beloofden om 350 miljoen pond te spenderen aan gezondheidszorg. Een dag na hun overwinning moesten ze al toegeven dat ze dit niet kunnen waarmaken million-a-week-extra-for-the-nhs-only-an-aspiration- says-vote-leave-campaigner-chris-a html BREXIT Voorbeelden cijfers

In 2015 kwam aan het licht dat autobouwers zoals Volkswagen gesjoemeld hadden met de emissiewaarden van hun dieselauto’s. De resultaten waren vervalst en leken zo veel beter dan ze echt waren. volkswagen/groupement-normal html DIESELGATE Voorbeelden cijfers

In het magazine van Ivago (juni 2016) lijkt het volgens de grafiek alsof het restafval sinds 2012 gehalveerd is. Als je echter de y-as bekijkt, zie je dat die afgeknipt is bij 130 kg. Het restafval is dus wel gedaald sinds 2012 maar niet zo drastisch als de grafiek suggereert. IVAGO Voorbeelden cijfers

In dit voorbeeld uit De Morgen (6 januari 2014) is de rode cirkel meer dan 3 keer groter dan de blauwe terwijl dit volgens de cijfers maar 1,84 keer is. Hierdoor lijkt het verschil veel groter dan het in werkelijkheid is. DE MORGEN met-ballen/ Voorbeelden cijfers

Een hoax is een bericht dat zich voordoet als waar maar dat eigenlijk geheel of gedeeltelijk fout is. Soms gaat het slechts om een grap, maar er kunnen ook ernstige gevolgen aan verbonden zijn. Zo kan het gebruikt worden om informatie te verzamelen of om je op te lichten HOAX/BROODJE AAP VERHALEN

NessieIkea Facebook What’s app VOORBEELDEN HOAX

Een van de bekendste voorbeelden van een hoax is het monster van Loch Ness. In 1934 verscheen deze bekende foto. Hoewel de makers al snel toegaven dat de foto niet echt is, zijn er tot op de dag van vandaag mensen die erin geloven. NESSIE Voorbeelden hoax

IKEA Voorbeelden hoax

Een klassieker: Facebook zou je gegevens niet bewaren als je dit bericht deelt. Dit is niet waar! etverklaringvanprivacyopfacebook FACEBOOK Voorbeelden hoax

Hier krijg je de waarschuwing dat "WhatsApp verlopen is" en dat een "update" nodig is via een link. Het gaat hier om een poging tot oplichting: de link verwijst niet naar de officiële website van WhatsApp zelf, maar wel naar een nepsite die lijkt op WhatsApp in naam en layout. WHAT’S APP Voorbeelden hoax

TRAP JIJ IN HOAXEN? DOE DE TEST