DE AANSPRAKELIJKHEID VAN DE GYNAECOLOOG Thierry VANSWEEVELT Gewoon hoogleraar Universiteit Antwerpen Advocaat Dewallens & partners Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

DRIE SOORTEN AANSPRAKELIJKHEID 1.De civielrechtelijke aansprakelijkheid 2.De strafrechtelijke aansprakelijkheid 3.De tuchtrechtelijke aansprakelijkheid Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

DRIE SOORTEN CIVIELRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID 1.Aansprakelijkheid voor eigen gedrag 2.Aansprakelijkheid voor zaken 3.Aansprakelijkheid voor andermans daad Universiteit Antwerpen/Dewallens&Partners

AANSPRAKELIJKHEID VOOR EIGEN GEDRAG: AARD VAN VERBINTENISSEN ARTS 1.Inspanningsverbintenissen en resultaatsverbintenissen. 2.Belang van het onderscheid : bewijslast Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

ONDERSCHEIDINGSCRITERIUM 1.Welbepaald wettelijk gebod of verbod 2.Uitdrukkelijke wil van de partijen 3.Het al dan niet onzeker karakter van het verbintenisresultaat Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

INSPANNINGSVERBINTENIS 1.Opvolging van de zwangerschap 2.Uitvoering van de natuurlijke bevalling 3.Uitvoering van een bevalling via keizersnede 4.Nazorg na de bevalling Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

INSPANNINGS- OF RESULTAATSVERBINTENIS ? 1.Sterilisatie : controverse 2.Abortus : resultaatsverbintenis of makkelijke aanvaarding fout: geen controle na de ingreep of door gebrekkige organisatie wordt gynaecoloog niet ingelicht van rapport labo dat opgestuurd lichaamsmateriaal geen foetaal weefsel bevat Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

INSPANNINGSVERBINTENIS: DE FOUT 1.Beoordeling in abstracto 2.Plaats van de behandeling 3.Tijdstip van de behandeling 4.Uitsluiting van subjectieve elementen 5.Normatief criterium Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

INSPANNINGSVERBINTENIS: DE FOUT 1.Zorgvuldigheidsnorm bij een diagnose 2.Telefonische diagnose 3.Nodige pre-operatieve onderzoeken 4.Veilige omstandigheden 5.Ingreep 6.Nazorg Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

AARD VAN DE FOUT 1.In beginsel : de lichtste fout, bv. zelfstandig arts 2.Uitzondering : werknemer en ambtenaar Enkel aansprakelijk voor : -opzet -zware fout -gewoonlijk voorkomende lichte fout Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

AANSPRAKELIJKHEID VOOR ANDERMANS DAAD 1.Contractueel : hulppersoon 2.Gelegenheidsaanstelling 3.Centrale aansprakelijkheid: art. 30 Ziekenhuiswet: ziekenhuis is aansprakelijk voor tekortkomingen van alle er werkzame beroepsbeoefenaars, tenzij tegendeel aan patiënt werd gemeld. Universiteit Antwerpen/Dewallens & partners

AANSPRAKELIJKHEID VOOR ZAKEN 1.Zaken : art.1384, lid 1 B.W. 2.Contractueel: veiligheidsplicht 3.Wet Productenaansprakelijkheid Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

SCHADE 1.Integrale schadevergoeding 2.Zowel materiële als morele schadevergoeding 3.Verlies van een kans: -zwavelzuurarrest (Cass. 1/4/2004) -Prizrakarrest (Cass. 5/6/2008) -moedervlekvonnis (Rb. A 11/3/2011, T.Gez., ) Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

CLAIMS BIJ ONGEWENST / NIET GEPLAND KIND Wrongful pregnancy-claim: vordering ouders niet gepland gezond kind Vb.: mislukte sterilisatie, mislukte abortus. Wrongful birth-claim: vordering van ouders wegens geboorte gehandicapt kind Vb.: onzorgvuldig genetisch advies, verzuim meedelen advies. Wrongful life-claim: vordering van kind wegens geboorte met handicap Universiteit Antwerpen/Law firm Dewallens & partners

WRONGFUL LIFE CLAIM: HOF VAN BEROEP BRUSSEL Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners - Beide ouders zijn drager van enzym, Sanfilippo B, ongeneeslijke erfelijke stofwisselingsziekte -Vruchtwaterpunctie; nog geen goedgekeurde diagnostische test, ziekenhuis gebruikt een chemische test enkel bestemd voor wetenschappelijk onderzoek -test was niet volledig betrouwbaar, wordt niet gemeld aan ouders -Test wijst uit dat kind niet is aangetast, in strijd met werkelijkheid -Rb. Brussel: -Wrongful birth claim: toegekend -Wrongful life-claim: afgewezen, want schade veroorzaakt door erfeljike aandoening, niet door diagnosefout -Hof van beroep Brussel 21/9/2010: kent beide vorderingen toe. -Hof van Cassatie?

WRONGFUL LIFE CLAIM: HOF VAN BEROEP GENT Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners - Augustus 2001: 15 weken zwangerschap: triple test: verhoogd risico op neuraalbuiseffect van > 1:50, abnormaal verhoogde serum AFPwaarde van 3,85 MoM -Deze afwijkende waarde wordt niet meegedeeld door gynaecoloog A -Op 30 weken: worden klompvoetjes en hydrocefalie vastgesteld -Gynaecoloog A stopt met begeleiding en verwijst vrouw door naar ander gynaecoloog B voor diagnosezekerheid. -Diagnose gynaecoloog B: ernstige lumbosacrale spina bifida, hydrocefalie, klompvoetjes; bevalling: diagnose wordt bevestigd.

WRONGFUL LIFE CLAIM HOF VAN BEROEP GENT Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners - Rb, Kortrijk 18/2/2010: -gynaecoloog A : fout en dus aansprakelijk: 80% verlies van kans om voor abortus te kiezen. Schadevergoeding moet door partijen nog berekend worden. -gynaecoloog B: niet aansprakelijk, want grote onduidelijkheid of abortus nog mogelijk is na 24 weken, levensvatbaarheidsgrens+ niet zeker of ouders hiervoor hadden gekozen op 34 weken. Gent, 3 november 2011: -bevestiging: gynaecoloog A: niet onderkennen en niet meedelen van risico is fout: 80% kansverlies om tot abortus over te gaan Ouders: integrale schadevergoeding Kind: morele schade + meeruitgaven handicap, maar geen inkomensverlies en esthetische schade. -Gynaecoloog B: vordering is verjaard

CAUSAAL VERBAND 1.Conditio sine qua non-test 2.In solidum aansprakelijkheid 3.Informed consent: bewijslast Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

ART. 2262bis B.W. : VERJARING -Persoonlijke rechtsvorderingen : 10 jaar -Buitencontractuele aansprakelijkheidsvorderingen : A) 5 jaar vanaf de kennis van de schade en identiteit van de aansprakelijke persoon B) 20 jaar vanaf het schadeverwekkende feit Universiteit Antwerpen/Dewallens&partners

WET MEDISCHE ONGEVALLEN: 31 maart 2010 University of Antwerp/ Law firm Dewallens & partners

UITGANGSPUNTEN EN DOELSTELLINGEN WET 31/3/2010 -Oprichting van een Fonds Medische Ongevallen -Een tweesporensysteem: of de rechtbank of het fonds -Behoud gemene aansprakelijkheidsrecht en subrogatie ziekenfonds -Een subjectief recht op vergoeding bij een medisch ongeval zonder aansprakelijkheid: MOZA -Een minnelijke, kosteloze, snelle en eenvoudige procedure -Evenwichtige begroting via schadedrempels en stabilisering van verzekeringspremies -Preventie van medische ongevallen Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

Personeel toepassingsgebied Wet Medische Ongevallen: aanspraakgerechtigden -Patiënt: natuurlijke persoon aan wie gezondheidszorg wordt verstrekt, al dan niet op eigen verzoek -Rechthebbenden Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

Personeel toepassingsgebied Wet Medische Ongevallen: zorgverleners a ) Beroepsbeoefenaars KB nr.78: artsen, tandartsen, apothekers, kinesisten, vroedvrouwen, verpleegkundigen, paramedici zoals audiologen, bandagisten, diëtisten, ergotherapeuten, logopedisten, podologen, enz. b) Beroepsbeoefenaars niet conventionele praktijken: homeopaten, chiropractors, osteopaten, acupuncturisten. c) Uitgesloten: bv, psychoterapeuten, seksuologen, klinisch psychologen, orthopedagogen. Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

VIER VERGOEDINGSGEVALLEN DOOR FONDS 1) Aansprakelijkheid zorgverlener, geen of onvoldoende verzekeringsdekking: fonds treedt op als gemeenschappelijk waarborgfonds 2) Zorgverlener of verzekeraar betwist aansprakelijkheid zorgverlener én ernstige schade: fonds vergoedt patiënt en verhaal op zorgverlener 3) Aansprakelijkheid zorgverlener, vergoedingsvoorstel verzekeraar kennelijk ontoereikend: fonds vergoedt patiënt en verhaal op verzekeraar + 15% forfairaire vergoeding 4) Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid én ernstige schade Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

MEDISCH ONGEVAL ZONDER AANSPRAKELIJKHEID -Ongeval -Verstrekking van gezondheidzorg -Geen aansprakelijkheid -Vloeit niet voort uit toestand patient -Abnormale schade Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

ABNORMALE SCHADE -Schade had zich niet moeten voordoen: 1°huidige stand wetenschap 2°toestand patient 3°objectief voorspelbare evolutie -Niet: therapeutisch falen en vergissing in diagnose zonder fout Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

ABNORMALE SCHADE - Onvoorzienbare, onverwachte, of weinig waarschijnlijke schade in het licht van de normaal voorzienbare evolutie van de gezondheidstoestand van de patiënt - Al dan niet normaal karakter wordt beoordeeld i.f.v. de algemene gezondheidstoestand en de prognose. Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

ABNORMALE SCHADE -Ja: diagnoseonderzoek: arteriografie van de wervelslagader  tetraplegie - -Ja: vaccin tegen kinderverlamming  verlamming -Neen: doorligwonden als gevolg van langdurige immobilisatie -Neen: klassiek risico: bv. hemiplegie bij wegneming van hersentumor Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

ERNSTIGE SCHADE 1-Blijvende invaliditeit  25% 2-TAO  6 maanden 3- Bijzonder zware verstoring, ook economisch, van levensomstandigheden patiënt 4-Overlijden patiënt. Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

PROCEDURE -Advies van Fonds: drie mogelijkheden: A)Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid B) Aansprakelijkheid zorgverlener C) Geen van beide Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

PROCEDURE -A)Medisch ongeval zonder aansprakelijkheid: -Voorstel van Fonds tot vergoeding naar aanvrager -Akkoord: einde procedure -Niet akkoord: ofwel opmerkingen ofwel voorleggen aan rechtbank van 1° aanleg Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

PROCEDURE -B) Aansprakelijkheid zorgverlener: -Fonds nodigt verzekeraar uit aan aanvrager een vergoedingsvoorstel te doen -Verzekeraar akkoord: einde procedure -Verzekeraar niet akkoord: Fonds vergoedt aanvrager en verhaalt zich op verzekeraar voor rechtbank van 1° aanleg Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

PROCEDURE -C) Noch medisch ongeval zonder aansprakelijkheid noch aansprakelijkheid: -Aanvrager akkoord: einde procedure -Aanvrager niet akkoord: kan het advies van het Fonds betwisten voor rechtbank van 1° aanleg Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

TAKEN FONDS MEDISCHE ONGEVALLEN A)Advies-, bemiddelings- en vergoedingsfunctie 1° Bepalen van aansprakelijkheid en van ernst van de schade; 2° Nagaan of de aansprakelijkheid voldoende gedekt is; 3° Vervulling vergoedingsvoorwaarden: vergoeden van patiënt; 4° Zo aansprakelijkheid: zorgverlener of verzekeraar verzoeken een vergoedingsvoorstel aan patiënt over te maken; 5° Op verzoek een bemiddeling organiseren; 6° Advies verstrekken over toereikendheid van voorgestelde schadevergoeding. Universiteit Antwerpen / Dewallens & Partners

TAKEN FONDS MEDISCHE ONGEVALLEN B) Preventieve functie: centraliseren van alle medische ongevallen en aanbevelingen formuleren. C) Registratiefunctie: opstellen van statistieken. D) Rapporteringsfunctie: Jaarlijks opstellen activiteitenverslag: analyse van statistische en financiële gegevens, aanbevelingen ter preventie van schade en ter verbetering van schadevergoeding, toelichting bij adviezen. Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners

BESLUIT: KEERPUNT -Gynaecoloog: op aansprakelijkheidsvlak fel onder vuur genomen specialisme, samen met anesthesist en chirurg; -Fouten van gynaecoloog leiden doorgaans tot zware schadegevallen -Fonds Medische Ongevallen: keerpunt in aansprakelijkheidszaken: minder processen: zaken worden gekanaliseerd naar het Fonds Medische Ongevallen. Universiteit Antwerpen / Dewallens & partners