Schrijven met dyslexie Onderwijszorg Nederland Lezing 17 juni 2011

Léon Biezeman,zelf dyslectisch, is schrijver/onderzoeker

'Schrijven met dyslexie', het is niet de vraag of kinderen met dyslexie kunnen schrijven, maar kunnen zij dat zonder taalfouten? Als zij de gelegenheid krijgen om, zonder tegen gehouden te worden door die taal- en schrijffouten, hun schroom om te zetten in moed, kunnen zij dan verwoorden wat hun ideeën, plannen en fantasieën zijn? In slechts twee maanden verzamelde Léon Biezeman, zelf een dyslectisch schrijver, voldoende verhalen van kinderen met dyslexie om een prachtige verhalenbundel te maken.

Uit recent onderzoek blijkt dat mensen met dyslexie minder moeite hebben met deze beperking dan hun omgeving, maar dat er wel schroom is over het niet foutloos kunnen schrijven en lezen. Deze schroom kan mensen met dyslexie remmen, en dat is jammer. Vooral voor kinderen is het van belang te laten zien dat het wel mogelijk is om hun ideeën, plannen en fantasieën op papier te zetten, ook al gebeurt dat niet foutloos. Dyslexie hoeft ook geen belemmering te zijn om een passende positie te verwerven in de maatschappij. Waar het om gaat, is de aandacht te verleggen naar wat wel goed gaat: de inhoud. Deze boeiende bundel brengt een selectie verhalen, gedichten en brieven, die geschreven zijn door kinderen en jongeren met dyslexie

De grote vraag bij het tot stand brengen van “Schrijven met dyslexie”: Zijn er kinderen te vinden die, net als ik vroeger, dol zijn op schrijven ondanks de problemen die zij door de dyslexie ondervinden? En hebben zij de moed om iets in te sturen? Wat bracht de oproep tot het insturen van verhalen bij ouders en kinderen te weeg?

De vragen: Mijn zoon heeft een prachtig verhaal geschreven, alleen zijn handschrift… Zal ik het voor u overtypen… Of: Ik moet van mijn ouders altijd de spellingscontrole aan hebben staan en andere hulpprogramma’s gebruiken. Nu heeft u zeker niets aan mijn verhaal?

Waarom heeft u mijn adres nodig?

HELP!!!

Niemand weet dat ik dicht, zelfs mijn beste vriendinnen niet! Maar ik wil dit echt heel graag… Ik wil schrijven ik wil dichten… Wat moet ik nou…

De vertwijfelde ouders: Hierbij een verhaaltje van mijn dochter, denkt u dat het goed genoeg is? Of: Mijn zoon kan nog niet zo heel goed schrijven, kunt u hier iets mee?

Wat achter de vragen schuilgaat: - Wordt mijn kind wel geaccepteerd - Word ik wel geaccepteerd

Alle verhalen zijn even bijzonder. Het gaat om de inhoud! De enige selectievoorwaarde die is gehanteerd is dat de verhalen door de kinderen zelf geschreven moeten zijn, al dan niet met hulpmiddelen en geen inmenging van ouders.

Waar het om gaat: Acceptatie Vertrouwen Resultaat

www. schrijvenmetdyslexie.nl

Vertrouwen en acceptatie de basis om te kunnen compenseren en aanpassingen te zoeken

Leren met dyslexie

Conclusie: Dyslexie staat los van de leermogelijkheden van de individu Consequentie: Eenduidige aanpak van dyslexie is niet mogelijk

Lichte voorkeuren van leerstrategieën zijn: Auditief Visueel Visualiseren Maar ook: Oefenen Gedreven door interne condities (bv. beloning, leuk onderwerp)

Hoe aanpassingen en compensaties realiseren?

aanpassingen en compensaties zijn geen gunst maar een recht aanpassingen en compensaties zijn individueel bepaald breng leer- en taalproblemen precies in kaart zich bewust zijn van de eigen manier van leren en de bijbehorende aanpassingen en compensaties is noodzakelijk

Kijk naar wat goed gaat! Hoe kan dat wat goed gaat gebruikt worden bij het verdere leren? De in het “Handboek: dyslexie compenseren” opgenomen training is bedoeld om de leerstrategieën individueel te bepalen.

Waar gaat de training uit dit ‘Handboek’ van uit: De vragenlijst is gericht op de schoolvakken zoals die worden gegeven in zowel het basis- als voortgezet onderwijs En; De verschillende componenten binnen de taal, welke bestaan uit vier kerndoelen: mondelinge taalvaardigheid leesvaardigheid schrijfvaardigheid taalbeschouwing. Hierna volgen fragmenten uit de training:

Vergelijkbare vragen worden gesteld betreffende de taalvaardigheden: Leesvaardigheid Schrijfvaardigheid en taalbeschouwing

Vervolgens wordt in de training gevraagd om een top drie van beste schoolvakken, van zowel het basis- als voortgezet onderwijs te selecteren. Aan de hand van de top drie wordt gevraagd per vak de volgende vraag te beantwoorden:

Bijvoorbeeld: Hoe heeft u het vak lichamelijke opvoeding zo goed kunnen leren? Antwoord: Ik ben atletisch gebouwd.

Ander voorbeeld: Hoe heeft u het vak aardrijkskunde zo goed kunnen leren? Antwoord: Iedere keer als we de kaart van Nederland te zien kregen keek ik naar de plaatsen waar ik ooit was geweest. Dit waren herkenningspunten. Zo ging ik eens naar Amsterdam, onderweg kwam ik langs Apeldoorn, Amersfoort en Hilversum. Ik weet nu dat die in een lijn liggen en richting het westen ging. Want na Amsterdam komt Zandvoort aan zee. Het strand is de westkust van Nederland.

Bijvoorbeeld:Hoe heeft u het vak biologie zo goed kunnen leren? Antwoord: Ik vond de lerares erg aardig en zij kon ook zo mooi vertellen, waardoor ik het beter onthield. Of, antwoord: Mijn Opa had een prachtige siertuin waar hij mij alles over vertelde en in een hoekje mocht ik mijn eigen moestuin bij houden.

Ook bij de verschillende taalvaardigheden wordt aan de cursist gevraagd om een uitgebreide omschrijving aan de hand van hun beste score: Welk onderdeel binnen de mondelinge vaardigheid is uw beste score? ……………………………………….……………………………………… Welk onderdeel binnen de leesvaardigheid is uw beste score? ……………………………………….……………………………………… Welk onderdeel binnen de schrijfvaardigheid is uw beste score? ……………………………………….……………………………………… Welk onderdeel binnen taalbeschouwing is uw beste score? ……………………………………….………………………………………

Met behulp van de uitgebreide omschrijvingen worden deze in de training omgezet naar trefwoorden die op de omschrijvingen van toepassing zijn. In totaal zijn er 32 trefwoorden, waarvan enkele voorbeelden:

De trefwoorden kunnen in het vervolg van de training worden gekoppeld aan aanpassingen/compensaties. In totaal vloeien 235 (exclusief de 32 trefwoorden) aanpassingen en compensaties voort uit de praktijk, enkele voorbeelden zijn:

Aan het einde van de training wordt bekeken in welke mate de verschillende taalvaardig- heden, waar men wel goed in is, kunnen worden toegepast om mindere vaardig- heden te verbeteren:

Voorbeeld:

Ander voorbeeld:

Tot slot, wanneer je te kampen hebt met dyslexie: Zet uw gêne opzij! Zij die de dyslexieproblematiek niet willen accepteren zijn de domoren. Accepteer de domoor zoals hij is en probeer een andere weg te zoeken. Dyslexie valt niet te genezen maar dat wil niet zeggen dat er helemaal geen verbetering mogelijk is. Het is daarom prettig om te weten hoe je de problemen kan omzeilen of opvangen. Waar het om gaat:

Literatuur: Ruimte voor dyslexie, 1998 De Toorts, Haarlem Leren met dyslexie - deel 1 – Onderzoek, 2007 Garant Uitgevers, Antwerpen/Apeldoorn Leren met dyslexie - deel 2 – reflectie, 2007 Garant Uitgevers, Antwerpen/Apeldoorn Handboek dyslexie compenseren, 2007 Garant Uitgevers, Antwerpen/Apeldoorn Schrijven met dyslexie, 2010 Garant Uitgevers, Antwerpen/Apeldoorn Meer informatie: