Het obstructieve slaapapneu syndroom Dr.R.Janssen Longarts Slaapcentrum CWZ Nijmegen

Slapen… Slapen is net zo belangrijk als eten en drinken Een regelmatig slaap-waakritme houdt ons fit op de lange termijn Ongeveer een op de drie volwassenen heeft een slaapstoornis

De opbouw van slaap Gezonde slaap wordt gekenmerkt door een patroon van verschillende slaapstadia – Waakfase – Slaapstadium 1 (inslaapfase) – Slaapstadium 2 (lichte slaap) – Slaapstadium 3 en 4 (diepe slaap) – REM-slaap (droomslaap) In één nacht doorloopt een persoon normaal gezien 4 tot 6 slaapcycli, die elk uit verschillende slaapstadia bestaan Een volledige cyclus duurt ongeveer 90 minuten

Belang van slaap Diepe slaap is van cruciaal belang voor het lichamelijk herstel Van REM-slaap (droom slaap) wordt gedacht dat het helpt om de geestelijke en psychische gebeurtenissen van de dag te verwerken

Snurken en slaapapneu Snurken en slaapapneu ontstaan in de bovenste luchtweg Slaapapneu ontstaat met name op het niveau van de tong en de zachte gehemelte Slaapapneu is als het ware een ernstige vorm van snurken

Hoe komt het dat mensen snurken in de slaap en niet als ze wakker zijn? In de slaap ontspannen spieren zich (worden ze slap). De huig en het zachte gehemelte zijn ook spieren; ze worden slap in de slaap en vallen naar achteren. Als mensen op hun rug liggen dan vallen de tong en de huig door de zwaartekracht extra naar achteren.

Snurken en slaapapneu Snurken en slaapapneu ontstaan in de bovenste luchtweg Snurken wordt veroorzaakt door een vernauwing van de bovenste luchtweg Slaapapneu door een tijdelijke afsluiting van de bovenste luchtweg

Wat is snurken? Als iemand inademt door een vernauwde luchtweg dan gaat de luchtweg trillen. Het geluid dat hierbij ontstaat noemen we snurken.

Wat is slaapapneu? Als de tong, het zachte gehemelte of beide helemaal naar achteren vallen dan komt er helemaal geen lucht in de longen. Wanneer die afsluiting meer dan 10 seconden duurt, mogen we spreken van een apneu De spieren in de buik en borstkas proberen tijdens een obstructieve apneu wel in te ademen, maar dat lukt niet omdat de luchtweg volledig is afgesloten.

Hoe komt het dat mensen met apneus tijdens de slaap overdag vaak slaperig en moe zijn? Als u slaapt dan houden de hersenen uw lichaamsfuncties in de gaten. De hersenen zorgen ervoor dat uw hart blijft kloppen en dat u blijft ademen.

Een wekreflex is een arousal De hersenen merken dat het zuurstof in het bloed daalt en dat er geen lucht in de longen komt. Hierop geven ze een wekreflex af. Soms worden mensen daar echt wakker van maar meestal gaat iemand van een diep slaapniveau naar een minder diep slaapniveau, waardoor de spierspanning in de tong en de huig terug komt en iemand weer de prikkel krijgt om een hap lucht te nemen. Zo’n wekreflex noemen we ook wel een arousal. Maar als iemand steeds gestoord wordt in de slaap door wekreflexen dan rust zo iemand niet uit.

Het probleem met het ontdekken van slaapapneu  Snurken bestaat al jaren  Snurken komt op grote schaal voor en wordt als onschuldig beschouwd  De klachten zijn overdag terwijl de oorzaak in de nacht gelegen is  Aspecifieke overige klachten  Tot voor kort was er weinig aandacht voor OSAS in de media en bij artsen

Verschijnselen ‘s nachts Zwaar snurken Ademstilstanden Wakker schrikken met verstikkingsgevoelens Nachtzweten (‘s nachts badend in het zweet wakker worden) ‘s Nachts vaak moeten plassen Droge mond bij ontwaken Nacht- en ochtendhoofdpijn

Verschijnselen overdag Doordat er een tekort aan diepe slaap is bij OSAS of soms helemaal ontbreekt: – Slaperigheid overdag – Vaak even in slaap vallen – Grote moeheid overdag – Pijn in de gewrichten – Concentratieverlies – Vergeetachtigheid – Beklemmend gevoel op de borst – Snel geïrriteerd (kort lontje)

Hoe wordt de diagnose OSAS gesteld? Eenvoudig slaaponderzoek: – Polygrafie: ademhaling, zuurstofsaturatie en hartslag Uitgebreid slaaponderzoek: – Polysomnografie: bovenstaande met hersenactiviteit en beweging van de benen

Wat meten we bij een slaapstudie? Bepaling aantal adempauzes: apneu/hypopneu index (=AHI) Apneu: stoppen met ademen gedurende meer dan 10 seconden Hypopneu: verminderd ademen en gedurende meer dan 10 seconden Bij een polysomnografie meten we ook: – Slaapstadia (diepe slaap, droom slaap en oppervlakkige slaap – Wekreflexen (arousals)

Obstructief slaapapneu syndroom in slaapstudie

Obstructief slaapapneu syndroom in uitgebreide slaapstudie

Centraal slaapapneu syndroom in slaapstudie

Obstructief slaapapneu syndroom (OSAS) definitie Klachten van overmatige slaperigheid overdag OF 2 of meer van de volgende – stokkende ademhaling – herhaald wakker schrikken – niet verfrissende slaap – vermoeidheid overdag – concentratieverlies EN Door middel van slaapstudie vastgestelde apneus of hypopneus (minimaal 5 per uur)

Ernst van OSAS 1. Slaperigheid: in slaap vallen in situaties waarbij vereist is: weinig aandacht (bijv. tv kijken): licht nodige aandacht (bijv. vergaderen): matig grote aandacht (bijv. autorijden): ernstig 2. Apnoe Hypopnoe Index: 5-15: licht 15-30: matig >30: ernstig

EPWORTH SLEEPINESS SCALE

Waarom en wat gaan we eraan doen? Waarom: klachten verminderen Risico op hart/vaatziekten reduceren Wat dan (afhankelijk van ernst): “life style” interventies KNO ingreep MRA Houdingstherapie CPAP

Algemene maatregelen: altijd! Afvallen Geen alcohol Stoppen met roken Stoppen van slaapmiddelen

Invloed van gewicht op slaapapneu Bij een dikke nek drukt van buitenaf op de luchtweg en leidt daardoor tot vernauwing Vet kan zich ook in de luchtweg ophopen en tot vernauwing van binnenuit leiden

Effect van gewichtsreductie op OSAS 10% gewichtsreductie leidt tot 26% reductie in AHI Alhoewel er een subgroep OSAS patiënten is zonder overgewicht, hebben de meeste overgewicht Altijd: verandering van leefstijl en dieet Soms: maagoperatie Gastric bypass gaf een gemiddelde reductie in AHI van 75%

Invloed van roken slaapapneu Roken leidt tot slijmvlies zwelling en vervolgens tot vernauwing van de bovenste luchtweg Rokers worden altijd geadviseerd te worden om te stoppen met roken Begeleiding en medicatie vergroot de kans op succes

Houdingstherapie Omdat ongeveer 50% van de OSAS patiënten minstens voor een deel een houdingsafhankelijk OSAS heeft (AHI rugligging 2x hoger dan zijligging) Niet meer de tennisbal.. Of Snore Breaker, maar.. Night Shift Night Balance Levert een trilling bij rugligging en conditioneert tot zijligging

Night Balance Night Shift

Mandibulair repositie apparaat: MRA Met name bij licht-matig OSAS Te gebruiken in de nacht Onderkaak komt naar voren Meer ruimte keelholte door voorwaartse verplaatsing tongbasis, epiglottis en palatum molle Aan te meten via gespecialiseerde tandarts Vergoeding sinds 2010

CPAP = continuous positive airway pressure Standaard behandeling bij ernstiger OSAS Eén van de mogelijke behandelingen bij matig OSAS Het CPAP apparaat blaast kamerlucht met een hoge druk in de neus en keel. Door deze druk blijft de keel open

Positieve effecten van CPAP bij slaapapneu patiënten Opheffen van: – toegenomen kans op vervroegd overlijden – verhoogde kans op auto ongelukken – hoge bloeddruk – toegenomen kans op hart- en vaatziekten – slaperigheid overdag – afgenomen kwaliteit van leven – depressie – veelvuldig plassen in de slaap – ochtend en nachthoofdpijn

Mandibulair repositie apparaat Vergroten van de ruimte in de bovenste luchtweg Naar voren trekken van de tong en/of zachte gehemelte

Mandibulair repositie apparaat Kan worden aangemeten tegen: – snurken (zonder slaapapneu) – mild/matig OSAS – OSAS patiënten die CPAP niet verdragen MRA leidt tot afname van snurken, slaperigheid en apneus Ongeveer een derde van de patiënten komt niet in aanmerking voor een MRA – Te weinig eigen tanden – gebitsproblemen Beugel dient te worden aangemeten door een geclassificeerde tandarts op het gebied van MRA’s

MRA versus CPAP Afname van apneus bij matig OSAS (15 tot 30 apneus per uur) is gemiddeld lager met MRA (48%) dan met CPAP (62%) MRA wordt over het algemeen beter verdragen dan CPAP Patiënten waren in studies meer tevreden over MRA Vergelijkbare effecten op afname van slaperigheid overdag Instellen op CPAP kan in 1 nacht en MRA aanmeten en instellen duurt weken tot maanden Zowel CPAP als MRA hebben hun voor- en nadelen Het is belangrijk om een samen met de arts een keuze te maken op individuele basis

Fujita classificatie voor niveau van vernauwing Type I: zachte gehemelte (normaal tongbasis) Type II: zachte gehemelte en tongbasis Type III: tongbasis (normaal zacht gehemelte ) Rama A N et al. Chest 2002;122:

Chirurgie bij OSAS: soms Via KNO: vele mogelijkheden, vaak niet effectief (genoeg) – Tonsillectomie – Neuschirurgie – Palatinale ingrepen – Tongbasischirurgie – Hyoïd suspensie – Genio Glossus Advancement – RFT tong – Multilevelchirurgie (combi P en T) Kaakosteotomie Tracheostomie Obesitas chirurgie

Samenvatting en conclusies Slaapaandoeningen, en dan met name snurken en slaapapneu, komen veel voor Snurken en slaapapneu zijn goed te behandelen maar er moet wel aan gedacht worden Conservatieve maatregelen dienen bij snurken en slaapapneu altijd overwogen te worden CPAP is de gouden standaard behandeling, maar de snurkbeugel is vaak en operatie is soms een goed alternatief