Longaanval bij astma en COPD Dr. Rob Janssen Longarts Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen

Wat is COPD? Chronic Pulmonary Obstructive Disorder Een longziekten die niet over gaat maar blijft, waarbij de luchtwegen blijvend vernauwd zijn Bij COPD is sprake van ontsteking in de longen Deze ontsteking wordt meestal veroorzaakt door roken

Wat is astma? Ook bij astma is er sprake van ontsteking van de luchtwegen Klachten van piepende ademhaling, kortademigheid, strak gevoel op de borst en hoest Wisselende luchtwegvernauwing in de longfunctie

Overeenkomsten en verschillen tussen astma en COPD COPD en astma worden beide veroorzaakt door ontsteking in de luchtwegen en leiden allebei tot vernauwing van de luchtwegen Bij astma is de longfunctie wisselend gestoord; bij COPD is de longfunctie blijvend verstoord COPD wordt meestal veroorzaakt door roken; astma door allergie of een ontsteking van binnenuit het lichaam

Longaanval Een longaanval werd altijd een ‘Exacerbatie’ genoemd In België spreken ze van een ‘Opstoot’ Een longaanval is bij COPD: “een acute verergering van de longklachten bij een COPD patiënt, die Erger is dan het normale dag-tot-dag verschil Leidt tot een verandering in medicatie” Een longaanval is bij astma: “een acute of subacute verergering van de longklachten en afname van de longfunctie”

Consequenties van een Longaanval Verslechtert de kwaliteit van leven Toename van longklachten LONGAANVAL Versnelde achteruitgang Van longfunctie Toegenomen kosten Toegenomen kans op overlijden

Hoe vast te stellen dat er een longaanval is? De diagnose wordt gesteld op klachten waarmee een astma/COPD patiënt zich presenteert: Plotselinge verandering van longklachten die erger zijn dan het normale verschil van dag-tot-dag. Ook een afname van de longfunctie kan wijzen op een longaanval Uitsluiten van andere oorzaken van klachten.

Oorzaak van longaanvallen Meest voorkomende oorzaken bij COPD zijn luchtweginfecties door een virus of bacterie. Meest voorkomende oorzaak bij astma: Virus luchtweginfecties Blootstelling aan pollen of andere allergenen Luchtvervuiling Slecht gebruik van ontstekingsremmers

Waar wordt een longaanval behandeld? Thuis Door de patiënt zelf Door de huisarts of longarts In het ziekenhuis Op de longafdeling Op de intensive care

Belangrijke onderzoeken bij een longaanval Zuurstofsaturatie en zo nodig bloedgas Longfoto (X-thorax) Hartfilmpje (ECG) Bloed onderzoek: infectiewaarden? Type ontsteking (gevoelig voor prednison) Sputumkweek

Uitsluiten andere oorzaken van klachten Hartfalen Hartinfarct Longembolie Longontsteking Klaplong …

Waaruit bestaat de behandeling van een longaanval? Luchtwegverwijders zoals Ventolin en Atrovent: Via de voorzetkamer Poederinhalator Vernevelingen Prednison kuur Soms ook antibiotica Soms ook zuurstof

Waarom prednison bij longaanval? Prednison verkort meestal het herstel Prednison verbetert meestal de longfunctie Prednison bekort meestal de duur van een ziekenhuisopname 30-40 mg prednison per dag gedurende 5-10 dagen Tabletten prednison zijn net zo effectief als prednison via het infuus

Wanneer zal de arts ook antibiotica voorschrijven? Drie symptomen: Toename van benauwdheid Toegenomen hoeveelheid van het sputum Toegenomen ‘etterigheid’ van sputum Bij een longontsteking als oorzaak van de longaanval Of bij hele ernstige longaanvallen (waarvoor beademing)

Wat noemen we vaak? We spreken van een frequent exacerbator (een patiënt die vaak longaanvallen heeft_ als: 2 of meer keer per jaar een longaanval 1 of meer keer per jaar een longaanval, waarvoor opname in het ziekenhuis Bepaalde astma/COPD patiënten hebben veel vaker longaanvallen dan anderen

Voorkomen is beter dan genezen Altijd: Stoppen-met-roken (en meeroken) Griepprik (langwerkende) luchtwegverwijders (pufjes) Altijd bij astma en vaak bij COPD: Ontstekingsremmende pufjes (inhalatie corticosteroïden) Soms: Onderhoud antibiotica (azithromycine of doxycycline) Acetylcysteïne (Fluimucil); bij COPD Roflumilast (Daxas); bij COPD Misschien: Vitamine D (als vitamine D spiegel in het bloed laag is) Andere dieetaanpassingen of vitamines???

Ontstekingsremmende pufjes ter voorkoming van longaanvallen bij COPD: wel of niet? Ze kunnen de kans op een longaanval verlagen, maar … … kunnen ook het risico op een longontsteking vergroten (en ze hebben ook andere bijwerkingen). Bij astma zijn ontstekingsremmende pufjes de allerbelangrijkste medicijnen. Sommige COPD patiënten hebben ook astma ontsteking. Dus het is niet eenvoudig vast te stellen welke COPD patiënt wel en welke geen ontstekingsremmende pufjes moet krijgen…

Niet elke COPD patiënt met een longaanval reageert goed op prednison Type ontstekingscel dat longaanval veroorzaakt: Als de witte bloedcel ‘eosinofiel’ de longaanval veroorzaakt dan reageren COPD patiënten vaak goed op prednison Als de witte bloedcel ‘neutrofiel’ de longaanval veroorzaakt dan reageren COPD patiënten vaak niet op prednison (en dan vaak wel op antibiotica)

Vitamine D en de longaanval (I) Van vitamine D is met name bekend dat het belangrijk is voor stevige botten Vitamine D wordt met name in de huid aangemaakt onder invloed van zonlicht; vitamine D kan ook via de voeding worden verkregen Vitamine D heeft ook andere effecten: Ontstekingsremmend Bescherming tegen bacteriën

Vitamine D en de longaanval (II) Twee studies waarbij COPD patiënten 1 jaar lang vitamine D kregen toegediend: Vitamine D toediening had geen gunstig effect op aantal longaanvallen als de vitamine D spiegel in het bloed al hoog was. Vitamine D toediening lijkt het aantal longaanvallen te verminderen als bloed vitamine D spiegel laag was, maar… … wetenschappelijk nog te weinig bewijs om bij alle COPD patiënten vitamine D spiegels te gaan prikken en vitamine D toe te dienen als de vitamine D spiegel te laag is, dus… … loopt er een studie (PRECOVID) in o.a. het CWZ waarin COPD patiënten met een lage vitamine D in het bloed (< 50 nmol/L) en een longaanval in het afgelopen jaar: 1 jaar vitamine D krijgen toegediend of placebo

Mijn persoonlijke tip aan u allen (met of zonder COPD) Heeft u ooit gehoord van K3?

Mijn persoonlijke tip aan u allen (met of zonder COPD) Heeft u ooit gehoord van vitamine K?

Mijn persoonlijke tip aan u allen (met of zonder COPD) Heeft u ooit gehoord van vitamine K2 (en K1)?

Vitamine K2 Is naar mijn mening het meest onderschatte vitamine dat er is (vitamine C de meest overschatte?) Vitamine K activeert stollingseiwitten in de lever, maar doet meer dan dat. Vitamine K2 activeert een eiwit in de bloedvaten dat de verkalking remt (Matrix Gla Protein = MGP)

Matrix Gla Protein (MGP) Remt de verkalking van elastische vezels Als elastische vezels verkalken worden de bloedvaten ‘hard’ en neemt het risico op hartinfarcten en herseninfarcten toe COPD patiënten hebben meer hart- en vaatziekten dan mensen zonder COPD MGP is het enige eiwit dat beschermt tegen vaatverkalking, maar … MGP heeft vitamine K2 nodig om ‘actief’ te worden en u te kunnen beschermen tegen vaatverkalking. Mijn advies aan iedereen met of zonder COPD (of astma): 1x per dag 1 capsule vitamine K2 van 180 microgram (MenaQ7; Springfield).

Samenvatting Een longaanval is een verergering van longklachten (erger dan normale dag-tot-dag verschil Meestal is de oorzaak een luchtweginfectie Voorkomen is beter dan genezen (niet roken, griepprik, goede pufjes, ...) Zorg dat u weet wat u een longaanval herkent en weet wat u moet doen (medicatie veranderingen, wanneer contact met uw arts, …) Wetenschappelijk onderzoek naar de effecten van voeding op longaanvallen en achteruitgang van de longfunctie vind ik heel belangrijk Denk na over deelname aan de PRECOVID studie