Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren Woensdag 8 juni 2016 Lieke Stroucken, coördinatrice CBS in de klas, Centraal Bureau voor de Statistiek, Voorburg; Erik van Barneveld, docent GSG Leo Vroman, Gouda; Workshop Statistiek in het schoolexamen

1) Doel nieuwe statistiekprogramma 2) Grote realistische datasets 3) Lessenserie bij Enquête Beroepsbevolking 4) Het schoolexamendossier Opbouw workshop

Doel nieuwe statistiekprogramma Aansluiten bij de empirische cyclus: - Aandacht voor formuleren van onderzoeksvragen en voor onderzoeksopzet. - Onderscheid maken tussen populatie en steekproef. - Onderscheid maken tussen systematische en toevallige steekproeffouten. - Werken met (grote) realistische datasets met ICT. - Zowel kwalitatieve als kwantitatieve statistische uitspraken doen.

- Kwalitatieve uitspraken bijvoorbeeld over de onderlinge ligging van centrummaten van de verdeling van één variabele of over de vorm van de verdeling van één variabele voor twee groepen - Kwantatieve uitspraken over een populatieproportie of populatiegemiddelde, over het verschil tussen twee groepen, over de samenhang tussen twee variabelen Doel nieuwe statistiekprogramma

 Binnen de pilot van Ctwo is slechts één grote dataset beschikbaar gekomen (“de nationale doorsnede”)  Dit betreft een gedateerd gegevensbestand met ongeveer 15 variabelen van ca leerlingen uit leerjaar 1 en 2 van het voortgezet onderwijs  Meer en recentere grote realistische datasets waren dringend gewenst met name om invulling te geven aan statistiek met ICT Grote realistische datasets

 Heeft een wettelijke grondslag (“Wet op het CBS”, 2003) en is sinds 2004 een Zelfstandig BestuursOrgaan.  Publiceert statistische informatie die inspeelt op de behoefte van de samenleving.  Gebruikt zoveel mogelijk administratieve bestanden en vult deze waar nodig aan met jaarlijkse enquêtes onder bedrijven en burgers. Het Centraal Bureau voor de Statistiek

 Biedt docenten gratis specifiek CBS-materiaal aan dat direct bruikbaar is in de klas en dat past in het lesprogramma.  In het voortgezet onderwijs voor de vakken aardrijkskunde, economie, maatschappijleer en wiskunde. CBS in de klas

 Kijken naar grafieken  Peilen doe je zo  Verschillende interactieve grafieken  Groot databestand beroepsbevolking op basis van de jaarlijkse enquête beroepsbevolking met lessenserie Een update van deze lessenserie is later ook opgenomen in het voorbeeldmateriaal havo wiskunde A statistiek. CBS in de klas: wiskunde

 Steekproef (n=76.746) uit de Nederlandse bevolking van 15 tot en met 65 jaar, 2011  10 variabelen:  Persoonlijke kenmerken zoals leeftijd (in klassen), geslacht, opleidingsniveau en herkomstsgroepering  Arbeidsomstandigheden zoals heb je werk, beroepsrichting en arbeidsduur (in klassen)  Nadeel van het bestand: geen kwantitatieve variabelen Enquête BeroepsBevolking

 Vrijetijdsbestand  N= personen van 18 jaar of ouder die ingeschreven staan in de Gemeentelijke Basis Administratie, 2012  11 variabelen:  Achtergrondkenmerken zoals leeftijd (in klassen), geslacht etniciteit en opleiding  Informatie over vrijetijdsbesteding zoals contact met familie, contact met vrienden, deelname aan clubactiviteiten, aantal uren televisie kijken en aantal uren sporten Twee andere grote databestanden

 Woonbestand  N= personen van 18 jaar of ouder die ieder een huishouding vertegenwoordigen, 2012  20 variabelen  Achtergrondkenmerken zoals de samenstelling van het huishouden, wel of niet G4, het besteedbaar inkomen van het huishouden, het bouwjaar van de woning en de WOZ-waarde van de woning  Allerlei aspecten van het wonen zoals de tevredenheid met de woning en de woonomgeving, het contact met de directe buren en buurtbewoners en de mate van overlast die men ervaart door rommel op straat, vernielingen of van (hang)jongeren Twee andere grote databestanden

1.Tabellen, grafieken en kentallen 2.Filteren en hercoderen 3.Betrouwbaarheidsintervallen 4.Het verschil tussen twee groepen 5.De samenhang tussen twee kwantitatieve variabelen 6.Kleine onderzoeksopdrachten Lessenserie bij Enquête Beroepsbevolking

 Betrouwbaarheidsintervallen:  Bereken het 95%-BI voor de proportie werklozen binnen de beroepsbevolking  Bereken het 95%-BI voor de gemiddelde leeftijd van personen die werkzaam zijn in het onderwijs  Verschil tussen twee groepen:  Hoe groot is het verschil in proportie werklozen tussen laag- en hoogopgeleiden?  Hoe groot is het verschil in leeftijd tussen personen die werkzaam zijn in het onderwijs en personen die een andere beroepsrichting hebben?  Hoe groot is het verschil in arbeidsduur tussen mannen en vrouwen die werkzaam zijn in het onderwijs?  Verband tussen twee variabelen:  Onderzoek de samenhang tussen leeftijd en arbeidsduur Lessenserie: voorbeeldvragen

Statistiek stofGewicht Leerjaar 4 Schriftelijke toetsen NovemberBoekje 11 MaartBoekje 1 en 22 Leerjaar 5 Schriftelijke toetsen NovemberBoekje 1, 2 en 32 MaartBoekje 1 t/m 44 Praktische opdrachten November 1 MaartIndividuele computertoets met VUStat op een groot gegevensbestand 1 Het schoolexamendossier: een voorbeeld

 Een serie van computeropdrachten laten uitwerken.  Een klein statistisch onderzoek met alle stappen van de empirische cyclus. Alternatieve invullingen po’s statistiek met ict

 Inhoudelijke diepgang  Praktische uitvoerbaarheid  Voorkomen van liftersgedrag van leerlingen  Beschikbare tijd voor leerlingen  Kennis en ervaring docenten  Beschikbare tijd voor begeleiding en beoordeling bij docenten  Overige afwegingen? Afwegingen

 VUStat  Excel  SPSS  Overigen? Welke ICT?

 Schooljaar : op basis van het vrijetijdsbestand  Schooljaar : op basis van de enquête beroepsbevolking Twee computertoetsen havo

Bereken het gemiddeld aantal uren er naar de televisie wordt gekeken en bereken ook de standaardafwijking. Leg aan de hand van deze kentallen uit dat het aantal uren dat er naar de televisie wordt gekeken niet normaal verdeeld kan zijn. Bereken het 95%-betrouwbaarheidsinterval voor de proportie volwassenen dat zelden of nooit deelneemt aan clubactiviteiten. Onderzoek de mate van samenhang tussen het aantal uren sport en leeftijd. Bestand vrijetijdsbesteding: enkele vragen

Hoeveel procent van de werkzame beroepsbevolking valt in de leeftijdsgroep 55 t/m 64 jaar? Onderzoek hoe groot het verschil is in leeftijdssamenstelling van de mensen die meer willen werken ten opzichte van mensen die minder willen werken. Onderzoek hoe groot het verschil is tussen mannen en vrouwen in de proportie die als onderwijsrichting techniek heeft. Bestand enquête beroepsbevolking: enkele vragen

 Schooljaar : op basis van het bestand vrijetijdsbesteding  Schooljaar : op basis van het WOON-bestand Twee computertoetsen vwo

Toets de hypothese dat mannen en vrouwen gemiddeld hetzelfde aantal uren televisie kijken. Onderzoek met behulp van de odds ratio hoe groot het verschil is tussen mannen en vrouwen in de proportie die zelden of nooit deelneemt aan clubactiviteiten. Onderzoek hoe groot het verschil is in familiecontacten tussen autochtonen en allochtonen. Bestand vrijetijdsbesteding: enkele vwo-vragen

Geef een 95% betrouwbaarheidsinterval van het percentage huishoudens dat tevreden is met hun huidige woningomgeving. “Nog geen 20% van alle huizen in Nederland is van voor de oorlog (een vooroorlogse woning)”. Onderzoek deze uitspraak door middel van toetsen van hypothesen. “Hoekwoningen hebben een hogere WOZ waarde dan tussenwoningen”.  Onderzoek of de WOZ waarde voor hoekwoningen statistisch significant hoger is dan voor tussenwoningen.  Onderzoek of de praktisch significantie hoger is. WOONbestand: enkele vwo-vragen

 CBS in de klas  onderwijs/vakken/wiskunde onderwijs/vakken/wiskunde  Voorbeeldmateriaal havo A statistiek   VU-Stat  Meer informatie