Vitale krimpregio’s: kansen in een diverse arbeidsmarkt Prof. dr. Frank van Oort Den Haag, 1 november 2012

De economische kracht van krimpregio’s Uit het SER-rapport: (1) ook kansen op innovatie, (2) regio’s zelf aan zet, (3) structureel of overgangsprobleem, (4) meer regio’s in Nederland dan periferie, (5) netwerken over grenzen heen (letterlijk en figuurlijk). 1.Volgt werken wonen, of wonen werken? 2.Wat beweegt bedrijven? 3.Nieuwe kennis combinaties van oude kennis 4.Gerelateerde sectoren vormen kennisbasis 5.Latente kansen in menselijk kapitaal 6.Toegepaste beleidsinstrumenten

1. Volgt wonen werken, of werken wonen? Gemeentelijk model: werken volgt wonen meer dan andersom, maar voornamelijk verzorgende sectoren.

1. Volgt wonen werken, of werken wonen? Vooral in de Randstad (noordvleugel) door regulering woningmarkt en liberale bedrijfslocatie markt volgt wonen werken niet.

1. Volgt wonen werken, of werken wonen? Maar meer nog van belang is dat werken vooral werken volgt. Dit komt door agglomeratie en clustervoordelen en netwerk posities.

2. Wat beweegt bedrijven? Veel bedrijfsverplaatsingen binnen regionaal (95%) of zelfs binnen stedelijk (75%) – agglomeratie en clusters

2. Wat beweegt bedrijven? Agglomeratie en clusterfactoren spelen op veel schaalniveaus.

3. Nieuwe kennis combinaties van oude kennis Schumpeter (1934) beargumenteerde al dat de meeste vernieuwing voortkomt uit vruchtbare nieuwe combinaties van bestaande expertise. Een regio moet voortbouwen op haar bestaande expert-basis en diversificeren naar nieuwe markten.

4. Gerelateerde sectoren vormen kennisbasis Sectoren met eenzelfde kennisbasis kunnen nieuwe combinaties makkelijker maker, mits ze toch net iets anders doen met dezelfde technologie en skills. Gediversificeerde regio’s bieden (1) meer mogelijkheden voor groeikansen door nieuwe combinaties, en (2) een betere bescherming tegen sectorspecifieke vraaguitval.

5. Latente kansen in menselijk kapitaal Fysiek kapitaal: Infrastructuur, bodemschatten, ameniteiten Menselijk kapitaal: Opleiding, ervaring, vaardigheden

Fysiek kapitaal: Infrastructuur, bodemschatten, ameniteiten Menselijk kapitaal: Opleiding, ervaring, vaardigheden 5. Latente kansen in menselijk kapitaal

6. Toegepaste beleidsinstrumenten Regionaal: bereikbaarheid, ruimte, stedelijk netwerk Stedelijk: specialisaties, arbeidsmarkt, valorisatie Lokaal: interactie- en kennismilieus, bedrijfshuisvesting, woonmilieu, leisure en cultuur, toegankelijkheid Bij het ontbreken van “gouden randen” in stagnerende marktsegmenten in kleine agglomeraties is positieve dynamiek problematisch Niet topsectoren maar nichemarkten zijn belangrijk om het krimpende vliegwiel de goede kant op te bewegen – met per saldo minder dynamiek Onderschat zelfstuurbaarheid economie niet Samenwerking met buren en in netwerken (“borrow size” & “borrow competence”): eigen regio, noordvleugel diensten, Brainport, Aken, Groningen, Delft, Rotterdam.

Agendapunten Menselijk kapitaal de achilleshiel – zeker als die mobiel is Diversificatie vanuit bestaande kennisbasis Flexibiliteit in allianties in verschillende netwerken (borrow size & competences) De kansen voor vernieuwing komen voort uit het bestaande: identificeren, verschillen per krimp-regio.