Groeien in rendement Meer info: Jelle Zijlstra, Wageningen UR Livestock Research Financiering: Productschap Zuivel

Inhoud 1.Groei van NL bedrijven 2.Gevolgen groei voor concurrentiepositie binnen EU 3.Kenmerken meest en minst succesvolle groeiers 4.Kengetallen voor beoordeling investeringen 5.Aanbevelingen en vragen voor groeiers

Groei van melkveebedrijven % krimpt 40% groeit 0-25% 40% groeit >25%

Hoe snel groeien de bedrijven? Groei van het gemiddelde: Groei van overgebleven bedrijven: Omvang alle bedrijven jaarbedrijvenmelk/bedrijf Groei %160% Omvang overgebleven bedrijven jaarbedrijvenmelk/bedrijf Groei %125%

Investeringen en schuld EU Bron: FADN, bedrijven mk

Ontwikkeling melkproductie en kasstroom van sterke groeiers van 2000 tot 2007 Sterke groeiers: Melkproductie > kg Groei van > 20% in In laatste 2 jaar <25% van totale groei Bron: FADN Algemeen in West- EU: Melkprod. +50% Kasstroom +40%

Verandering in kritieke melkprijs door groei (sterke groeiers EU) MiSuMeSu kritieke melkprijs kritieke melkprijs verschil kritieke melkprijs kritieke melkprijs verschil Nederland Duitsland Frankrijk Verenigd Koninkrijk Ierland

Conclusies groei t.o.v. EU  Groei in % komt overeen met D, F, VK en IRL  Hogere % groei in DK, I en Oost-EU-landen  Investeringen/kg melk NL: 2 à 3 keer hoger dan rest EU: quotum, grond en gebouwen oorzaak  Hoge schuld per kg melk in NL (€ 1,25) en DK (€ 1,72) op bedrijven mk  Inkomen en kasstroom NL groeiers vergelijkbaar met omringende landen  Als gevolg van hogere aflossingen wel hogere kritieke melkprijs in NL

Specificatie investeringen MiSu enMeSu MiSuMeSu Signi- ficant Melkproductie 2009 (kg)1,1 miljn1,2 miljn toename t.o.v (kg) totale investeringen (€) Idem per kg groei3,753,38 w.v. melkquotum1,251,34 grond 0,690,14 ** gebouwen1,201,28 machines/installaties0,590,61 Bron: 2 groepen van 8 MiSu en 8 Mesu, investeringen over periode , min. 25% groei, Rapport 624 WUR Livestock Research

Samenvatting bedrijfseconomische kengetallen MiSu MeSu 02/0308/09 Mutatie A 02/0308/09 Mutatie B Ver- schil B-A Totaal opbrengsten39,939,6-0,437,839,71,92,3 Totaal directe kosten10,913,52,610,812,21,5-1,1 Saldo29,026,1-3,027,027,40,43,4 Bewerkingskosten6,17,81,67,87,5-0,3-1,9 Financiële lasten4,55,81,36,15,9-0,3-1,5 Totaal indirecte kosten26,926,7-0,229,425,7-3,7-3,5 Winst/verlies2,2-0,6-2,8-2,41,74,16,9 Afschrijvingen11,68,3-3,310,19,2-0,82,4 Kasstroom13,87,7-6,07,710,93,29,3 Reserveringscapaciteit10,74,4-6,25,26,91,88,0 Normatieve aflossingen4,24,70,65,75,1-0,5-1,1 Vervangingsinvest.1,81,7-0,11,82,00,20,3 Marge3,8-1,0-4,8-1,30,72,06,8 Aanvullende financiële kengetallen Totale schuld Schuld per kg melk1,051,180,131,411,29-0,12-0,26 Extra schuld per extra kg melk 1,65 0,86 -0,79 Bron: 2 groepen van 8 MiSu en 8 MeSu

Kenmerken MeSu: financieel en technisch 1.Vrijwel alle kosten lager. Grootste plus bij: 1. Lagere bewerkingskosten per kg melk 2. Lagere rente per kg melk 3. Hogere aflossingen per kg melk 2.Hogere veekosten per kg melk 3.Groeiplan leidt tot lagere schuld per kg melk, i.p.v. hogere bij MiSu 4.Extra schuld per extra kg melk lager 5.Ongunstige startpositie “dwingt” tot rendabel groeiplan 6.Minder goede technische kengetallen: ● Melk per koe en vruchtbaarheid lager ● Krachtvoerverbruik per koe hoger

Verschillen in: Persoonskenmerken Competenties Groeidoelen Opvattingen Beslissingen

Redenen voor groei

Waardering investeringskengetallen

Nieuwe kengetallen: zowel rendement als haalbaarheid beter in beeld Wordt nog aan gewerkt!

Aanbevelingen voor succesvolle groei 1.Ken uzelf en uw groeidoelen 2.Zorg voor focus op economie en arbeidsefficiëntie: interne rentevoet en kg melk/VAK 3.Breng vooraf gevolgen investering in beeld: rentabiliteit en haalbaarheid komende 5 jaar 4.Maak afwegingen rond automatisering, uitbesteden, personeel + bijbehorend financieel resultaat 5.Kies bewust adviseur: aanvullende competenties, ideeën, netwerk, rekenmethoden 6.Resultaat: groeiplan met + voor rendement

Vragen aan melkveehouders die willen groeien 1.Bent u ondernemer type MeSu of MiSu? 2.Wie zorgt voor focus op financiën bij groei? Ondernemer/partner/adviseur? 3.Wat is de interne rentevoet van het plan? 4.Hoe is liquiditeitsverloop komende 5 jaar? 5.Keuzes rond automatisering, uitbesteden, personeel op grond van doorgerekende effecten? 6.Wat is de meest geschikte adviseur: aanvullende competenties, ideeën, netwerk, rekenmethoden?