Toepassing van de Almaty-richtlijnen door België Onderzoek, conclusies en aanbevelingen Kristof Geeraerts Policy Analyst, IEEP

Environmental Governance2 Structuur van de presentatie Opzet van de studie Resultaten: –Toepassing Almaty-richtlijnen op nationaal niveau –Toepassing Almaty-richtlijnen op internationaal niveau Aanbevelingen

Environmental Governance3 Studie Oplijsten van internationale milieuverdragen en bijhorende protocollen getekend en/of geratificeerd door België Inventariseren van bepalingen mbt publieke participatie op internationaal niveau –Verdrags- en protocolteksten (alle verdragen en protocollen) –Rules of procedure (12 verdragen en bijhorende protocollen) Toepassing richtlijnen op nationaal niveau: bij voorbereiding Belgische standpunten met oog op internationale onderhandelingen Toepassing richtlijnen op internationaal niveau: op internationale bijeenkomsten Formuleren van aanbevelingen voor België om deelname NGO’s in internationale besluitvormingsprocessen te verbeteren –Met bijzondere aandacht voor CCIM en werkgroepen

Environmental Governance4 Internationale milieuverdragen biologische diversiteit (CBD) bescherming vh mariene milieu vh noordoostelijke gedeelte vd Atlantische Oceaan (OSPAR) bescherming en gebruik van grensoverschrijdende waterlopen en internationale meren (UNECE Water Convention) klimaatverandering (UNFCCC) toegang tot informatie, inspraak van de bevolking in besluitvorming en toegang tot rechter inzake milieuaangelegenheden (Aarhus) grensoverschrijdende luchtverontreiniging (LRTAP) milieueffectrapportering in grensoverschrijdend verband (EIA Espoo) persistente organische polluenten (POPs) procedure mbt voorafgaande toestemming (PIC) tav bepaalde chemische stoffen en pesticiden in de internationale handel Internationale handel in bedreigde dier- en plantensoorten (CITES) Antarctica grensoverschrijdende gevolgen van industriële ongevallen (TEIA)

Environmental Governance5 Protocollen bij deze verdragen Cartagena-protocol inzake bioveiligheid bij CBD Protocol inzake water en gezondheid bij UNECE-waterverdrag Kyoto-protocol bij UNFCCC PRTR-protocol bij Aarhus-verdrag LRTAP-protocolllen –EMEP – financiering toezichts- en evaluatieprogramma –Zwavel –Stikstofoxiden (NOx) –Vluchtige organische koolwaterstoffen (VOS) –Zware metalen –Persistente organische stoffen (POP’s) –Verzuring, eutrofiëring en ozon in de omgevingslucht SEA-protocol bij Espoo-verdrag Protocol inzake milieubescherming bij Antarctica-verdrag

Environmental Governance6 Klimaat Stratosf. ozon Natuur Water Atmosfeer Bossen Afvalstoffen Bodem Bioveiligheid Biodiversiteit Chem. producten Geluid Noordzee en Oceanen DPCP Eco-innovatie IA SSP Milieugegevens Milieurecht Aarhus CCIM-plenair Transversale aanpakBeleidsaanpak Thematische aanpak DPCPDuurzame Productie- en Consumptiepatronen SSPStrategisch en Structureel Beleid IAImpact Assessment CCIM en stuurgroepen UNFCCC CBD Espoo/EIA PIC & POPs UNECE Water OSPAR Aarhus LRTAP Cartagena

Environmental Governance7 Andere coördinatiefora Antarctica-verdrag en milieuprotocol –COORMULTI, FOD BuZa –FOD VVVL, DG Leefmilieu Internationale handel in bedreigde soorten (CITES) –FOD VVVL, DG 4, dienst ‘dierenwelzijn & CITES’ –verplicht advies van wetenschappelijk comité Grensoverschrijdende gevolgen industriële ongevallen (TEIA) –Permanent overlegcomité voorgezeten door FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg –Federaal: binnenlandse zaken en economische zaken –Gewestelijk: ruimtelijke ordening en leefmilieu

Environmental Governance8 Resultaten Opzet van de studie Resultaten: –Toepassing Almaty-richtlijnen op nationaal niveau –Toepassing Almaty-richtlijnen op internationaal niveau Aanbevelingen

Environmental Governance9 Toepassing van Almaty-richtlijnen door België op nationaal niveau Belgische milieudiensten en federale milieudiensten in bijzonder hebben laatste jaren belangrijke inspanningen geleverd CCIM plenaire: –zesmaandelijkse stakeholder dialogues CCIM-werkgroepen: –geen directe deelname van publiek aan vergaderingen van werkgroepen –sommige organiseren thematische stakeholder meetings of meer informele bijeenkomsten –contacten via , telefoon, etc.

Environmental Governance10 Klimaat Stratosf. ozon Natuur Water Atmosfeer Bossen Afvalstoffen Bodem Bioveiligheid Biodiversiteit Chem. producten Geluid Noordzee en Oceanen DPCP Eco-innovatie IA SSP Milieugegevens Milieurecht Aarhus CCIM-plenair Transversale aanpakBeleidsaanpak Thematische aanpak DPCPDuurzame Productie- en Consumptiepatronen SSPStrategisch en Structureel Beleid IAImpact Assessment Toepassing van Almaty-richtlijnen op nationaal niveau: enkele voorbeelden Thematische Stakeholder meetings Informele bijeenkomsten met stakeholders Bijeenkomsten staan open voor deelname van stakeholders Algemene stakeholder dialogues Stakeholders aangeboden internationale onderhandelingen van nabij op te volgen

Environmental Governance11 Toepassing van Almaty-richtlijnen door België op internationaal niveau Inspanningen geleverd op internationale bijeenkomsten Ongelijk verdeeld over diverse internationale milieufora Vaak ontbreken tijd en middelen om dossiers mbt publieke participatie op internationaal niveau te behandelen

Environmental Governance12 Toepassing van Almaty-richtlijnen door België op internationaal niveau (2) Belgische delegaties hebben vaak standpunten ingenomen ten gunste van meer publieke participatie –‘ Water en gezondheid’-protocol (UNECE-waterverdrag) –Aarhus-verdrag en PRTR-protocol Verschillende initiatieven ondernomen –Steun geven aan NGO-voorstel in kader van CBD –Leveren van inspanningen om uitvoering van artikel 6 van klimaatverdrag duw in de rug te geven Stakeholders kunnen deel uitmaken van Belgische delegaties op internationale milieubijeenkomsten –FRDO-CFDD voorziet financiële steun voor haar leden

Environmental Governance13 Publieke participatie in internationale fora Aarhus-verdrag: referentiepunt –NGO-vertegenwoordiger wordt uitgenodigd op elke vergadering van ‘Bureau’ als waarnemer –automatisch recht op deelname van NGO’s aan alle bijeenkomsten, tenzij één derde Partijen bezwaar maakt –Andere verdragen kennen accreditatie- of andere toelatingsprocedure CBD: waarnemers mogen deelnemen aan alle bijeenkomsten en kunnen tekstvoorstellen indienen voor discussie UNFCCC: waarnemers mogen deelnemen aan alle bijeenkomsten behalve informele contactgroepen OSPAR: waarnemers mogen niet deelnemen aan bijeenkomsten van delegatiehoofden (alleen internationale NGO’s toegelaten) Compliance-comité: ook publiek mag klacht indienen –naast Aarhus-verdrag heeft alleen het Protocol Water en Gezondheid (bij Verdrag van Helsinki) dergelijk comité in het leven geroepen

Environmental Governance14 Aanbevelingen van stakeholders Algemene stakeholder dialogues –Agendeer voor stakeholders enkele zeer belangrijke dossiers die anders onvoldoende aandacht zouden krijgen –Voorzie tijd om daarover te discussiëren (met oog op sensibiliseren grote groep mensen) Thematische stakeholder en andere meetings –Organiseer stakeholder meetings en andere meetings in vroeg stadium –Organiseer kleine dossiergerichte vergaderingen –Organiseer ad hoc vergaderingen met doelgroep om latere toepassing te bespreken

Environmental Governance15 Aanbevelingen van stakeholders (2) Toegang tot informatie –Voorzie regelmatig stand van zaken mbt milieuverdragen en milieurelevante internationale fora en processen –Bekijk manieren om officiële Belgische standpunten beschikbaar te stellen voor publiek –Stel informatie ter beschikking over tussentijdse Belgische standpunten in vroeg stadium van besluitvorming

Environmental Governance16 Aanbevelingen van stakeholders (3) Toegang tot informatie (vervolg) –Creëer webpagina met overzicht van lopende internationale onderhandelingen (beknopte info over agenda, inzet, Belgisch standpunt, piloot, …) –Creëer webpagina met overzicht van en links naar door FOD leefmilieu bestelde studies –Zet documenten van stakeholder dialogues op internet –Overweeg opstellen van richtlijnen voor ambtenaren (piloten) inzake verspreiden van informatie

Environmental Governance17 Aanbevelingen van stakeholders (4) Organiseer stakeholder meetings in eerste plaats over milieurelevante dossiers en niet noodzakelijk dossiers gerelateerd aan MEAs Overweeg FRDO meer te raadplegen inzake belangrijke internationale dossiers

Environmental Governance18 Bijkomende aanbevelingen Weeg voor- en nadelen af bij nemen van PP initiatieven. Aanpak in functie van dossier. Overweeg de lijsten van uitgenodigden sommige CCIM-werkgroepen te herzien en uit te breiden Misschien nuttig om eerst deelname van andere administraties in werkgroepen te verbeteren Stel lijst op met thema’s/dossiers waar (grotere) inbreng stakeholders gewenst/nodig is Informeer en raadpleeg administraties en stakeholders omtrent Almaty richtlijnen

Environmental Governance19 Dank u IEEP is an independent not for profit institute dedicated to advancing an environmentally sustainable Europe through policy analysis, development and dissemination.