De financiële klappen voor Enschede Eelco Eerenberg 28 augustus 2015

Waar loopt een wethouder Financiën van Enschede tegen aan? A.Rijksbezuinigingen die sociaal kwetsbare steden extra hard treffen. B.Objectieve verdeelmodellen: Technische exercities die ongunstig uitpakken. C.Een opeenstapeling van herverdeeleffecten. D.Onzekerheid over budget en regels

A. Rijksbezuinigingen Bezuinigingen van Rijk komen extra hard aan bij steden met een sociaal kwetsbare bevolking: Sociale uitgaven zijn een omvangrijk onderdeel van de begroting. Kortingen hebben een grotere impact. Kortingen op Jeugdzorg, WMO en Participatiebudget Taakstelling op Sociale Werkvoorziening Korting op Onderwijshuisvesting (Motie Buma) Daarnaast: Opschalingskorting, BTW-compensatiefonds, etc. Zie volgende grafiek waar dit toe leidt!

A. Gemeenten met zwakke sociale structuur moeten meer bezuinigen: Meer dan 400 euro per inwoner Bron: Rapport COELO 2015

A. Enschede heeft structurele bezuinigingen moeten doorvoeren: sinds 2010 bijna 100 mln In mln euro op totale begroting van gem Enschede van 685 miljoen euro

B. Objectieve verdeelmodellen Technische exercities die ongunstig uitpakken Verdeelmodellen zijn technisch, op het eerste gezicht daarom politiek minder interessant. Maar: Technische modellen geven niet altijd een verklaring voor de werkelijkheid, zoals in Enschede: Het effect van werkloosheid in een grensregio. De consequenties hebben politiek gezien een enorme impact. Een stad als Enschede verliest miljoenen op een technisch verdeelmodel en mist daarmee de nodige investeringsruimte om meer werk te genereren. Op deze manier belandt een sociaal kwetsbare stad in een vicieuze cirkel.

B. Vicieuze cirkel van een verdeelmodel Minder banen Meer werkloosheid Tekort op budget Bijstand Minder investeringsruimte Economische achterstand

B. Het nadeel van een objectief verdeelmodel

B. Verlies op BUIG: Enschede heeft 22,8 mln minder kunnen investeren in werkgelegenheid Totaal 22,8 mln

C. Stapeling van effecten ‘objectieve’ verdeelmodellen Herijking Gemeentefonds Uit iedere koker een eigen verdeelmodel BZK SZW VWS BUIG WMO Beschermd Wonen Jeugdzorg

D. Onzekerheid over budget: Schommeling Gemeentefonds

D. Onzekerheid over regels Voorbeelden: BBV: Herijking grondexploitaties, meteen implementeren vanaf Hoe moeten gemeenten dit binnen enkele maanden opvangen binnen hun begroting? Invoering VPB: heeft mogelijk grote gevolgen. Veel zaken nog niet duidelijk.

D. Consequentie onzekerheid over budget en regels Er is minder tijd om bezuinigingen door te voeren. Minder ruimte voor bezuinigingen waarmee vernieuwingen gerealiseerd worden. Meer reflex tot technische oplossingen of schrapen van budgetten. Gemeente Enschede heeft bij de Zomernota van juni 2015 een sluitende begroting gepresenteerd voor Als er bezuinigd moet worden, dan moet men het op tijd weten.

Conclusies: A.Stapeling van kortingen: rekening komt bij steden met een sociaal-economische achterstand B.Technische verdeelmodellen houden geen rekening met de praktijk. Gemeenten belanden daardoor in vicieuze cirkel C.Stapeling van herverdeeleffecten kunnen onbedoeld tot forse consequenties leiden. D.Gemeenten worden verrast met budgetaire schommelingen en nieuwe regels. Dit frustreert het proces om met Raad, burgers en maatschappelijke partners vroegtijdig financiële kaders te stellen.

Aanbevelingen A.Maak een duidelijke afweging tussen Rijksbezuinigingen en de maatschappelijk gevolgen voor sociaal kwetsbare steden. B.Houdt in verdeelmodellen meer rekening met de praktijk: bijv. een deel vrijhouden voor maatwerk of invoeren aandeel historische kosten. C.Stapeling van herverdeeleffecten tegengaan: zoals VNG voorstelt: voortaan maximaal 15 euro nadeel per inwoner voor álle herverdeeleffecten. D.In mei moeten gemeenten weten waar ze aan toe zijn: Geen nieuwe financiële spelregels na de meicirculaire