WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Rapport van de Onderzoekscommissie Water en Bodemdaling Groot-Mijdrecht Noord

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Aanleiding voor het instellen van de Commissie Opdracht Onderzoekscommissie a. Zijn onderzoeken juist en volledig? b. Focus op Groot-Mijdrecht Noord juist? c. Feiten over water en bodemdaling d. Dekken de zes strategieën de oplossings- mogelijkheden af? Werkwijze van de Commissie

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 1 Wat is het probleem in Groot-Mijdrecht? - Komt niet duidelijk uit de documenten naar voren - Besluitvorming ook niet helder Hoofdprobleem voor AGV en GS: stabiliteit van de bodem; verdere peilverlaging is onverantwoord Bijkomende problemen zijn: de omvangrijke, brakke kwel, de waterkwaliteit in de boezem, wateroverlast en gebrek aan ruimte voor waterberging

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 2 Groot-Mijdrecht sinds de drooglegging een zorgenkindje Bemalingscapaciteit door omvangrijke kwel onvoldoende 1908 en 1958: de provincie bijgesprongen: gemaal nu 3 x groter dan in 1880 Polder kon eigen broek nooit ophouden Sinds 1880 wentelen gebruikers van de polder de materiële en immateriële kosten op de omgeving af: - via de omslag betalen alle belanghebben in AGV mee - brak kwelwater brengt economische en ecologische schade voor de omringende watersystemen

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 3 Ontbreken kleilaag oorzaak grote kwel in Groot-Mijdrecht jaar geleden stijgt het zeeniveau; de pleistocene dekzanden worden bedekt met holocene afzettingen. Achter de strandwallen ontstaat veengroei 5500 jaar geleden inbraak van de zee. De fijne mariene afzettingen vormen de oude blauwe zeeklei, maar die reikte slechts tot halverwege Groot-Mijdrecht. Op de blauwe zeeklei en de aansluitende dekzanden ontstaat opnieuw veengroei Bij andere droogmakerijen remt de kleilaag de kwel

7

8 WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 4 Focus op Groot-Mijdrecht Noord uit wetenschappelijk oogpunt niet terecht In oostelijk deel van Groot-Mijdrecht Zuid ontbreekt ook de kleilaag en komen wellen voor Vanuit de voorgeschreven invalshoek: Water en Bodemdaling, zijn Groot-Mijdrecht Noord en Zuid identiek. Vandaar de titel van ons rapport: Water en Bodemdaling in Groot-Mijdrecht De focus op Groot-Mijdrecht Noord door GS moet dan wel uit andere, economische motieven worden verklaard. Dat staat helaas niet helder in de rapporten.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 5 Gevaar van opbarsting summier onderbouwd Beschouwing gebaseerd op bouwputten. Volgens deze beschouwing zou in oostelijk Groot Mijdrecht de bodem zijn opgebarsten. Wel treden er wellen op en soms zakken oevers in, maar een algemeen verlies van stabiliteit als bij bouwputten is hier niet opgetreden. De Commissie beveelt aan dit probleem samen met dat van de wellen nader te onderzoeken.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 6 Wanneer verhindert de bodemdaling agrarische en andere activiteiten? De Commissie komt op basis van eigen onderzoek tot een maaivelddaling van 0,1 – 1,5 cm/jaar met een gemiddelde van 1 cm/jaar. De bodemdaling stopt als de grondwaterstand permanent het maaiveld bereikt. Dat verschilt van plaats tot plaats in de polder Aanbeveling Commissie: bij handhaven huidige polderpeilen kaart maken met tijdstippen wanneer bepaalde activiteiten onmogelijk worden door onvoldoende drooglegging.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 8 De Waterkwaliteit in Groot-Mijdrecht voldoet niet aan de maximaal toelaatbare risiconiveau’s (zoals bepaald in Nota Waterhuishouding) Dit heeft ook gevolgen voor de waterkwaliteit in de boezem, vooral in lang aanhoudende droge perioden

Max. t. risiconiveau Cl 200 mg/l NH4 0,02 mgN/l P 0,15 mgP/l

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 8 Wateroverlast en waterberging Bij het midden scenario (KNMI) van het klimaat in 2050 voldoen 17 ha niet meer aan de normen voor wateroverlast (1%) Handhaving huidige polderpeilen: wateroverlast in de polder neemt toe tot 160 ha (8%) Er is behoefte aan berging in beheersgebied van AGV Er is tevens behoefte aan schoon water voor de Vinkeveense plassen tijdens lang aanhoudende droge perioden.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 9 Door de onomkeerbare morfologische situatie kan Groot-Mijdrecht niet aan de ecologische doelstellingen van de KRW voldoen Wel moet worden gekeken welk niveau met realistische en financieel haalbare maatregelen bereikt kan worden. In ieder geval mag de situatie niet verslechteren In 2009 worden op EU-niveau de einddoelen voor de waterlichamen vastgesteld.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Bevinding 10 Het grondwatermodel waarmee de gevolgen van de strategieën zijn doorgerekend, alleen geijkt op de huidige situatie in Groot-Mijdrecht. Tekortkomingen: de schematisatie van de wellen en de dichtheidsverschillen tussen zoet en brak grondwater Uitkomsten van strategieën die niet sterk afwijken van de huidige situatie: redelijk te voorspellen met dit model Gevolg tekortkomingen: uitkomsten voor strategieën als Plas onzeker. Aanbeveling Commissie: ontwikkel een model dat nauwkeuriger aansluit op de werkelijkheid

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Onderzoeksconclusies Vraag a: Zijn onderzoeken juist en volledig? De studies en gebruikte modellen zijn onvoldoende onderbouwd, gekalibreerd en gevalideerd. Kwaliteitsborging door één of meer onafhankelijke deskundigen ontbreekt. Commissie twijfelt aan de conclusies m.b.t. de gevolgen van ingrijpende wijzigingen in Groot-Mijdrecht NB. Het niet-duurzame karakter blijft ook bij toepassing van betere modellen bestaan.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Onderzoeksconclusies Vraag b: Focus op Groot-Mijdrecht Noord terecht? Vanuit de vraagstelling aan de Commissie, water en bodemdaling, is het antwoord: Nee/ja, in deze volgorde. De problematiek doet zich in geheel Groot-Mijdrecht, in het bijzonder in het oostelijk deel van Noord en Zuid, voor. Focus moet gericht zijn op geheel Groot-Mijdrecht! Andere motieven hebben waarschijnlijk geleid tot de focus van GS. Deze motieven zijn niet duidelijk verwoord of terug te vinden in de documenten.

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Onderzoeksconclusies Vraag c: Feiten over water en bodemdaling De hoeveelheid kwelwater is ca. 6 maal groter dan elders in Nederland. De kwel bevat hoge concentraties aan chloride, ammonium en fosfaat. De vrachten aan deze stoffen veroorzaken vooral in aanhoudend lange droge perioden kwaliteitsproblemen in de boezem. Het is de vraag of deze problematiek op termijn verenigbaar is met de Kaderrichtlijn Water

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Onderzoeksconclusies Vraag c: Feiten over water en bodemdaling (vervolg) De bodemdaling in Groot-Mijdrecht varieert van 0,1 tot 1,5 cm/jaar met een gemiddelde van 1,0 cm/jaar

WATER EN BODEMDALING IN GROOT-MIJDRECHT Onderzoeksconclusies Vraag d: Dekken de zes strategieën de mogelijke oplossingsrichtingen af? Ja De strategieën zijn niet in gelijke mate uitgewerkt, derhalve twijfelt de Commissie aan de onderlinge vergelijkbaarheid van de kosten