Workshop Taxonomie en ontsluiting

1.Retrieval en Ordening 2.Zoeken en Browsen 3.Alfabetisch en Systematisch 4.Thesaurus en Classificatie 5.Aristoteles en Gebruiker 6.Taxonomie en Autonomy 7.Breed+plat of Diep+smal

 Retrieval  Google  Copernic DT Search  ….  Ordening?  Search en Browse

 Portals  Documenten  Ontwikkeling  Onderzoek  Inhoud en gebruiker  Functioneel ontwerp  Bouw  Toepassing

 Alfabetisch  Systematisch  Chronologisch  Evolutionair  Hiërarchisch  (Gebruik)  (Fysieke kenmerken)  …

 Vervoer van kalveren  Paardenraces  Dierverzorging  Huisdieren  Paarden  Geiten  Veevervoer  Paardenmelk  Melk  Geitenmelk  Paardentrailers  Paardenvervoer  Koeien 10 min.

 Problemen?  Voor- en nadelen  Alfabetisch:  …  Systematisch:  …  Andere

 Drie veel voorkomende soorten  Enumeratief (opsommend)  Tuinieren  Tuingereedschap  Tuinontwerp  Hiërarchisch  Tuinieren  Biologisch tuinieren  Modern tuinieren  Facetclassificatie  Personen (tuinders)  Plaatsen (tuinen, Europa)  Middelen (bewerking, bestrijding,..)

 Voorbeelden  Nederlandse basisclassificatie Nederlandse basisclassificatie  5 categorieën, 47 rubrieken, 2250 deelrubrieken  Dewey Dewey  SISO SISO  Voor- en nadelen

 Wat is logisch?  Wat is een logische klasse?

 Regels voor hiërarchische classificaties  Eenheid van verdelingskarakteristiek  Coextensie  Gradatie  Collocatie  Aristoteles

 Eenheid van verdelingskarakteristiek  1 kenmerk

 Auto’s  (naar merk)  Ferrari’s  Porsches  (naar kleur)  Rode auto’s  Witte auto’s  (naar bouwjaar)  Klassieke auto’s  Moderne auto’s

 Eenheid van verdelingskarakteristiek  1 kenmerk  Coextensie  Alle subklassen vormen de klasse

 Sportauto’s  (naar merk)  Ferrari’s  Porsches  Lamborghini’s  Overige sportauto’s

 Eenheid van verdelingskarakteristiek  1 kenmerk  Coextensie  Alle subklassen vormen de klasse  Gradatie  Geleidelijke verdeling

 Vervoermiddelen  Ferrari’s  Vervoermiddelen  Auto’s  Sportauto’s  Ferrari’s  Terreinwagens

 Eenheid van verdelingskarakteristiek  1 kenmerk  Coextensie  Alle subklassen vormen de klasse  Gradatie  Geleidelijke verdeling  Collocatie  Verwanten zijn buren

 Kaas  Nederlandse kaas  Buitenlandse kaas  Franse kaas  Deense kaas  Griekse kaas  Engelse kaas  Italiaanse kaas  Belgische kaas  Zwitserse kaas

 Classificatie  Volledig  Veel niveau’s  ‘universeel’  Taxonomie  Beperkt  Enkele niveau’s  Gebruik(er) centraal  Voor portal of DMS

 Netwerkstructuur  Aquabrowser Aquabrowser  Semantisch netwerk  Visual thesaurus Visual thesaurus  Thesaurus

 Voorbeelden  landbouw  Agrovoc Agrovoc  algemeen  Unesco thesaurus Unesco thesaurus  medisch  MeSH MeSH

Relaties  Hiërarchisch  Broader term / narrower term (BT/NT)  Vogels BT: Dieren  Associatief  Related term (RT)  Vogels RT: vogelgriep  Synoniem  Use  Aviaire influenza USE vogelgriep

Foute hiërarchische relaties  Objecten - producten Vogels NTEieren  Objecten - activiteiten Vogels NTVoortplanting  Abstract - concreet Voortplanting NTEieren

 Woordredactie  Enkelvoudige onderwerpen  alcoholproblematiek en criminaliteit  Enkelvoudige termen  opwarming van de aarde  Meervoudsvormen  vervoermiddelen  ‘normale’ woorden  Lawaai, geluidshinder  Verder:  NVB, treinverkeer / treinen / spoorwegen

 Een soort classificatie  In webomgeving  Lijst van categorieën  Passend bij een bedrijf of organisatie  Soms opgebouwd vanuit facetten  Onderwerpen  Processen  Doelgroepen 

 Stappen  Doel, doelgroep en context  Zoek bronnen voor termselectie …  Verzamel termen  Maak globale indeling (facetten, klassen)...  Bepaal de collocatie (volgorde)

Producten Grondstof fen Process en Technologie Functies Operaties Marketing Strategie Financiën Spelers Markten

 Bronnen  Bestaande woordsystemen  Woordenlijsten, thesauri, classificaties  Experts  Facetten, subklassen  Documenten  Termenlijst uit DMS, frekwenties  Gebruik  Search logs

 Maak een ‘structuur’  Bedenk (voorlopige) systematische structuur  Maak een mindmap  Gebruik logica en thesaurusmethoden  Hiërarchie  Synoniemen  Voeg termen toe  Werk een eerste schema uit  Test en evalueer met experts

 Oefening  Maak een mindmap  Bedenk facetten  Gebruik logica en thesaurusmethoden  Voeg termen toe  Doel en doelgroep  …

Slide 44 Formal, standardized language Full topic maps Weakly structured Strongly structured Term Lists (flat) Classification and categorization (hierarchical) Ontologies (associative) Natural language TAO topic maps Thesauri Faceted classification Taxonomies Classification schemes Subject headings Synonym rings Authority Lists Controlled Vocabulary Mind Maps

…alles duidelijk?

 Proces  Analyse van trainingsdocumenten  Matchen van trainingsdocumenten met begrippen / klassen  Analyse van nieuwe documenten (fingerprint)  Matchen nieuwe documenten met klassen Eric Sieverts | | | © Eric Sieverts/UU

 Technieken voor analyse van documenten  Statistische “vingerafdruk” van meest karakteristieke woorden  relatieve woordfrequentie  Regels voor relevantie  Woord staat in titel  Metatag  Komt voor naast bepaalde woorden Eric Sieverts | | | © Eric Sieverts/UU

 Taaltechnologie Analyse van woorden  Morfologisch: bedrijf, bedrijfs  Samenstellingen: vrachtwagen, wagenpark  Syntactisch: energiebesparing, besparing van energie  Semantisch: vogelgriep, bird flu, ziektes Eric Sieverts | | | © Eric Sieverts/UU

Eric Sieverts | | | thesaurus trainingsdocumenten analyse module “vinger- afdrukken” trainings module  Joop van Gent, Irion

Eric Sieverts | | | thesaurus trainingsdocumenten analyse module “vinger- afdrukken” verrijking van thesaurus  Joop van Gent, Irion analyse module trainings module

Eric Sieverts | | | verrijkte thesaurus nieuwe documenten analyse module “vinger- afdrukken” classificatie module verrijkte documenten  Joop van Gent, Irion

…alles duidelijk?