Van Benthem & Keulen – Advocaten mr drs. Arno van Beurden

“Ik wens u veel personeel”

Artikel 7:658 lid 1: De werkgever is verplicht de lokale, werktuigen en gereedschappen waarin of waarmee hij de arbeid doet verrichten, op zodanige wijze in te richten en te onderhouden alsmede voor het verrichten van de arbeid zodanige maatregelen te treffen en aanwijzingen te verstrekken als redelijkerwijs nodig is om te voorkomen dat de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade lijdt.

Artikel 7:658 lid 2: De werkgever is jegens de werknemer aansprakelijk voor de schade die werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden lijdt, tenzij hij aantoont dat hij de in lid 1 genoemde verplichtingen is nagekomen of dat de schade in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van de werknemer.

Lid 1: Stelplicht werknemer Lid 2: Bewijslast zorgplicht; werkgever

Bewijslast werkgever Ongevallenrapportage essentieel voor bewijslast Ongevallenrapportage niet cruciaal

Werkgeversaansprakelijkheid: Absolute waarborg?

Hoge Raad 2003/2004: Een nieuw geluid uit de Kazernestraat?

Het broodmesarrest (HR 4 oktober 2002, NJ 2004, 175) Geen waarschuwing door werkgever Geen aansprakelijkheid Geen absolute waarborg tegen arbeidsongevallen Scherp mes feit van algemene bekendheid

Het koffievlekarrest (HR 12 september 2003, NJ 2004, 177) Geen absolute waarborg Ontbreken RI&E niet per definitie schending zorgplicht In geval van schending: werkgever aantonen ontbreken causaal verband

Dakdekkersarrest (HR 16 mei 2003, NJ 2004, 167) Werknemer ervaren: specifieke veiligheidsinstructies niet nodig Ontbreken RI&E: geen tekortschieten in zorgplicht Werkgever niet verantwoordelijk voor andere aannemer (hulppersonen)

Vrachtwagenchauffeurarrest (HR 9 juli 2004, JAR 2004, 190) Geen tekortschieten zorgverplichting Regelmatige voorlichting c.q. inspraakbijeenkomsten Handboek veiligheidsregels Veiligheidscursus Ontbreken absolute waarborg

“Victorie voor werkgeversland?”

Geen strenge eisen zorgplicht alledaagse risico’s en/of aanwezige ervaring Belang RI&E beperkt Verantwoordelijkheid werkgever onveilig gedrag derden kan worden gerelativeerd

Geen victorie voor werkgevers doch sinds arresten HR 2002, 2003 en 2004 → Uitgangspunt: werkgever kijk uit met nadruk op eigen verantwoordelijkheid werknemer

Bijv: HR RvdW 2007, 503 (Van den Heuvel / Leger des Heils Medewerkster huishoudelijke dienst; val van podium; letsel; werkgever aansprakelijk? Trapje niet gebruikt; waarschuwing door collega’s HR werkgever niet aansprakelijk; werknemer niet aangetoond dat trapje onveilig was en/of werkgever onvoldoende gedaan

Goede dossiervorming: Risico-inventarisatie en evaluatiedocument Communiceren/uitreiken/herhaling Ongevallenrapport/arbeidsinspectie Bijhouden personeelsdossier

Gestage opmars andere aansprakelijkheidsgrond

Artikel 7:611 BW: De werkgever en werknemer zijn verplicht zich als een goed werkgever en een goed werknemer te gedragen

Artikel 6:248 BW: Een overeenkomst heeft niet alleen door partijen overeengekomen rechtsgevolg, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien

Artikel 611 BW: Goed werkgeverschap = Fatsoensnormen

Reclasseringsambtenaar (HR 22 januari 1999, NJ 1999, 543) Ontbreken zeggenschap werkplek, aldus ontbreekt 658 BW Bijzondere omstandigheden: eisen goed werkgeverschap Werkgever bekent met specifiek en/of ernstig gevaar

Emmertje mayonaise (Hof Den Bosch 10 mei 2005) Claim: 658 BW en 611 BW Hof: geen 658 BW, geen 611 BW  ontbreken bijzondere omstandigheden

Haringkar Albert Heijn (Hof Arnhem 22 november 2005, JAR 2006/13) Hof: werkgever aansprakelijk ex 658 BW; geen absolute waarborg Wel extra oplettendheid/extra toezicht

KLM / De Kuijer (HR, RvdW 2005, 46) Claim: 658 BW en 611 BW 611: geen informatie aan werknemer over financiële risico’s Kantonrechter wijst beide af Hof wijst 611 toe Hoge Raad bevestigt hof en voegt toe onverhaalbaarheid schade

Enerzijds: zorgplicht werkgever ingeperkt Anderzijds: eisen goed werkgever uitgebreid

Toch een absolute waarborg ten behoeve van schadevergoeding?

Stewardess / Purser Martin Air (Rechtbank Alkmaar 25 januari 2006, JAR 2006/43) Geen aansprakelijkheid op grond van artikel 6:170 BW; geen functioneel verband Geen aansprakelijkheid op grond van artikel 7:658 BW; geen schending zorgplicht Wel aansprakelijk op grond van artikel 7:611 BW; niet gewaarschuwd voor mogelijk (financiële) risico’s

Check AVB-polis: 611 BW

Beroepsziekten: Chronisch vermoeidheidssyndroom Rugklachten OPS RSI Burn-out

Modeziekten (1) Een anatomische substraat ontbreekt geheel of staat niet in verhouding tot de gepresenteerde klacht; Klachten zijn meestal verergering van alledaagse banale klachten als pijn, vergeetachtigheid, moeheid, geheugenproblemen, zwakte en duizeligheid die geamplificeerd worden door de overtuiging een ernstige ziekte onder de leden te hebben; Er zijn vrijwel altijd medici die beweren dat er een organische basis bestaat die binnenkort gevonden zal worden;

Modeziekten (2) Er zijn actieve patiëntenverenigingen; Er zijn problemen met verzekeraars en keuringsartsen; Verspreiding van de ziekte in de tijd en geografisch kan niet biologisch worden verklaard; Er is geen reguliere behandeling nodig; Ze hebben een epidemisch karakter: ze komen en verdwijnen weer.

Burn out a-specifieke beroepsziekte Werknemer moet bewijzen dat werkgever bekend was Andere ziekten worden bekend verondersteld/beschreven in RI&E

ABN AMRO/Nieuwenhuys (Hoge Raad 11 maart 2005, JAR 2005, 84 na verwijzing: Hof Den Haag, JAR 2007, 69 uitgangspunt bewijs werknemer herhaald) Psychische ziekte burn out valt onder 658 Bewijs causaal verband: werknemer

Hoe werkgever te waarschuwen? Kantonrechter Terneuzen (19 januari 2005, JAR 2005, 76) Vaststelling norm Kenbaarheidsvereiste: bewijs  werknemer

Arbeidsgerelateerde verkeersongevallen Hof Den Haag JAR 2007, 68 Maatzorg / Van der Graaf –Eenzijdig ongeval met fiets –Geen Art. 7:658: buiten gezagsgebied eventueel art. 7:611? –Wezenlijk deel werktijd in verkeer –Adequate voorziening of uitdrukkelijke waarschuwing → In beginsel dus geen aansprakelijkheid tenzij

Toepassingsbereik lijn arbeid en verkeer (Hof Den Haag JA 2007, 79 De Onderlinge/X –Woon/werkverkeer; ongeval tussenpersoon na klantenbezoek –Geen art. 7:658 –Wel art. 7:611 juncto 6:248; wijzen op de gevolgen; geen bewuste roekeloosheid

Hof Den Haag JA 2007, 101 X Frans Mulder Fastfood –Verzoek eenmalig te werken in ander filiaal; –Auto eenzijdig ongeval –Hof wijst af; anders dan in vorige zaak incidenteel verkeer

Werkgever aansprakelijk voor schade werknemer voor gevaarscheppend gedrag andere werknemer HR 9 november 2001, VR 2003, 110 –Apothekersassistente loopt tegen openstaande lade –La door collega kort tevoren vastgezet –Werkgever aansprakelijk voor gevaarscheppend gedrag werknemer uit hoofde van art. 6:170 BW (risicoaansprakelijkheid voor fouten van werkgevers ondergeschikte)

Werkgever aansprakelijk voor letsel werknemer openslaande deur door patiënt HR 5 november 2004, CO3/281 werkneemster psychogeriatrisch verpleeghuis krijgt openslaande deur in gezicht door bewoner met syndroom van Korsakov Betrof een extra brede deur Extra brede deur levert een gevaarlijke situatie → werkgever aansprakelijk Dus: werkgever dient in een dergelijke situatie een zorgvuldigheidsnorm te hebben geschonden jegens werknemer

Let op: personen met gebrek kunnen ook zelf aansprakelijk zijn Art. 6:165 BW Personen met gebrek (14 jaar of ouder onder invloed van een geestelijke of lichamelijke tekortkoming) kunnen zelf voor een onrechtmatige daad aansprakelijk worden gehouden (parlementaire geschiedenis geeft geen definitie van tekortkoming).

De derde die tekort is geschoten in het houden van toezicht op degene met een gebrek dient in de rechtspraktijk veelal te delen in de schade die het handelen heeft veroorzaakt.

Tot slot De rechtspraktijk met betrekking tot het aansprakelijkheidsrecht is weerbarstig Zeker daar waar het betreft werkgeversaansprakelijkheid Doch een werknemer die tijdens werktijd zijn auto verkeerd parkeert tegen een paaltje op het werkterrein dient zijn eigen schade te dragen, tenzij de werkgever tegen de norm het paaltje daar heeft geplaatst