Functioneel | Herstel Een visie vanuit de psychische gezondheidszorg Jaap van der Stel – Lector GGz – Hogeschool Leiden

Overzicht Deel I | Stand van zaken rondom psychische gezondheid Deel II | Discussie over herstel Deel III | Focus op zelfregulatie en functioneel herstel

Deel I | Stand van zaken rondom psychische gezondheid

Vooruitgang in de psychische zorg? Vooralsnog: Geen epidemiologische tijdreeksen => afname incidentie en prevalentie ernstige psychische aandoeningen. Treatment gap is zeer fors. Vroegtijdig handelen nog matig ontwikkeld; preventiekansen onderbenut. (Zelf)stigmatisering buiten en binnen de sector: Te laat zoeken/vragen om hulp. Te snel afbreken behandeling. XXX

Vooruitgang? (2) Verder: Benadering psychische en somatische aandoeningen / zorgverlening niet gelijkwaardig. Taxonomisch classificatiesysteem (DSM-5) te beperkt. Veel gemopper over verzekeraars, interne onenigheid over strategie, visieverschillen tussen disciplines. Weinig ‘institutioneel ondernemerschap’ te bespeuren bij de besturders.

Vooruitgang? (3) Maar toch: Wetenschappelijke vooruitgang omtrent achtergronden (ontstaan, beloop) en aangrijpingspunten beïnvloeding is groot. Inzicht groeit: Significante verschillen tussen individuen en subgroepen <= relativeert ‘evidence based’ medicine. Personalized medicine kan verschil maken <= vereist ‘science based’ medicine (o.a. kennis van mechanismen). Kansen voor vroegtijdig handelen en zelfs preventie liggen in het verschiet.

Deel II | Discussie over herstel

Vier typen van herstel Persoonlijk herstel belangrijke motor voor andere typen van herstel. In psychische zorg: functioneel herstel onderbelicht.

Persoonlijk herstel Kernelementen ontwikkeling persoonlijk herstel / persoonlijke groei.

Zelf-doen centraal Zelfregulatie als motor van zelfbepaling, zelfzorg en zelfredzaamheid.

Deel III | Focus op zelfregulatie & functioneel herstel

Zelfregulatie / Executieve functies Stellingen: Bij alle ernstige psychische aandoeningen bestaan / ontstaan vroeg of laat tekorten in executieve functies. Deze functies zijn cruciaal voor zelfregulatie: regulatie van emoties, motivaties, cognities, gedrag. Zelfregulatie is voorwaarde voor – samen met anderen - ontwikkelen en bereiken van doelen.

Zelfregulatie/Executieve functies (2) Executieve functies ontwikkelen zich in eerste twee decennia: Individu gaat psychische functies (als spraak, waarneming, inhibitie, motivatie) op zichzelf richten. Individu leert door ‘afstand’ te nemen van zichzelf, zichzelf te reguleren. Zie verder: Russell A. Barkley (2012). Executive functions: what they are, how they work, and why they evolved. Guilford.

Belang functioneel herstel In psychische gezondheidszorg – i.t.t. somatische zorg (revalidatiegeneeskunde) – beperkte focus op functioneel herstel. Achtergrond: Historie psychiatrie: symptomen centraal / functies secundair. Impliciete taakverdeling met (neuro)psychologen – maar geen gezamenlijke filosofie. Gevolg: Aandacht voor klinisch herstel is dominant. Kansen worden gemist.

Methodieken ontwikkelen Gewenst: Kennis ontwikkelen bij alle zorgverleners over belang zelfregulatie / executieve functies. Meer vaardigheden / methodieken in herkennen tekorten én potenties – ecologisch valide / focus op dagelijks leven. Meer vaardigheden / methodieken in bevorderen van functioneel herstel: Op individu gericht. Op omgeving gericht.

Tot slot: omarm de ICF Relativeer de betekenis van de DSM-5. Doe dat ten gunste van de ICF: International Classification of Functioning (WHO). Is in de psychische gezondheidszorg nauwelijks bekend. Hulpmiddel bij bevorderen van functioneel herstel. Helpt bij empower- ment cliënten.

Het einde

Reclame Boom | Lemma

Reclame 2 December 2013 SWP

Reclame 3 Voorjaar 2014 BSL Psychische gezondheidszorg op maat Op weg naar een precieze en persoonlijke psychiatrie