Hoofdstuk 6 Het Europees mededingingsbeleid

Prijs Audi A4 op 1/05/07 Dene marken BelgiëNeder- land VK Prijs59590 €27101 €38281 €29500 € EU= ,2103,3145,9112,5

Verklaring verschillen Maar : belastingen worden betaald in land van bestemming Voorbeeld: Belg koopt Audi A4 in Denemarken: prijs = € + Belgische belasting Dit zou goedkoper moeten zijn dan kopen in België: prijs = € + Belgische belasting DKBNlVK Tax excl EU = 10098,7102,3107,4114,7 Belastingen:

? Waarom kopen Belgen niet in Denemarken? Niet evident voor individuele Belg Gemakkelijker als een firma/dealer dit zou organiseren  import en export zou prijsverschillen wegvlakken Waarom zijn de prijzen niet gelijk in de ‘interne Europese markt’?

Antwoord Er scheelt iets aan de concurrentie: de vraag begeeft zich niet naar de plaatsen waar de prijzen het laagst zijn aanbod gaat niet waar prijzen hoogst zijn Ergens wordt de handel belemmerd Waar?

BBC News 6 juli 2000 “German car maker Volkswagen has been punished with a record 90m euro ($86m, £57m) fine for anti- competitive behaviour. The European Court of Justice slightly cut the original 102m euro fine imposed by the European Commission, but its ruling is still by far the harshest penalty imposed in Europe. Volkswagen had been accused of ripping off its German and Austrian customers by trying to prevent them from buying their cars in Italy, where list prices for VW cars tend to be much lower. “

Algemeen beeld 1. Vrije markten (eenheidsmarkt!) zijn de beste waarborg voor de welvaart Concurrentie leidt tot efficiëntie (allocatief, technisch, dynamisch) Monopolies kosten gelden aan de consumenten 2. Ondernemingen (maar ook overheden) beperken door hun gedrag de concurrentie 3. Concurrentiebeleid moet dit anti-concurrentieel gedrag corrigeren

Economisch belang van mededinging mededinging als marktvorm versus mededinging als marktgedrag efficiëntie : allocatieve technische dynamische in de praktijk : werkzame mededinging

Kosten van een monopolie 0 Q P MKPCPC PMPM QCQC QMQM a b a : transfer b : efficiëntieverlies GO MO

Europees mededingingsbeleid Antitrust Afspraken - artikel 81 Misbruik van machtspositie - artikel 82 Concentratiecontrole - Verordening 139/2004 Staatssteun - artikels Liberalisering netwerkindustrieën - artikel 86 Intra-communautaire handel moet beïnvloed worden (anders: nationale materie)

De relevante markt Productmatig & geografisch Substitueerbaarheid: Vraagzijde: SNIPP-test Aanbodzijde: nieuwe toetreders In de praktijk: Critical loss analyse Prijscorrelatie

Artikel 81 Lid 1 verbiedt overeenkomsten en praktijken waardoor de mededinging wordt vervalst en de handel tussen de lidstaten ongunstig kan worden beïnvloed activiteiten die niet onder lid 1 vallen : ‘de minimis’

Lid 3 : als voordelen van concurrentiebeperking groter worden ingeschat dan de nadelen en billijk aandeel van de voordelen naar consumenten gaat groepsgewijze ontheffing (vrijstelling, ‘block exemption’) Lid 2 : sancties

Soorten overeenkomsten Horizontale relaties Tussen concurrenten Verticale relaties Tussen niet-concurrenten Leverancier & klant

Horizontale overeenkomsten: types Productieovereenkomsten Gezamenlijke productie Specialisatie Aankoopovereenkomsten Verkoopovereenkomsten Overeenkomsten over normen en standaarden Milieu-overeenkomsten

Horizontale overeenkomsten Case by case benadering Self assessment sinds Verordening 1/2003 (afschaffing aanmeldings- en goedkeuringssysteem (‘legal exception’)) Richtsnoeren met criteria voor assessment Belang van aspect concurrentieverstoring: moet aanwezig zijn Belang van marktmacht en marktstructuur (concentratie)

Criteria voor assessment Economische voordelen Gedeelte daarvan bestemd voor de consumenten Beschikbaarheid alternatieven voor overeenkomst ‘No elimination of competition’: als er een machtspositie is, geen toelating Block exemptions (R&D, specialisatie)

Horizontale overeenkomsten Geen inbreuk op concurrentieregels Afspraken tussen niet-concurrenten Generieke vrijstellingen specialisatieafspraken onderzoek en ontwikkeling (GVTO : groepsvrijstellingsverordening voor overeenkomsten voor technologieoverdracht)

niet toegestaan: kartels! vaststellen van prijzen verdelen markten/productie discriminatieovereenkomsten collectieve boycot koppelverkoop probleemgevallen bv. verkoopbevordering bv Covisint (B2B-marktplaats voor autobedrijven)

Covisint Gemeenschappelijke onderneming met Ford, DaimlerChrysler, General Motors, Renault, Nissan, PSA Peugeot Citroën Door kopers beheerd ‘buy side’ platform (63 % van de automarkt) Verkopers : leveranciers van auto-onderdelen Gevaren : informatie-uitwisseling gezamenlijke aan- en verkoop Resultaat : administratieve brief met goedkeuring (letter of comfort)

Het vitaminekartel Wereldwijd systeem van kartels 16 vitamines: vooral A, C en E 22 bedrijven: Hoffmann-La Roche, BASF, Rhône-Poulenc,… Gedurende meer dan 6 jaar

‘Collusief gedrag’ Prijszetting Marktaandelen afspreken Productielimieten afspreken Mededelen van productiegegevens Opzetten en misbruiken van een beroepsorganisatie Gebruik van code woorden en namen

Boetes VS$ 915 miljoen Canada$ 100 miljoen EU$ 847 miljoen Andere overheden$ 17 miljoen Private ‘settlements’Tussen $ en miljoen Totaal$ 4.7 – 5.2 miljard

Kartels Speciale aandacht voor hardcore kartels: Nieuwe ‘unit’ voor kartels bij DG COMP Verzwaring van de boetes ‘Leniency programme’

Grootste boetes per bedrijf

Grootste boetes per sector (€)

Verticale overeenkomsten: types Retail price maintenance (prijsbinding) Single branding: koper koopt alles bij één leverancier en verkoopt geen andere merken Exclusieve distributieovereenkomsten: leverancier levert maar aan één verdeler in een gebied/klant, verdeler verkoopt niet buiten dit gebied/klant Selectieve distributie: beperkt het aantal verdelers en hun verkoopsmogelijkheden waarbij beperking niet geografisch is, maar productgebonden Franchising...

Goed of slecht? Soms positief: Voorkomen van dubbele maginalisatie Voorkomen van freeridergedrag bij dealers Soms negatief: Uitsluiting van distributeurs Toetredingsbarrières

Verticale overeenkomsten Verordening (block exemption voor verticale afspraken, 2790/1999) + richtsnoeren Self assessment

Hardcore beperkingen verticale prijsbinding: vaste wederveroopprijs is verboden maximum- of adviesprijzen zijn normaal gesproken niet verboden beperkingen inzake het gebied waarin of de klanten waaraan de verkoper mag verkopen verboden

Verv. selectieve distributie: geen beperkingen wat betreft eindgebruikers aan wie ze mogen verkopen. wel: verbintenis om in een bepaald gebied slechts aan één distributeur te leveren + eis dat distributeur slechts vanuit één vestiging verkoopt.

Verv. overeenkomsten die het eindgebruikers, onafhankelijke reparateurs en dienstverrichters moeilijk of onmogelijk maken reserveonderdelen rechtstreeks bij de producent van die onderdelen te kopen verboden

Vervolgens: self assessment Belangrijk is marktaandeel: 30 % < 30 %: Block exemption > 30 %: Concurrentieverstoring: art 81, §1? Zijn economische voordelen groter dan nadelen: art 81, §3?

Artikel 82 machtspositie relevante markt misbruik (productiebeperking, koppelverkoop,…) speciale verordening op concentraties!

Misbruik van machtspositie: Microsoft Bij aankoop Windows is Windows Media Player inbegrepen (= ‘bundling’) Windows/Microsoft heeft dominante positie Alternatieven: Real Media Player …

Europese Commissie versus Microsoft 24 maart 2004: vrijgeven van interfaces binnen 120 dagen aan concurrenten opdat hun producten zouden kunnen "communiceren" met Windows, aanbieden aan de fabrikanten van Windows zonder Media Player binnen 90 dagen, boete van 497 miljoen EUR wegens misbruik van marktmacht in de EU.

Voorbeeld misbruik machtspositie De Post/La Poste Voorkeurstarief voor algemene briefpostdienst afhankelijk gemaakt van aanvaarding van een aanvullend contract over bedrijfspostdienst Boete : 2,5 miljoen EUR

Tweede voorbeeld : Michelin Vervangingsbanden voor zware voertuigen Via systeem van kortingen, bonussen en handelsovereenkomsten : binding van dealers en kunstmatige uitsluiting van concurrenten Boete : 19,76 miljoen EUR

Fusies en overnames sinds 1990 : verordening 4064/89 sinds 1 mei 2004: verordening 139/2004 voordien : slechts achteraf optreden mogelijk regeling : 1 EU goedkeuring 3 vragen : concentratie ? communautaire dimensie? concurrentieverstoring?

Communautaire dimensie? Wereldwijde omzet : > 5 mrd EUR EU-omzet : > 250 mln EUR !gezamenlijke omzet

Concurrentieverstoring? 1e fase van onderzoek (< 1 maand): Goedgekeurd Niet goedgekeurd  2e fase 2e fase (< 4 maand) Onvoorwaardelijk goedgekeurd Voorwaardelijk goedgekeurd Verboden Criterium?: Dominante positie: 4064/89 Belemmering concurrentie: 139/2004

Europese concentratie: General Electric - Honeywell NEW YORK (CNNfn, July 3, 2001 ) – “The European Union Tuesday officially rejected General Electric Co.'s planned $42 billion acquisition of Honeywell International Inc., the first time a proposed merger between two U.S. companies has been blocked solely by European regulators.”

Artikels 87 & 88 overheidssteun is in principe verboden overheidssteun is bv overheidssubsidies interestsubsidie belastingvrijstellingen staatswaarborg gesubsidieerde overheidsdiensten uitzonderingen marktfalingen regionaal beleid

Instrumenten,

Onderscheid goede/slechte steun Ahv richtsnoeren Block exemptions (voor KMO’s, de minimis) Private investor test

Voorbeelden staatssteun Goedgekeurd : Franse steun aan bedrijfjes in achtergebleven stadswijken Spaanse steun aan KMO’s in Zuid-Spanje Voorwaardelijk goedgekeurd : Italiaanse steun aan Alitalia Verboden : Duitse steun aan Volkswagen

Liberalisering overheidsbedrijven Diensten van algemeen economisch belang (DAEB): staatssteun Criteria Altmarkarrest Art 86, lid 3: Commissie mag actie ondernemen om deze markten te openen: Telecommunicatie Transport EG Post Spoorwegen