1 Federaal regeringsakkoord Ontwerpverklaring over het algemeen beleid 1 december 2011 ACV-studiedienst Bewerkt door LBC-NVK studiedienst Antwerpen, 6 december 2011

2 SCHEMA I.OVERZICHT SANERING II.NIEUW BELEID III.FISCALITEIT IV.ARBEIDSMARKT V.PENSIOENEN

3 I. Overzicht sanering Uitgangspunten saneringsbudget: – Basis voor sanering is het Rapport van het Monotoringcomité september – Aanpassing groeivooruitzichten 0.8% BBP en spilindex overschreden in januari

4 I Overzicht sanering Saneringsinspanning federale overheid 11,3 miljard in 2012 (doel “deficit max.”: 2.8%) 13,2 miljard in ,1 miljard in 2014 Extra-saneringsinspanning grotelijks op federale overheid gezet

5

6 I Overzicht sanering Balans inkomsten – uitgaven (Di Rupo) Uitgaven4.369 (41.8%)8.091 (52.2%) Ontvangsten3.524 (33.7%)4.313 (27.9%) Andere2.557 (24.5%)3.083 (19.9%)

7 I Overzicht sanering Balans inkomsten – uitgaven (ACV) ontvangsten Di Rupo RSZ-hoge lonen (indexering loongrens) fiscale uitgaven Varia (inkomsten) totaal totale saneringsinspanning (*) inkomsten/saneringsinspanning62.0%52.3% (*) niet meegerekend: intrestlasten, terugverdieneffecten, technische correcties, nieuwe maatregelen

8 Begrotingsconsolidatie. (Oeso) Wijzigingen onderliggend primair saldo 2011 to 2013, in percentage GDP Note: Percentage of potential GDP. Total consolidation is the projected difference in the underlying primary balance; revenue side is the projected increase in the underlying receipts excluding interest earned on financial assets; and spending side is the projected decline in the underlying primary spending excluding interest payments on debt. Source: OECD Economic Outlook 90 database; and OECD calculations. Besparingen uitgaven Nieuwe inkomsten

9 I Overzicht Sanering F inanciële sector opheffing bankgeheim (250) compensatie banken Argenta-arrest (391) impact nationalisering Dexia op rentelast (- 148) garantie restbank Dexia (+300)

10 I Overzicht Sanering Staatshervorming kost Brussel kost Beleris -25 echter usurperende bevoegdheden inz. korting op factuur voor schone auto’s responsabiliseringsbijdrage ambtenarenpensioenen

11 I Overzicht sanering U itgaven federale overheid lineaire vermindering personeelskredieten (120) regering (3) Optifed, ter ondersteuning efficiëntieverbetering (-30) defensie, o.m. maximum (15) NMBS (hervorming en Infrabel) (203) onderbenutting (150)

12 I Overzicht sanering Ontwikkelingssamenwerking Bevriezing kredieten ontwikkelingssamenwerking (310 miljoen in 2014)

13 I Overzicht sanering Aftrekposten naar belastingverminderingen Fiscale uitgaven (pas effect vanaf 2013) energiebesparing: miljoen in 2014 eenvormig tarief – ongeacht inkomen: +116 in 2014 : – 45% voor enige woning, kinderopvang, giften – 30% voor andere (bvb. pensioensparen)

14 I Overzicht sanering Sociale zekerheid (2.841 in 2012), o.m.: Impact (in miljoen euro) gezondheidszorg (lagere groeinorm: 2%) gezondheidszorg (extra-besparing) gezondheidszorg (onderbenutting) dienstencheques7127 ziekenfondsen43104 vakbonden (UI)46 welvaartsenveloppe werknemers + zelfstandigen0245 hervorming arbeidsmarkt380919

15 II. Nieuw beleid Er werd extra gesaneerd om ruimte te maken voor nieuw beleid: 285 miljoen in 2013 en 600 miljoen in In 2013: 120 miljoen voor verhoging belastingvrije som met 200 euro (enkel voor werkenden tot euro/jaar netto belastbaar; 40 miljoen voor fiscale vermindering isolatie woningen

16 II. Nieuw beleid 45 miljoen voor RSZ-verminderingen voor de eerste drie aanwervingen 40 miljoen herinvestering nucleaire rente 40 miljoen voor jobcreatie non-profit Vanaf 2014: 315 miljoen bijkomend: nog niet ingevuld.

17 III Nieuwe fiscale inkomsten Roerende voorheffing op intresten en dividenden van 15% naar 21% (943 miljoen in 2014), maar: behoud 25% op roer. ink. die nu reeds 25% ondergaan behoud 15% op staatsbons(uitgegeven tussen 24/11 en 2/12/2011) behoud 15% op spaarboekjes(behoud vrijgesteld bedrag) behoud 10% op liquidatieboni + 4% op gedeelte boven euro/jaar (liquidatieboni en vrijgestelde deel intresten van spaarboekjes niet onderworpen en niet meegeteld voor grens van euro)

18 III Nieuwe fiscale inkomsten Beurstaks (50 miljoen) Beperking notionele intrestaftrek : – rente 3% (3,5% voor KMO’s); – stopzetting (behalve voor ‘stock’) van overdraagbaarheid (2.273 miljoen in 2014) Belasting speculatieve meerwaarden (25%) – enkel vennootschappen (180 miljoen in 2014) Bestrijding fiscale fraude (nog onduidelijk) en bijdragefraude (zie verder) miljoen in 2014

19 III Nieuwe fiscale inkomsten Varia: herraming belastbaar voordeel privé-woonst ter beschikking gesteld door rechtspersoon; als KI > 745 euro: geïnd. KI x 100/60 x 3,8 (177 miljoen in 2014) accijnzen op tabak/rookwaren (158) afschaffing vrijstelling BTW notarissen en deurwaarders (159) hogere BTW (van 12 naar 21%) op kabelabonnement voor digitale TV (92)

20 Varia verhoging belastbaar voordeel bedrijfswagens in functie van CO₂-uitstoot en cataloguswaarde (210) verhoging nucleaire rente (300, zij het vanaf miljoen geherinvesteerd) verhoging bankentaks (100) berekeningspercentage voor belastbaar voordeel van aandelenopties van 15 naar 18% (22) harmonisering intern pensioen bedrijfsleiders (55) III Nieuwe fiscale inkomsten

21 III Nieuwe fiscale inkomsten Niet weerhouden uit eerdere voorstellen: taks grote vermogens meerwaardebelasting particulieren vliegtaks business en 1 st class fiscale aftrek dienstencheques hogere sociale bijdragen zelfstandigen BTW advocaten

22 IV Hervorming arbeidsmarkt

23 IV.1 Hervorming Wachtuitkeringen wachtuitkering wordt inschakelinguitkering (allocation d’insertion) wachttijd naar 12 maand voor ieder (dus voor meesten van 9 naar 12 maand) slechts recht na actieve medewerking tijdens wachttijd (minstens 3 evaluaties) minstens 6 maand opschorting bij negatieve evaluatie

24 IV.1 Hervorming Wachtuitkeringen Beperking in duur (maximum 3 jaar) voor: – werklozen vanaf 30 jaar – samenwonenden met wachtuitkeringen - 30 jaar (uitzondering: werkloze koppels = “bevoorrecht” samenwonenden) – uitzondering: werklozen die in laatste 2 jaar 6 maand tewerkstelling kunnen bewijzen – teller loopt vanaf ; eerste uitsluitingen vanaf

25 Een kleine vergelijking: Véronique (20) uit Hasselt Huidige wachtuitkering Geen controle op ‘zoekgedrag’ Uitkering na 9 maand 427 euro / maand als ‘bevoorrecht samenwonende’ Nieuwe inschakelingsuitkering Elke 4 maand op ‘controle’ na inschrijving eerste evaluatiegesprek binnen de maand na inschrijving Pas indien voldoende actief een job heeft gezocht recht op een uitkering (na minstens 3 opeenvolgende positieve evaluaties) na 12 maand

26 Een kleine vergelijking: Véronique (20) uit Hasselt Huidige wachtuitkering Geen controle op ‘zoekgedrag’ Uitkering na 9 maand 427 euro / maand als ‘bevoorrecht samenwonende’ Nieuwe inschakelingsuitkering Indien een uitkering: ‘regelmatige evaluatie’ van zoekgedrag Schorsing van minstens 6 maanden na (1) negatieve evaluatie Hervatting na een positieve evaluatie

27 1.Nieuw degressief schema werkloosheidsuitkeringen met (voor iedereen) max 3 ‘periodes’ Eerste periode (3m, 3m, 6m) eerste 3 maand: van 60 naar 65% (maximum wordt 1560,9 euro), zij het pas vanaf tweede 3 maand: 60% (max: 1.394,4 euro) Volgende 6 maand: ook 60% (maar lager max: 1.299,6 euro) IV.2 Hervorming werkloosheid

28 IV.2 Hervorming werkloosheid Tweede periode (max. 3 jaar) Zelfde bedragen als vroeger maar na 12 maand in 2 de periode zakt uitkering per trimester richting forfait van 3 de periode inkorting en beperkt in duur: – inkorting met 1/3: van 3 maand + 3 m./jaar naar 2 maand + 2m./jaar – max. 36 m. (dus plafond bij 11 à 19 jaar tewerkstelling) – ook voor gezinshoofden en alleenstaanden, alsook samenwonenden met 33% arbeidsongeschiktheid

29 Derde periode (na max 4 jaar wl en min 14 maand) iedereen op huidige minima (= 11 tot 30% onder armoedenorm) euro (gezinslast) / 898 euro (alleenstaande) / 474 euro (samenwonende) derde periode voor pensioen slechts gelijkgesteld aan 1777,2 euro/maand (i.p.v. laatste loon) IV.2 Hervorming werkloosheid

30 overgangsmaatregelen voor huidige werklozen Geen dergelijke degressiviteit bij: – 20 jaar beroepsverleden (wel verlies anciënniteitstoeslag onder 55 jaar); + 1 jaar per jaar vanaf 2013; tot 25 jaar in 2017 – gezinshoofden en alleenstaanden vanaf 55 jaar – tijdelijk werklozen – deeltijdse werklozen compensatie: soepeler voorwaarden voor toegang tot en terugkeer naar 1ste of 2de periode (tijdelijke contracten, interim, deeltijds werken, …) IV.2 Hervorming werkloosheid

31 Een kleine vergelijking: Giovanni (27) uit Lochristi Huidige uitkeringen Eerste 6 m: euro Volgende 6 m: euro Max 21 maand à 810 euro Na in totaal 33 m (dus bijna 3 jaar werkloos): 623 euro Toekomstige uitkeringen (2013) Eerste 3 m: euro Volgende 3 m: euro Volgende 6 m : euro Dan max 12 m (2m +5*2m) à 810 euro Na in totaal 2 jaar werkloos: forfait van 474 euro

32 Even rekenen Eerste 6 maand werkloosheid in dit geval: positief saldo van 498 euro Verliessaldo komt er na ongeveer 25 maand werkloosheid Leefloon samenwonende: 503 euro (meer dan forfait samenwonende 3 e periode) Twee samenwonende werklozen worden hardst getroffen (geen verhoogd bevoorrecht samenwonend forfait voorzien) Wie zal nog verliezen: langdurig werklozen (min 2 jaar) met een beroepsverleden tussen 11 en 19 jaar

33 En voor de zwaksten? Sylvia (20) uit Diksmuide nu Minimum : onbeperkt en onveranderend op 898 euro Vanaf 1 januari 2012 Idem (mogelijks vanaf 1/1/2013 iets meer de eerste 3 maand)

34 2.Beschikbaarheid en controle verstrenging criteria passende dienstbetrekking vanaf 2012: – afstandscriterium van 25 naar 60 km – verstrenging beroepscriterium (korter dan 6 maand afhankelijk van leeftijd en loopbaanduur) IV.2 Hervorming werkloosheid

35 snellere en meer regelmatige opvolging langdurig werklozen uitbreiding opvolging/controle langdurig werklozen: van 50 naar 55 jaar in 2013; naar minstens 58 jaar in 2016; na regionalisering van die bevoegdheid kunnen Gewesten autonoom de leeftijd verhogen; dit laatste ook voor (pseudo)brugpensioenen; uitzondering voor zware beroepen (?) en afwijkende stelsels (?) IV.2 Hervorming werkloosheid

36 3. Tijdelijke werkloosheid: vervroegde invoering vanaf 2012 responsabiliseringsbijdrage veelgebruikers (15 miljoen in 2014) IV.2 Hervorming werkloosheid

37 behoud fiscale aftrek verhoging prijs met 1 euro vanaf en nadien automatische indexering beperking per gezin (1000 cheques /jaar) 60% van nieuwe banen naar uitkeringsgerechtigde werklozen (afwijkingen mogelijk) terugbetaling aan bedrijven te moduleren in functie van stabiliteit/kwaliteit werk IV.3 Dienstencheques

38 criteria voor weerlegbaar vermoeden van schijnzelfstandigheid, met afwijkingsmogelijkheid voor sectoren + versterking strijd tegen “schijnwerknemers” registratie werknemers in horeca via “registratiekassa” verder overleg over gelegenheidswerk horeca uitvoering voorstellen paritair comité tuinbouw (champignonteelt) IV.4 Bestrijding bijdragefraude

39 specifieke maatregelen in andere risicosectoren : werkplekregistratie, hoofdelijke aansprakelijkheid en andere sectorale akkoorden (?) geleidelijke invoering hoofdelijke aansprakelijkheid voor alle onderaannemers voor risicosectoren verstrenging verbod op terbeschikkingstelling fictieve ondernemingen: gegevensuitwisseling met gas- en elektriciteitsmaatschappijen IV.4 Bestrijding bijdragefraude

40 extra maatregelen bij RIZIV (in verlengde van recent verslag Rekenhof) fictieve adressen: gegevensuitwisseling met water- en elektriciteitsmaatschappijen. IV.5 Bestrijding uitkeringsfraude

41 1.specifieke voornemens naar ouderen (vanaf 2012): ondernemingen moeten via sociaal overleg een plan voor de tewerkstelling van ouderen maken (model FOD Werk) uitsplitsing sociale balans volgens leeftijd bij collectief ontslag moet leeftijdspiramide worden gerespecteerd uitbreiding Activa naar bruggepensioneerden 2.Sterkere RSZ-kortingen op aanwerving eerste drie werknemers IV.6 Werkgelegenheidsmaatregelen

42 Tijdkrediet/landingsbanen/loopbaanonder- breking (125 miljoen in 2014) – op alle nieuwe aanvragen IV.7 Tijdkrediet/Landingsbanen

43 Landingsbanen: recht en uitkering van 50 naar 55 jaar, zowel halftijds als 1/5 uitzonderingen voor zware beroepen die tegelijk knelpuntberoep zijn loopbaaneis van 20 naar 25 jaar overleg met sociale partners over voorkoming voortijdige uitstap nadien (uitstel brugpensioen?) IV.7 Tijdkrediet/Landingsbanen

44 Gewoon tijdkrediet (incl. 1/5) basiskrediet van 1 jaar (pro rata) zonder dat motief nodig is eis van 5 jaar beroepsverleden, waarvan 2 jaar in bedrijf sectoren kunnen nog uitbreiden, maar: – enkel nog voor motieven (maar met herziening huidige motieven) – maximum 3 jaar (bovenop 1 jaar) – behoud anciënniteitsvoorwaarden IV.7 Tijdkrediet/Landingsbanen

45 Loopbaanonderbreking openbare sector/onderwijs: 6 jaar voltijds en 6 jaar deeltijds wordt 2 keer 5 jaar tegen 2020 gelijkschakeling met tijdkrediet in privé Beperking gelijkstelling van niet-gemotiveerd tijdkrediet en loopbaanberekening voor pensioen: 1 jaar (pro rata voor 1/5, dus uit te smeren over 5 jaar) Thematische verloven: behoud (ouderschapsverlof?) IV.7 Tijdkrediet/Landingsbanen

46 Brugpensioen (75 miljoen in 2014) bedrijven in herstructurering: – van 50/52 jaar naar 55 jaar op – tot 2017 nog afwijkingen mogelijk voor specifieke dossiers (à la Arcelor Mittal) – volgen regime bedrijven in moeilijkheden – bruggepensioneerde wordt een “werkloze met bedrijventoeslag” (complément de l’entreprise) IV.8 Brugpensioen

47 Bedrijven in moeilijkheden: van 50 naar 52 jaar op naar 55 jaar op (+6 m. per jaar) Afwijkende regimes 56 jaar (bouw, 20 j. nacht, 40 jaar) en ev. medisch brugpensioen (58 jaar na 35 jaar loopbaan): te regelen in volgend IPA, zo niet regering IV.8 Brugpensioen

48 Brugpensioen vanaf 58 jaar: geen nieuwe cao’s meer mogelijk vanaf (wel hernieuwing) vanaf afschaffing brugpensioen 58 jaar (tenzij ev. medisch), ook voor lopende/vernieuwde overgangsregime voor vrouwen Brugpensioen vanaf 60 jaar (cao nr. 17): loopbaaneis naar 40 jaar vanaf in 2014 evaluatie: indien negatief naar 62 jaar tegen2020 IV.8 Brugpensioen

49 Verder overleg over harmonisering gelijkstellingen voor loopbaanberekening voor diverse stelsels Bijdragepercentages voor (pseudo)brugpensioen aangepast aan leeftijd Afbouw halftijds brugpensioen (geen nieuwe vanaf 2012) IV.8 Brugpensioen

50 Beperking gelijkstelling voor pensioen: periodes vóór 60 jaar gelijkgesteld aan 1777,2 euro/maand uitzonderingen: – brugpensioen vanaf 56 jaar na 40 jaar loopbaan (cao nr. 96) – bedrijven in moeilijkheden – bedrijven in herstructurering IV.8 Brugpensioen

51 IV.9 Kwaliteit werkgelegenheid verhogen voorrang VT betrekking voor deeltijdsen 4 x tijdelijke verhoging AD = definitief Vanaf 2012 responsabilisering misbruik tijdelijke werkloosheid Extra educatief verlof voor eerste diplom a Volwaardig statuut onthaalouders Overheidsbedrijven: redelijke loonspanning, max 30% variabel loon voor bestuurders, geen betaling via managementsvennootschappen, evaluatie wet gouden parachutes

52 IV.10 Arbeidsrecht moderniseren Eenmaking statuut arbeiders-bedienden (met zo klein mogelijke kost voor rsz en fiscus) Uitzendsector: stimulatie jobkansen & omzetting Eur. Rl Poolingbedrijven Tele(thuis)werk vergemakkelijken

53 IV.10 Arbeidsrecht moderniseren Regels tijdelijk werk, deeltijds werk en overuren vereenvoudigen 38-urenweek versoepelen Evaluatie Wet Renault Systeem jaarlijkse vakantie herzien Aanpassing stelsel havenarbeid

54 Besparing met 614 miljoen vanaf 2014: 250 miljoen voor werknemers en zelfstandigen 424 miljoen voor overheidspensioenen 5 miljoen door plafond voor fiscale aftrek 2 de pijler min 20 miljoen door onbeperkte cumul van pensioen/arbeid vanaf 65 jaar (na 42 jaar loopbaan) V Pensioenen

55 1.Vervroegd pensioen vandaag 60 jaar na 35 jaar loopbaan vanaf 2013 tot 2016: stapsgewijze optrekking van leeftijd en loopbaan – 62 jaar na 40 jaar loopbaan (2016) – 60 jaar na 42 jaar loopbaanuitz. lange loopbanen – 61 jaar na 41 jaar loopbaan zowel werknemers, zelfstandigen als algemeen stelsel ambtenaren V Pensioenen

56 2.Verbeterde regelingen privé-sector Afstemming op algemene regeling vanaf , behalve voor wie op die datum 55 jaar of ouder is. Met herberekening van verworven rechten vanaf Het betreft: zeevarenden ter koopvaardij: nu pensioen vanaf 60 jaar; mijnwerkers: ondergrond vanaf 55 j. - bovengrond vanaf 60 j. vliegend personeel burgerluchtvaart: stuurpersoneel pensioen na 30 jaar dienst, cabinepersoneel na 34 jaar V Pensioenen

57 3.Gelijkstellingen verder onderzoek naar afstemming van gelijkstellingsregels in diverse stelsels beperking vanaf 2012 – Werkloosheid 3° periode minimumrecht per – Brugpensioen vóór 60jr loopbaanjaar: 1.777,2€/m (uitz. bedrijf moeilijkheden, herstructureringen, CAO 96) – Vrijwillige werkonderbreking: max. 1 jaar (uitz. gemotiveerd tijdskrediet, thematische verloven) V Pensioenen

58 4.Tweede en derde pijler volgend IPA te bekijken (op vraag van regering): – consolidatie eerste pijler – veralgemening 2e pijler of 1 ste pijler bis, inz. werknemers zonder 2 de pijler V Pensioenen

59 beperking fiscale voordeel 2 de pijler: evaluatie 80%-regel en invoering pensioenplafond o.b.v. hoogste overheidspensioen verhoging belastingvoeten bij voortijdige opname 2de pijler: 20% op 60jr en 18% op 61jr en 16.5% op 62 tot 64jr en 10% op 65jr. belastingvermindering 2 de en 3 de pijler: van vork 30-40% naar 30% voor ieder V Pensioenen

60 5.Cumul pensioen-arbeid Beneden de 65 jaar: – indexering grensbedragen – graduele afbouw pensioen i.p.v. volledige stopzetting vanaf grensbedrag. V Pensioenen

61 Vanaf 65 jaar: na 42 j. loopbaan onbeperkte cumul vanaf 2013, na evaluatie in 2014 eventueel langere loopbaanvoorwaarde gekoppeld aan degressieve afbouw belastingvermindering bij euro bruto jaarinkomen andere: cf. regeling beneden 65 jaar V Pensioenen

62 6.Pensioenbedrag pensioenbonus werknemers (al verlengd tot ): evaluatie vóór gewerkte maanden van jaar waarin men op pensioen gaat, tellen voortaan mee loopbaanjaren na 45 jaar loopbaan tellen voortaan ook mee voor pensioenberekening, in alle stelsels (enkel jaren met max. 30 gelijkgestelde dagen) V Pensioenen

63 V Pensioenen De pensioenen van de zelfstandigen en loontrekkenden zullen in het kader van de welvaartsenveloppe worden opgewaardeerd. Maar! Budget welvaartsvastheid wordt voor beperkt met 40%

64 7.Overlevingspensioen uitbreiding tot wettelijk samenwonenden die kunnen huwen omvorming tot tijdelijke overgangsuitkering: duurtijd afhankelijk van leeftijd, kindertal, duur van het wettelijke huwelijk of het wettelijke samenwonen nadien onmiddellijke recht op werkloosheidsuitkering + begeleiding V Pensioenen

65 versoepeling cumul overlevingspensioen en arbeid (nog te preciseren) Overgangsmaatregel: wie 30 jaar of ouder is op en partner verliest krijgt later verhoging eigen rustpensioen tot bedrag van wat hij in oud overlevingspensioenstelsel zou ontvangen hebben. V Pensioenen

66 8.Zilverfonds Overleg met sociale partners over integratie met Toekomstfonds gezondheidszorgen V Pensioenen

67 9.Openbare sector Afschaffing van verplichting om op pensioen te gaan op 65 jaar Berekening pensioenbedrag op basis van 10 i.p.v. 5 laatste jaren, zowel voor toekomstige ambtenaren als voor ambtenaren die nog geen 50 jaar zijn Onderzoek naar verbetering laagste pensioenen V Pensioenen

68 V Pensioenen voorkeurregelingen openbare sector (“tantièmes”): voor nieuwe en voor huidige min-55-jarigen, geleidelijke toenadering tot algemene regeling van berekening in 1/48 openbare ziekenhuizen: federale tussenkomst in de hogere pensioenbijdragen RSZPPO

69 V Pensioenen 10. Pensioeninformatie Alle werkenden ontvangen pensioenraming – Op regelmatige basis – Vanaf begin loopbaan Databank: alle pensioengegevens van alle statuten op 1 centrale plaats