Welkom op de gemeente-avond van de Protestantse Gemeente Herveld Welkom op de gemeente-avond van de Protestantse Gemeente Herveld

Opening Welkom Schriftlezing: Jesaja 25 : Gebed

Jesaja 25 : Op deze berg richt de HEER van de hemelse machten voor alle volken een feestmaal aan: uitgelezen gerechten en belegen wijnen, een feestmaal rijk aan merg en vet, met pure, rijpe wijnen. 7 Op deze berg vernietigt hij het waas dat alle volken het zicht beneemt, de sluier waarmee alle volken omhuld zijn.

8 Voor altijd doet hij de dood teniet. God, de HEER, wist de tranen van elk gezicht, de smaad van zijn volk neemt hij van de aarde weg – de HEER heeft gesproken. 9 Op die dag zal men zeggen: ‘Hij is onze God! Hij was onze hoop: hij zou ons redden. Hij is de HEER, hij was onze hoop. Juich en wees blij: hij heeft ons gered!’ Jesaja 25 : 6 -12

10 De hand van de HEER rust op deze berg, maar onder zijn voeten wordt Moab vertrapt, zoals stro in mest wordt getreden; 11 Moab spreidt zijn armen uit als iemand die tracht te zwemmen, maar hoe hij ook met zijn armen maait, de HEER laat hem door zijn hoogmoed ten onder gaan. 12 Hij haalt de hoge, versterkte muren omver, hij maakt ze met de grond gelijk, niets laat hij ervan heel. Jesaja 25 : 6 -12

De HEER van de hemelse machten… …richt voor alle volken een feestmaal aan… …neemt de sluier weg, waarmee de volken omhuld zijn… …doet de dood voor altijd teniet… …wist de tranen van elks ogen… …zegent zijn volk… …en oordeelt de vijand. Gebed Jesaja 25 : 6 -12

Programma van de avond uur: Opening uur: Inleiding Heilig Avondmaal uur: Pauze uur: Toelichting ontwikkelingen Slijk-Ewijk uur: Gespreksronde met kerkenraad uur: Sluiting

Opzet inleiding Heilig Avondmaal 1.Opmerkingen vooraf 2.Bijbelse achtergrond v/h Avondmaal 3.Historische ontwikkeling v/h Avondmaal 4.Liturgische praktijk v/h Avondmaal 5.Afronding

I Het beeld van de maaltijd: als gemeenschappelijk gebeuren als uitdrukking/omkering van de sociale orde als rite de passage (vgl. bruiloft en begrafenis) als voltooiing van de gebeurtenissen als bevestiging van wat er gebeurd is als moment waarin de tijd stil staat Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

II De aanduiding van de maaltijd Protestanten: Heilig Avondmaal Vgl. het laatste avondmaal – Inzettingswoorden – Voorbereiden op de dood en toebereiden van het Lam Vgl. het (zondag)morgenmaal – ‘Het is volbracht!’ – ‘Jezus leeft en wij met Hem.’ Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

II De aanduiding van de maaltijd Oecumene: Maaltijd van de Heer Uitdrukking van Paulus in 1 Kor. 11 Meer algemene aanduiding Specifiek genoeg? – Geen gewone maaltijd (vgl. de gedachtenis van Christus en de aanroeping van de Heilige Geest) Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

II De aanduiding van de maaltijd Rooms-katholieken: Eucharistie Geen bijbelse aanduiding voor de maaltijd Dankbaarheid, dat past bij: – de gedachtenis van Christus – de viering van het nieuwe leven Goede historische papieren Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

III Het Heilig Avondmaal als sacrament Sacrament als eed van trouw aan de keizer Overgang naar totale dienst aan de keizer Inlijving in het leger Levenslange gemeenschap Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

III Het Heilig Avondmaal als sacrament Sacrament als teken en zegel Teken: verwijzing Zegel: bevestiging / onderpand Opmerkingen vooraf (inhoudelijk)

Blok 1: Bijbelse achtergrond De Paasmaaltijd (Exodus 12): Pasen: uittocht, doortocht en intocht Een gaaf, éénjarig lam Geslacht tegen de avond Bloed aan de deurposten en de bovendorpel Ongezuurd brood en bittere kruiden Gordel om, staf in de hand, sandalen aan Het jongste kind: ‘Waarom is deze nacht anders dan alle andere nachten?’

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het laatste avondmaal (Lukas 22): Variatie op en vervulling van de Paasmaaltijd Het lam ontbreekt, want Christus is het Lam De ongezuurde broden: geen ‘brood van de verdrukking’, maar ‘mijn lichaam’ De wijn: geen ‘vrijheidsdronk’, maar ‘mijn bloed.’

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het laatste avondmaal (Lukas 22): Het nieuwe verbond… (Jeremia 31) …in mijn bloed (Exodus 24) …niet meer eten en drinken, totdat het vervuld is in het Koninkrijk van God Het avondmaal als oordeel: de ontmaskering van Judas.

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal in Korinthe (1 Kor. 11): De praktijk van de liefdemaaltijd – Ieder brengt naar vermogen mee. – Niemand komt tekort. – Wat over schiet, wordt uitgedeeld aan de armen. De ontaarding van de liefdemaaltijd – Rijken komen vroeg, eten veel en worden dronken – Armen komen laat, eten weinig en hebben honger

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal in Korinthe (1 Kor. 11): Daarom: wie op onwaardige wijze dit brood eet of deze drinkbeker drinkt… – Dus niet: áls onwaardige. – Maar: op onwaardige wíjze. …is schuldig aan het lichaam en bloed van Christus, namelijk: – zoals Hij ons dat geeft in brood en wijn – én zoals Hij ons dat geeft in elkaar als leden van zijn lichaam

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal in Korinthe (1 Kor. 11): Daarom: laat ieder mens zichzelf beproeven… – of hij / zij leeft in gemeenschap met Christus – én de gemeente als zijn lichaam. en laat hij zo eten van het brood en drinken van de drinkbeker – Het gaat er niet om dat je jezelf beproeft of je kunt deelnemen – maar dat je jezelf beproeft en deelneemt

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal in Korinthe (1 Kor. 11): Conclusie: ‘Wie op onwaardige wijze eet en drinkt, eet en drinkt zichzelf een oordeel… – Hij plaatst zichzelf buiten de gemeente – En daarmee buiten de gemeenschap met Christus. omdat Hij het lichaam van de Heer niet onderscheidt – Wie de andere leden van het lichaam van Christus niet serieus neemt, kan ook Christus zelf niet serieus nemen.

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal als bruiloftsmaal (Op. 19): Onthouding voor het huwelijk Voltooiing van het verlangen Vereniging van bruidegom en bruid Viering van de liefde De gemeente als: – Genodigde – onderscheid tussen genodigden – Gast – een grote eer – Bruid – de kerk als geheel verenigd met Christus

Blok 1: Bijbelse achtergrond Het avondmaal als bruiloftsmaal (Op. 19): Tegenbeeld: het maal van de aaseters – Geen gast aan tafel, maar aas op tafel – Koningen, groten, slaven en kleinen – Babylon, symbool politieke en economische macht – Beeld van het bedorven leven dat stinkt.

Blok 1: Bijbelse achtergrond Doe dat tot Mijn gedachtenis Wat is gedenken? – Het is meer dan alleen herinneren, terugdenken of denken aan… – Het is vooral een manier van leven (vgl. het gedenken van de sabbat) – Daarom: doe, neemt, eet, drinkt allen daaruit – Christus gedenken is participeren in zijn lichaam, dat zich schenkt aan de ander

Blok 1: Bijbelse achtergrond Doe dat tot Mijn gedachtenis Hoe gedenk je de dood van Christus? – Door met Hem gestorven te zijn voor de wereld. – Door met Hem te leven voor God en elkaar – Dan deel je in het eeuwige leven – Dat uit zich in zelfovergave aan Christus – En dat uit zich in zorg, geduld en liefde voor elkaar Kortom: niet ik leef meer, maar Christus leeft in mij…

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Verschillende avondmaalsvisies Wat betekenen de woorden: ‘dit is mijn lichaam’ en ‘dit is mijn bloed’? – Rome: brood en wijn worden het lichaam en bloed van Christus (transsubstantiatie) – Zwingli: dit is = dit betekent, het Avondmaal als gedachtenis- of herinneringsmaaltijd

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Verschillende avondmaalsvisies Wat betekenen de woorden: ‘dit is mijn lichaam’ en ‘dit is mijn bloed’? – Luther: Christus zelf is in, met en onder de tekenen van brood en wijn aanwezig (consubstantiatie) – Calvijn: maakt onderscheid tussen het teken en de zaak, waarnaar verwezen wordt; Christus is aanwezig door de Heilige Geest

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Wanneer wordt het Avondmaal gevierd? Hele christelijke traditie: op zondag – Dag van de opstanding (1e dag) – Dag van de nieuwe schepping (8e dag) – Dag van de Heer (jongste dag)

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Hoe vaak wordt het Avondmaal gevierd? Eerste christelijke gemeente: dagelijks Vroege Kerk: wekelijks Rome: – de priester: dagelijks – leken: minimaal éénmaal per jaar Reformatie: – Pasen, Pinksteren en Kerst – Grotere steden: eens per twee maanden – Vanaf 17e eeuw: viermaal per jaar

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Hoe vaak wordt het Avondmaal gevierd? Calvijn – Liefst dagelijks – In ieder geval wekelijks – Compromis: viermaal per jaar Vrijzinnigen (vanaf 19e eeuw): – Goede Vrijdag

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Wie gaan er aan het Avondmaal? Vroege kerk: – geen ongedoopten, catechumenen of ‘ketters’ – wel degenen die het geloof belijden en eruit leven Rome: – allen ontvangen de hostie – de priester drinkt namens allen

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Wie gaan er aan het Avondmaal? Reformatie: – geen ongedoopten – wel alle belijdende leden kennen en begrijpen van geloofsinhoud aanvaarden van verantwoordelijkheid om in het open- baar als christen te leven – grens bij oudere kinderen / jongvolwassenen – wie zonder reden wegbleef, werd gecensureerd

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal Wie gaan er aan het Avondmaal? Nadere Reformatie – Avondmaalsmijding bevindelijk kennen van de geloofsinhoud levensheiliging sloot onbedoeld aan bij middelleeuwse avondmaalshuiver

Blok 2: Historische ontwikkeling van het Avondmaal De toegang tot het Heilig Avondmaal Week van voorbereiding – Reformatie: afkondiging en huisbezoek – Later: voorbereidingsdienst De tucht als ‘opzicht over leer en leven’ – door de kerkenraad – alleen bij openlijke en bewezen zonden, waarbij geen berouw of bekering wordt getoond De zelfbeproeving

Blok 3: Liturgische praktijk van het Avondmaal Klassiek gereformeerd avondmaalsformulier Woorden van de inzetting Zelfonderzoek Genadeverkondiging en terugwijzing Gedachtenis van Christus Onderwijzing over de inzetting Gebed met het Onze Vader Geloofsbelijdenis Gereed maken van de tafel Nodiging Gemeenschap van brood en wijn Dankzegging

Blok 3: Liturgische praktijk van het Avondmaal Avondmaalsliturgie Gezongen geloofsbelijdenis Dankgebed, voorbeden en stil gebed Woorden van de inzetting Gedachtenis van Christus Onderwijzing over de inzetting Gebed Gereed maken van de tafel Nodiging Gemeenschap van brood en wijn Lofprijzing Onze Vader

Blok 3: Liturgische praktijk van het Avondmaal Hoe vaak wordt het Avondmaal gevierd? Vier maal per jaar Waarvan éénmaal op Witte Donderdag Door wie wordt het Avondmaal gevierd? Doopleden Belijdende leden En de kinderen dan?

Blok 3: Liturgische praktijk van het Avondmaal Hoe wordt het Avondmaal gevierd? Zittend in de bank Zittend aan tafel Staand in de kring Lopend Toegang tot het Heilig Avondmaal? Voorbereiding Tucht Zelfbeproeving Verkondiging

Afronding Vragen of opmerkingen?

Pauze

Toelichting op ontwikkeling Slijk-Ewijk Vragen of opmerkingen?

Gespreksronde met kerkenraad Vragen of opmerkingen?

Sluiting Dank voor uw aanwezigheid! Gebed Wel thuis!