RICHTLIJNE N GOEDE VOEDING

Richtlijnen Goede Voeding Opgesteld door de Gezondheidsraad Bestaat uit 130 deskundigen Doet geen eigen onderzoek Brengt de stand van de wetenschap in kaart Wereldwijd zijn alle onderzoeken beoordeeld Verband tussen voedingsstoffen en het risico op chronische ziekten

ZIEKTELAST Optelsom van verloren jaren en slechte jaren

Top- 10 van ziekten Coronaire hartziekten, beroerte en hartfalen Diabetes mellitus type 2 Chronische obstructieve longziektes (COPD) Borstkanker, darmkanker en longkanker Dementie en cognitieve achteruitgang Depressie Risico-factoren: Bloeddruk, LDL-cholesterol en lichaamsgewicht

Onderzoek Interventie onderzoek (RCT’s): Deelnemers worden verdeeld in twee groepen, ene groep krijgt behandeling, andere niet. Cohortonderzoek: Verband tussen voeding en chronische ziekten wordt geobserveerd in grote groepen en gedurende langere tijd Meta- analyses: resultaten van beschikbare onderzoeken worden gecombineerd, waardoor de zeggingskracht toeneemt.

Beoordeling Kwaliteit van het onderzoek en de sterkte van het verband/effect Het “waarom” van een verband of effect blijft buiten beschouwing! Resutaat wordt weergegeven als - bewijskracht overtuigend, - bewijskracht aannemelijk, - bewijskracht gering, - onvoldoende aangetoond - verband niet aannemelijk

Doelgroep De richtlijnen zijn bedoeld voor preventie van chronische ziekten in de algemene bevolking. Patiëntengroepen zullen daar ook baat bij kunnen hebben, al kunnen zij daarnaast nog ziektespecifieke aanvullingen nodig hebben. Die komen hier niet aan bod. Verder vallen zwangeren, pasgeborenen en kinderen tot twee jaar buiten de reikwijdte van dit advies.

1953

Uitkomsten: Eet volgens een meer plantaardig en minder dierlijk voedingspatroon, Per dag: 200 gram groente en 200 gram fruit, 90 gram volkorenproducten, 15 gram ongezouten noten, Enkele porties zuivel per dag, (melk of yoghurt) Drie koppen thee Per week: Eet wekelijks peulvruchten Eet een keer per week vis, bij voorkeur vette vis

Vervangen: Vervang geraffineerde graanproducten door volkoren producten Vervang boter, harde margarine en bak- en braadvetten door zachte margarine, vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën Vervang ongefilterde door gefilterde koffie

Beperken: Beperk de consumptie van rood vlees en met name bewerkt vlees, ( max 80 gram per dag) Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan één glas per dag Beperk de inname van keukenzout tot maximaal 6 gram per dag

Niet nodig: Het gebruik van voedingsstofsupplementen is niet nodig, behalve voor mensen die tot een specifieke groep behoren waarvoor een suppletieadvies geldt.

Conclusie ( Gezondheidsraad, voedingspatronen, 4.13 ) Een hoge ten opzichte van lage score op indexen voor een aanbevolen voedingspatroon hangt samen met een: ca 20% lager risico op totale sterfte ca 20% lager risico op hart- en vaatziekten ca 20% lager risico op coronaire hartziekten ca 20% lager risico op beroerte ca 15% lager risico op diabetes mellitus type 2 ca 15% lager risico op darmkanker. De bewijskracht voor deze verbanden is groot.

(Nationaal Kompas Volksgezondheid, RIVM)

Levensverwachting op 55-jarige leeftijd

Huidplooimeting Streefwaarde mannen 15 tot 25% vet Streefwaarde vrouwen 20 tot 30% vet

Superfoods Superfoods zouden door een hoog gehalte aan goede voedingsstoffen en antioxidanten allerlei positieve effecten hebben op de gezondheid. Geclaimde gezondheidseffecten van superfoods zijn niet wetenschappelijk onderbouwd. Het Voedingscentrum is van mening dat er geen superfoods bestaan. Superfoods zijn vooral goed voor de leverancier!

Probiotica Idee is darmflora verbeteren. De “gezonde” bacteriën overleven niet. Daarom advies: dagelijks gebruiken!! Geen enkel onafhankelijk bewijs van effectiviteit geleverd Voor gezonde mensen met normale voeding is iedere yoghurt even goed ( mager en zonder suiker…) Probiotica verder niet zonder risico…….

Conclusies. Overtuigend is aangetoond: Beta-caroteensupplementen leiden niet tot vermindering van het risico op hart- en vaatziekten, borst- en darmkanker Vitamine E-supplementen leiden niet tot een lager risico op hart- en vaatziekten, darm- en longkanker

Foliumzuur (al dan niet in combinatie met vitamine B6 en B12) leidt niet tot een lager risico op coronaire hartziekten, beroerte en cognitieve achteruitgang bij patiënten Vitamine D verlaagt het risico op coronaire hartziekten niet Multivitamine en -mineralen verlagen het risico op hart- en vaatziekten niet.

Soms tegegesteld effect: Vitamine E-supplementen verlagen het risico op een herseninfarct maar verhogen het risico op een hersenbloeding Calciumsupplementen verlagen de bloeddruk en hangen samen met een lager risico op darmkanker, maar verhogen het risico op coronaire hartziekten

Wel baat: Specifieke groepen hebben wel baat bij inname van bepaalde supplementen. Zo hebben bepaalde bevolkingsgroepen extra vitamine D nodig. Het gaat om jonge kinderen, zwangere vrouwen, vrouwen vanaf 50 jaar, mannen vanaf 70 jaar en mensen met een donkere huid, lichaamsbedekkende kleding of mensen die weinig buiten komen.

DRUGS (gegevens Jellinek)

ALCOHOL (gegevens Jellinek) 4 tot 6% van de sterfte aan kanker samenhangt met zwaar alcoholgebruik. Alcohol verhoogt het risico op: keelholte-, slokdarm-, mond-, darm- en borst- en leverkanker. In Nederland krijgen naar schatting mensen jaarlijks kanker door het drinken van alcohol De totale sterfte aan alcohol bedraagt per jaar ongeveer 4693 mensen.

Volgens het verslavingsinstituut Trimbos zijn er tussen de tot oudere probleemdrinkers in Nederland.

Alcoholgebruik Bijna 90% van de mannen en 80% van de vrouwen boven 19 jaar drinkt alcohol. Gemiddeld per jaar ca 2 glazen per dag, onderverdeeld in: 72 liter bier = 288 standaardglazen 22 liter wijn= 220 standaardglazen 3,5 liter gedestilleerd = 100 standaardglazen Gematigd drinken: vrouwen die maximaal 2 en mannen die maximaal 3 glazen alcohol per dag drinken Overmatig drinken: vrouwen die 2-5 en mannen die 3-7 glazen per dag drinken. Excessief drinken: vrouwen die meer dan 5 en mannen die meer dan 7 glazen per dag drinken. Gezond drinken: 0,6 glas per dag!

Alcohol Lage dosis heeft gunstig effect op hart-en vaatziektes Hoge dosis heeft nadelig effect op hart en vaatziektes Alcohol bevordert kanker van spijsverteringskanaal, met name slokdarm en darmkanker. Deze bevordering is dosisafhankelijk.

Alcoholgebruik uit bier Totale sterfte: ♀ : 3-10 vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +15% ♂ : vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +10% Darmkanker: vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +35%

Alcoholgebruik uit wijn Totale sterfte: ♀ : >20 vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +15% ♂ : >40 vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +20% Darmkanker: vs >0 tot 3 g alcohol/d ↔ risico +20%

Alcohol beperken

Weet wat je drinkt, geen glazen tellen maar lege flessen Drink meer kwalitatief en minder kwantitatief, duurder en beter, en minder per keer Gebruik kleinere glazen “Bob” arrangement: halve glazen. Per glas ca 2 promille alcohol in bloed Per uur breekt 1 promille af

zout Aanbevolen dosis = 6 gram. Gemiddelde consumptie = 10 gram 20% voegen we zelf toe, 80% zit verwerkt in onze voeding, bijna niet te vermijden. Te behalen “winst” ca 5 mm Hg bloeddrukverlaging. Bloeddruk meten is weten! Voldoende drinken

drinken Gewoon kraanwater is prima! Elke slok mineraalwater is niet beter, 1000 x zo duur en bevat een slok diesel! Thee is water. (met wat cafeïne, ca mg per kop) Koffie bevat ca mg cafeïne per kop Aanbevolen ca 500mg/dag, toxisch 2 gram/dag Koffie bevat cafestol, verhoogt LDL cholesterol per kop ongefilterde koffie met ca 0,05 mmol

Frisdrank Is vooral water! Verder van alles, vooral suiker. E- nummers: veilig! Vruchtensap is niet veel beter Vers geperst sap ook niet Alle suiker is hetzelfde! Fris is fruit! Eet 2 stuks per dag.

2 stuks fruit per dag

Is suiker verkeerd? Het eten van suikerrijke producten heeft niet hetzelfde effect als drugs, alcohol of nicotine. Als je geen suiker eet, krijg je geen ontwenningsverschijnselen. ‘Suikerverslaving' bestaat dus niet. Van suiker krijg je geen suikerziekte Suiker maakt dik en bevordert tandbederf Suiker geeft “lege” calorieën. Wel energie, maar verder niets. Andere koolhydraten zijn dus beter. (granen, rijst, pasta, aardappelen, maïs, enzovoort)

Hoeveel drinken? Het gaat niet om wat je drinkt maar om hoeveel je plast! Plas tenminste 1 liter per dag, liever meer.

Vlees Gebruik van 100 gram totaal rood vlees per dag hangt samen met een 10% hoger risico op darmkanker Gebruik van gram totaal rood vlees hangt samen met een 20% hoger risico op longkanker Gebruik van gram onbewerkt rood vlees per dag hangt samen met een ongeveer 10% hoger risico op beroerte. Gebruik van 100 gram onbewerkt rood vlees per dag hangt samen met een ongeveer 15% hoger risico op diabetes mellitus type 2.

Samenvatting Laat je niet gek maken! Beweeg voldoende Alcohol: drink met mate Overweeg vit D Meet je bloeddruk, corrigeer zo nodig Weet je cholesterol, corrigeer zo nodig Plas 1 tot 2 liter per dag (wat) minder vlees, (wat) meer vis

Doet wel naar mijn woorden, maar niet naar mijn daden!!