2e netwerkbijeenkomst Duurzaamheid/ Circ. economie. Van lerende organisaties naar duurzame lerende combinaties Smart Region/ SEE/ Health en verbinding met Duurzaamheid ? Innovatief ondernemende region waar goed wonen, werken, leren en recreëren is. (IP HAN)

AGENDA 1. Verslag en afspraken vorige bijeenkomst (zie bijgevoegde bijlage onderaan dit doc.) 2. Toelichting Top – Down Strategie IP Health/ Smart Region/ SEE en verbinding met Duurzaamheid ? Extern: Bedrijfsniveau, Bedrijventerreinen, Circles en consortium Interne HAN specialisaties ? en platform intern: HAN Smartbusiness center Creatie FEM duurzaamheidslab & Externe living labs 3. Bottom up: Niet wachten maar concreet doen Invulling Excel relationeel netwerk en producten en diensten 4. Motivatie/ inspiratie bijeenkomsten Toelichting programma Jan jonker d.d. 5. Rondvraag 6. Sluiting

Strategie IP 2016 – 2020: In Vertrouwen Samenwerken aan Leren en Innoveren Onderscheiden op: Kwaliteit, intensiteit en impact in DRIEHOEKsverbinding: Beroepspraktijk (I), Onderwijs (A) en Onderzoek (O) “Kwaliteitscultuur” Onderwijs: * discipline overstijgend in PLG in de driehoek * mix van leervormen o.a. leren op de werkplek resultaat = waardetoevoegend (gevaloriseerd) Zwaartepunten: Health, Smart Region, Sustainable Energy & Environment (SEE)

Smart Region/ SEE/ Health en verbinding met Duurzaamheid Smart Region/ SEE/ Health en verbinding met Duurzaamheid ? Innovatief ondernemende region waar goed wonen, werken, leren en recreëren is. (IP HAN) MVO en Circ economie: Waardecreatie voor PPP (Bron: informatiekaart CE) Integrated reporting op 6 waardencreaties: Financieel, Geproduceerd, Intellectueel, Menselijk, Natuurlijk en Relationeel/ netwerk. (Bron: Finan. en account. opleidingen voor de nieuwe economie/ Het groene brein) Wat doen wij voor goed wonen, werken, leren en recreëren? Kennisopbouw: Integrated thinking & welke normstellingen zijn er? LEGIO. Hoe in control? Koos Wagensveld/ Het Groene Brein/ NBA/ WO’s/ HBO’s Transitie: Formative scenario Analyses (Jannes Slomp) Welke scenario het gunstigst naar vruchtbare samenwerking in de toekomst? Duurzaamste regio (Jan Jonker) Empirische toetsing bij: Verduurzamen van bedrijf, bedrijventerrein, wijk/ leefomgeving, Oost Nederland Maar voor welke sectoren vooral en op welke duurzaamheidaspecten en wie heeft daarover kennis?

Thema’s bij Het groene Brein: System Thinking Sustainable Macro economics Natural Capital Innovation & Technology Financial Capital Business Modeling Social Capital

Extern: Bedrijfsniveau, Bedrijventerreinen, Circles en consortium Oost Ned.: RIF aanvraag Bedrijf: Onderzoeken van stud. : Ubbink, Colt international, Bouw ondern. Ede, Liemers (DEC), ook andere leden SBC……. Bedrijventerreinen: loopt 7 stuks nu vervolg op 5 (zie volgende plaatje) nieuwe melden zich Betrokkenheid bij pilot EPK’s Liemers Circles: EFRO aanvraag met HAN Werkpakketten RIF: Oost Nederland Focus nodig welke sectoren? Gekozen voor: Maakindustrie, Bouw, Afval, Nodig inzicht in: Wie heeft kennis op welke vraagstukken die invloed hebben op de kapitalen?

Onderzoeksopdrachten bedrijventerreinen Continu verbeteren van de duurzaamheid van IPKW Industriepark Kleefse Waard (IPKW), Arnhem Vinden en binden van partners voor de Groene Allianties Bedrijventerreinen aan de A-12 te Duiven (Nieuwgraaf, Innofase, Centerpoort Noord-Zuid) Top Down De kracht van samenwerking op Laarberg & Den Sliem Bedrijventerreinen: Laarberg & Den Sliem. Bottom up Verbetering het afvalmanagement op Industriepark IPKW Industriepark Kleefse Waard (IPKW), Arnhem   Schaapsdrift in de lift! Bedrijventerrein Schaapsdrift, Renkum Benutting warmte AVR d.m.v. absorptiekoelmachines Solabcool Solabcool B.V. : Duiven

Kennisconsortium Oost ned; Duurzaamheid en CE Saxion: Geprod. kap.: Lectoraten Design en Technologie Kenniscentrum Hospitality 4 lectoraten: de vier lectoraten: Business Development Ethics & Global Citizenship Ethiek & Technologie: Kenniskring CE Experience & Service Design Radboud: Businessmodellen &Relat& netw. kap. Jan Jonker Dr. R.J.W. (Reinier) de Nooij Chemie; natural HAN: Businessmodel: Koos W Manuf: LEAN & logistiek J. Slomp Mensel kap; Annet de Lange Natuurlijk kap.; SEECE Strategie en duurzaamheid Nat. kap. Biobased Manuf en soc in bouw’Masi M. Blue econ./ civil society: Wijken/leefgemeenschappen WUR: Food Valley … WUR: Food Valley …

CIRCLES Europees onderzoek CIRCLES EFRO (12 partijen in samenwerking) Samenwerkingen interregionaal en internationaal Proeftuinen Inkoop beleid overheden KICE Kennis Innovatie-centrum Circulaire Economie RIF aanvraag Living Labs CIRCLES EFRO (12 partijen in samenwerking) Leergemeenschap Circulaire Economie Van attentie tot training Werkpakketten

Van infra naar kennis! Thema’s: Plekken: toegepast: Tools: Kennis Fundamenteel toegepast: Nieuwe business en organisatie modellen Tools: CESCo’s, LCA’s, Circulair inkopen Thema’s: BioBased, Nieuwe Business Modellen, Ketensamenwerking, Papier, Design Plekken: Proeftuinen, Living Labs, Centre for Expertise CE, Eventlocaties Van infra naar kennis!

Creatie duurzaamheidslab en Externe living labs Fysiek: i.o. FEM centrumgebouw: multidisciplinaire projecten. a.s.a.p. Onderwijsmateriaal: Volledig onderwijs materiaal Prof Jan Jonker. Kennisdatabase opbouw. Neem contact op voor gebruik. Idem aansluiting bij groot aantal andere HBO instellingen die het gebruiken. MOOC Circulaire economie TU Delft Verzoek van hem of wij bij willen dragen aan ontwikkeling tot nieuwe MOOC over CE; aandachtsgbieden: Hoe organiseren we bevordering CE   en   inhoudelijke thema: Businessmodellen Datum:  Cleantech conferentie 4 april ! WIE MEE? i.o. Minor CE Mark van Elzen i.o. Externe labs; IPKW Auping Centerpark Noord Digitaal: HAN smart Business center: Central ingang https://blog.han.nl/smartbusinesscenter/# https://blog.han.nl/smartbusinesscenter/nkdi/

Nodig; Kennis en network opbouw wie doet wat met wie contact etc. Mede tbv invullingen in Europees onderzoek en subsidieprogramma en onderlinge uitwisseling; (Plaatsing op HAN SBC site. EXCEL GRAAG Speerpunten: Brussel aanvraag Provincie: 3 lijnen ondersteuning: (niet op burgerinitiatieven) (Paul Zuiker) Prov zelf goede voorbeeld; aanbesteden MKB begeleiden bij transitie naar circulair mn grondstoffen ketens & nieuwe bus modellen (prof J Jonker) Randvoorwaarden creeren voor bevordering CE : opschaling initiatieven (proeftuinen, labs etc.) Binnenkort ontmoeting met: Noel Maertens Prov ambtenaar Bedrijventerreinen Metaalunie Regionaal: Toine Straatman Positief Vervolg ook landelijk CE Gerard Wijfker Vervolg Financ account opleidingen: Ontwikkelingen Nieuwe economie en Reporting Groningen Dir. Het Groene Brein Interreg ( Paul Zuiker)

Circles info. Deelnemers 2.1 Stichting kiEMT, Arnhem (Penvoerder, kennispartner 2.2 VNO-NCW Midden, Apeldoorn (instantie) 2.3 Stichting Circulaire Economie, (instantie) 2.4 CleanTech Center, Zutphen (instantie2.5 Hogeschool Arnhem – Nijmegen (kennisinstelling) 2.6 Saxion Hogescholen, Apeldoorn, Deventer, Enschede (kennisinstelling) 2.7 Universiteit Twente, Enschede (Kennisinstelling) 2.8 Regio Stedendriehoek - CleanTech Regio, Apeldoorn (kennispartner) 2.9 Kennispoort regio Zwolle (kennispartner) 2.10 RegioNaal Centrum voor Circulaire Economie (instantie) 2.11 Natuur- en Milieu Overijssel, Zwolle & Gelderse Natuur en Milieufederatie, Arnhem (instanties) 2.12 Radboud Universiteit, Nijmegen (Kennisinstelling) 2.13 Rabobanken .......

Activiteiten: 3.1 Werkpakket 1: Frontoffice en Netwerk Mapping 3.2 Werkpakket 2: Kennisdeling en valorisatie 3.3 Werkpakket 3: Behoefteanalyse(HAN) 3.4 Werkpakket 4: Challenges 3.5 Werkpakket 5: acCElerator 3.6 Werkpakket 6: Nieuwe businessmodellen t.b.v. circulaire innovatie 3.7 Werkpakket 7: Afstemming bestuurlijk beleid 3.7.1 Stimuleren kennisuitwisseling en samenwerking rondom circulaire economie 3.7.2 Wegnemen belemmeringen voor circulaire innovatie 3.8 Werkpakket : Opstellen Human Capital Agenda CE

Resultaten: CIRCLES is een one-stop-shop voor ondernemers. Het cluster is een authentiek, gelegitimeerd en gedragen cluster dat is gestoeld op het verleden en is gericht op de toekomst. De partners investeren zelf gezamenlijk ongeveer € 650.000. Na 3 jaar heeft het cluster: 65 bijeenkomsten gehouden waaraan ongeveer 4200 partijen, voornamelijk mkb, zullen deelnemen 146 bedrijven actief ondersteund 180 sector-, regio-, of netwerkoverschrijdende matches gemaakt 120 bedrijven met specifieke vragen doorverwezen naar (kennis)partners 60 sector-, regio-, of netwerkoverschrijdende samenwerkingen tot stand gebracht 35 business cases gevormd op basis van circulaire modellen

Werkpakket 3: Ontwikkeling toolbox t. b. v Werkpakket 3: Ontwikkeling toolbox t.b.v. behoefteanalyse bij ondernemers € 50.000 Coördinator Hogeschool Arnhem Nijmegen Deelnemers HAN SAX UT Doelen: Het creëren van bewustzijn onder ondernemers Het illustreren van de circulaire mogelijkheden Het aantonen van de noodzaak van een circulaire bedrijfsvoering door mogelijkheden te koppelen aan financieel gewin. Invullen kennishiaten onderzoek/onderwijs Evaluatie effectiviteit instrumentarium Resultaten: 150 behoefteanalyses & 150 adviesrapporten voor circulaire innovatie