Stapeling 2008-2009.

Presentatie over: "Stapeling 2008-2009."— Transcript van de presentatie:

1 Stapeling

2 EXTRACELLULAIRE STAPELING
Amyloied Calcium Uraat

3 Amyloidose Extracellulaire neerzetting van een eiwitcomplex
Er bestaan verschillende aandoeningen gekenmerkt door amyloied stapeling Indeling Vlg lokalisatie: Veralgemeend & gelokaliseerd Vlg type amyloied: AA & non-AA Meer specifiek

4 Amyloidose Definitie Extracellulaire neerzetting van eiwitcomplex bestaande uit Fibrillaire component Verschilt naargelang type amyloid S A P (serum amyloid P component) Identiek in verschillende soorten amyloidose Hierop zijn de klinische dosages gebaseerd

5 Amyloidose Eigenschappen van alle amyloied- neerslagen:
Fibrillair eiwit (>20 ≠ soorten beschreven) Schikking van de polypeptideketens in ß-vouwblad structuur Histochemische kleuring met Congo-rood: positief en groen dubbelbrekend “Onoplosbaar” in fysiologische omstandigheden

6 Amyloidose Aantonen amyloied Algemeen Macroscopisch: met lugol
Histochemisch met Congo-rood kleuring: oranje-rode kleur groen birefringent KMnO4 behandeling vóór Congo-rood: > rode kleur verdwijnt bij amyloidose van het AAtype Specifiek : Immuunhistochemie met antilichamen tegen de verschillende types amyloied

7 Systemisch of veralgemeend Gelokaliseerd
Klinische vormen van Amyloidose Systemisch of veralgemeend Gelokaliseerd

8 Veralgemeende amyloidose
Kliniek Bij plasmacel dyscrasie (AL of monoclonale amyloidose) Bij chronische aandoeningen (AA of reactieve amyloidose; 45% vd veralgemeende amyloidoses) Hemodialyse Familiale vormen Familiale Middellandse Zee koorts Familiale amyloied polyneuropathie Systemische seniele amyloidose e.a. Amyloid type (voorloper) AL (lichte keten Ig) AA (SAA) AB (ß2 microglobuline) AF (prealbumine, meestal Transthyretine) AS (pre-albumine, meestal Transthyretine)

9 Gelokaliseerde Amyloidose
Klinische vorm Cerebraal Hereditaire cerebrale bloeding Ijslands type Nederlands type Ziekte van Alzheimer Down Syndroom Sporadische amyloied angiopathie Normale veroudering Infectieuze spongiforme encefalopathie (Kuru, Scrapie, Gerstmann-Sträussler, Creutzfeldt-Jacob, fatale familiale insomnie) Endocrien Medullair schildklier carcinoom Pancreas insulinoom TypeII Diabetes Mellitus Andere Huid, aorta, tracheobronchiaal, prostaat, hartkleppen, niet endocriene neoplasieën Amyloid tumoren Niet-neoplastisch!!! Secundaire amyloidose Tracheobronchiaal (stemband) Long Palatum Maag Ureter Bindweefsel Dialyse Amyloied type (voorloper) AFi (cystatine C) AFd (ß-proteine) ASb (ß-proteine) PrP (Protease resistent proteine - Abno Prion proteïne) AEt (procalcitonine) AEi (islet amyloid polypeptide-IAPP) AL (lichte keten Ig als (geass x foc plasmacel dyscrasie) of niet gekend AL (lichte keten Ig (als geass x foc plasmacel dyscrasie)) AB (ß2 microglobuline)

10 Bespreking van enkele klinische vormen van amyloidose
AA (reactieve amyloidose) AL (lichte keten amyloidose) Hemodialyse Familiale vormen van veralgemeende amyloidose Prion ziekten Kuru CJD GSS FFI

11 Klinische vormen van amyloidose
AA (reactieve systemische) amyloidose Voorkomen : 45% vd veralgemeende amyloidoses X inflammatoire aandoeningen lokale of veralgemeende infecties neoplasieën Pathogenese : het onderhouden van een acute fase respons van de inflammatoire reactie; hierbij wordt o.a. SAA(SerumAmyloidA) gesynthetiseerd en gesecreteerd door de hepatocyten - (functie niet gekend) Lokalisatie: eerst milt, dan lever en nier (nefrotisch syndroom), gevolgd dr bloedvaten en interstitium van andere organen

12 AL of monoclonale amyloidose
Voorkomen: Plasmaceldyscrasie Benigne gammopathie Multiple myeloom (in 15% van de patiënten ) Lymfoom (lymfoplasmocytoid lymfoom) Pathogenese : volledige lichte keten of fragmenten ervan, of een mengsel van de volledige lichte keten en fragmenten slaan neer als amyloid Lokalisatie : vooral: - perifere en autonome zenuwen  neuropathie (o.a. Carpal Tunnel Syndroom) - tong  macroglossie - gewrichten artropathie ook: - hart - nier - enz. n medianus

13 Dialyse Voorkomen : patienten met hemodialyse - peritoneale dialyse of zeer belangrijke nierinsufficiëntie (vóór dialyse) Pathogenese : ß2 microglobuline (= lichte keten van klasse I MHC Ag) wordt continu afgescheiden van de membranen van alle gekernde cellen en wordt gefilterd door en gemetaboliseerd in de normale nier. De dialyse membranen kunnen het ß2-microglobuline niet metaboliseren -> zeer hoge plasmaspiegels van ß2-microglobuline Lokalisatie : Vooral: - gewrichten (artralgieën) - bot (botkysten) - periarticulair Ook - andere organen

14 Familiale vormen van veralgemeende amyloidose
Familiale Middellandse Zee koorts Voorkomen: in beperkte zone rond de Middellandse Zee (Joden, Armeniers, Turken, Arabieren) Autosomaal recessief (MEFV-mediterranean fever- gen mutatie) Pathogenese : koorts + serosale inflammatie (peritonitis, arthritis, pleuritis) -> SAA en AA amyloidose : colchicine Familiale Amyloied Polyneuropathie Voorkomen : familiaal Pathogenese : afwijkend transthyretine-gen Transthyretine is een plasma proteine dat retinol en thyroxine bindt . Meerdere vormen van amyloidose zijn te wijten aan punt mutaties in het TTRgen dat codeert voor transthyretine. Transthyretine wordt ook prealbumine genoemd (omdat het sneller migreert in een gel dan albumine).

15 Systemische Seniele Amyloidose
Voorkomen : Amyloied neerslag kan fokaal gevonden worden in alle bejaarde patiënten vanaf 70J. Soms wordt het teruggevonden op meerdere plaatsen en dan spreekt men van systemische seniele amyloidose (15% van de patiënten > 90J). Het hart is dan steeds aangetast.

16 Extracellulaire stapeling Amyloidose - milt

17 Extracellulaire stapeling Amyloidose - hart

18 Extracellulaire stapeling Amyloidose - nier

19 Extracellulaire stapeling Amyloidose - lever

20 Extracellulaire stapeling Amyloidose - lever

21 Extracellulaire stapeling Amyloidose - maag

22 Extracellulaire stapeling Amyloidose - milt

23 Extracellulaire stapeling Amyloidose - milt

24 Extracellulaire stapeling Amyloidose - nier

25 Extracellulaire stapeling Amyloidose - nier

26 Extracellulaire stapeling Amyloidose - darm

27 Extracellulaire stapeling Amyloidose - maag - KR kleuring

28 Extracellulaire stapeling Amyloidose - bloedvaten - KR kleuring

29 Extracellulaire stapeling Amyloidose - hart

30 Extracellulaire stapeling Amyloidose - hart

31 Extracellulaire stapeling Amyloidose - EM

32 Prionziekten Neurodegeneratieve aandoeningen Voorkomen : 3 vormen
Sporadisch Erfelijk “Infectieus” of beter: “overdraagbaar”  OSE (Overdraagbare Spongiforme Encefalopathie) - De overdraagbare vormen hebben meestal een lange“incubatietijd” vandaar dat men vroeger aannam dat deze ziektes veroorzaakt werden door “slow viruses” - De sporadische en erfelijke vormen zijn overdraagbaar! Er worden bij al deze vormen dikwijls amyloied neeslagen thv de hersenen aangetroffen.

33 Prion proteine “protein infectious particle”
PrPc Normaal cellulair proteine (vooral in hersenen, maar ook in longen, hart, nieren, pancreas, testes, RBC,WBC) Oplosbaar Niet pathogeen PrPsc Scrapie prion proteine “infectieuze vorm” Onoplosbaar Pathogeen voor CZS PrPc + PrPsc  PrPsc + PrPsc + PrPsc + PrPsc + PrPsc + PrPsc Al deze PrPsc gaan aggregeren; bij muizenproeven heeft men gezien dat enkel wanneer de PrPsc aggregaten zich kunnen binden aan de celmembraan van neuronen, ze aanleiding geven aan spongiforme encefalopathie

34 Kuru Komt voor bij de Fore Stam in Nieuw Guinea. Wordt overgedragen door rituele kannibalistische praktijken waarbij de hersenen van aangetaste personen worden gegeten. Zo lang kannibalisme bedreven werd was het er de meest voorkomende doodsoorzaak. Begint met moeilijk stappen en dan progressieve cerebellaire dysfunctie. Overlijden 3m- 1j na begin symptomen. 70% van de gevallen -> amyloied in hersenen.

35 Creutzfeldt-Jacob (CJD)
Symptomen: dementie, myoclonieën en typisch EEG. Soms meer cerebellaire symptomen. Hersenen: meestal spongiose; in 10% van de gevallen: amyloied Vormen: Sporadische CJD: 1/106 incidentie; 60j. Overleving: < 1j Familiale CJD: zz; < 60j Overleving: 1-5j Iatrogene vorm: zzz: wanneer weefsel gebruikt wordt van CJ pt transplantaties van hoornvlies of dura mater groeihormoonbehandeling nieuwe variant CJD (BSE- gekke koeien ziekte): adolescenten, jonge volwassenen overleving: +/- 1,5j

36 Gerstmann-Sträussler-Scheinker (GSS)
Familiale cerebellaire aantasting; soms + dementie Mutaties in PrP gen (codon 102) Overlijden 6-10J na begin symptomen In alle patiënten: amyloied in de hersenen

37 Fatale Familiale Insomnia (FFI)
Doet zich voor onder de vorm van insomnie en autonome insufficiëntie Mutatie in PrP gen op codon 178, waardoor asparagine door aspartinezuur vervangen wordt (zelfde mutatie als erfelijke vorm CJD) Overlijden 1-3J na symptomen.

38 Menselijk PrP gen -> polymorf
kan coderen voor ‘val’ of ‘met’ zijn meer vatbaar: Voor FFI  met/met homozygoot Voor Erfelijke CJD  val/val homozygoot Voor Sporadische CJD  homozygoten: val/val met/met

39 Calcium Definitie : Pathologische calcificatie is een abnormale neerzetting van calcium in weefsel (frequent samen met andere mineralen, zoals Fe & Mg)

40 Calcium Morfologie Macroscopisch : witte harde of krijtachtige knobbeltjes Microscopisch : Calcium is hematoxyfiel  neemt dus blauwe kleur op bij HES Eerst kleine blauwe stipjes, dan grotere vlekken Oudere neerslagen: centraal eosinofiel Alizarine kleurt Ca zouten rood (negatief bij oude Ca afzettingen)

41 Calcium Types Dystrofische calcificatie Metastatische calcificatie

42 Dystrofische calcificatie
Definitie Dystrofische calcificaties zijn kalkafzettingen die voorkomen in weefsel tgv afwijkingen in het weefsel waarin de neerslag gebeurt. Voorkomen Na sclerose van bindweefselstructuren (arteriën bij oude mensen; myomen scleroseren soms na menopauze -> calcifiëren) Evolutie van littekenweefsel: hartkleppen na reumabeschadiging In necrotisch weefsel: pancreatitis, ateroomplaten, tuberculose, dode parasieten (echinococcus) In tumoren: “psammoma bodies” o.a. in papillair schildklier carcinoom, mesothelioom, ovarium carcinoom, meningioom, psammomabodies in prostaat In materiaal aanwezig in ducti of lumina : Pus in abcessen Fekalomen in apendix trombi in vaten -> fleboliet Evolutie kan ossifiëren met vorming van adipeus of hematopoietisch merg

43 Metastatische calcificatie
Definitie Metastatische calcificaties zijn kalkafzettingen die voorkomen bij stoornissen in het calcium metabolisme. Voorkomen Verhoogde calciumabsorptie thv tractus digestivus: hypervitaminose D Verhoogde mobilisatie van Ca uit bot: Bij botdestructie: multiple myeloom Bij hyperparathyroidie  adenoom van de bijschildklier (primaire HPT)  bij nierinsufficiëntie (secundaire HPT) Morfologie: Ca neerslagen worden aangetroffen Vnl in nier: Arteriële wanden en interstitieel weefsel Basale membraan van het tubulair epitheel Ook in: myocard, long, maagmucosa Soms worden tumoren gevormd: “ tumorale calcificatie”  stapeling van kalk op 1 bepaalde plaats (geen verband met neoplasieën) Gevolgen Meestal geen functionele gevolgen als zeer ernstig -> long & nier: functionele stoornissen

44 Extracellulaire stapeling Calcificatie - long

45 Extracellulaire stapeling Calcium - long

46 Extracellulaire stapeling Calcium - hartklep

47 Extracellulaire stapeling Calcium - bloedvaten

48 Extracellulaire stapeling Calcium - bloedvaten

49 Extracellulaire stapeling Calcium - bloedvaten

50 Extracellulaire stapeling Calcium - schildklier

51 Extracellulaire stapeling Calcium - hartklep

52 Extracellulaire stapeling tumorale calcificatie

53 Extracellulaire stapeling tumorale calcificatie

54 Uraat Definitie Een overmaat aan urinezuur in bloed noemt men “hyperuricemie” (>7mg%). Wanneer dit urinezuur wordt neergeslagen onder vorm van uraatkristallen en daardoor klinische symptomen optreden, spreekt men van JICHT. Wanneer er geen symptomen optreden spreekt men van hyperuricemie.

55 Uraat Herkomst Urinezuur is afkomstig van het katabolisme van nucleïnezuren : deze worden normaal geëxcreteerd door de nier.

56 Uraat Types hyperuricemie Primair : 90% der gevallen
Secundair : 10% der gevallen Secundair aan : Teveel urinezuurproductie : bij belangrijke celafbraak bvb. leukemie Slechte excretie: nierpathologie Combinatie teveel productie & slechte excretie

57 Uraat Hyperuricemie + JICHT Symptomen Artritis Tophi  in Niertubuli

58 Extracellulaire stapeling Uraat - gewricht

59 Uraat Vorming van tophi in zacht weefsel

60 Extracellulaire stapeling Uraat - subcutaan

61 Extracellulaire stapeling Uraat - subcutaan

62 Extracellulaire stapeling Uraat - subcutaan

63 Uraat Neerzetting in niertubuli
Symptoomloos of gevolgd door steenvorming Macroscopie: geel-oranje strepen in medulla nier (bvb bij autopsie van kinderen met deshydratie premortem).

64 Extracellulaire stapeling Uraat - nier