De P van Probleem People in de ogen van een overheidsinkoper Hans Dussel 1 December 2011.

Presentatie over: "De P van Probleem People in de ogen van een overheidsinkoper Hans Dussel 1 December 2011."— Transcript van de presentatie:

1

2 De P van Probleem People in de ogen van een overheidsinkoper Hans Dussel 1 December 2011

3 Wie ben ik Hans Dussel Senior Consultant Publiek at DPA Supply Chain –Amsterdam Area, Netherlands –Management Consulting Current –Senior Consultant Publiek at DPA Supply Chain Past –Senior Programmamanager at Ministerie van BZK –Programmamanager Chief Procurement Officer at Ministerie van Economische Zaken –Programmamanager at ICTU Education –Radboud Universiteit Nijmegen, Politicologie Public Profile –http://nl.linkedin.com/in/hansdussel Summary Programmamanager, Inkoper, Veranderaar, Beleidsmedewerker, Organisatieadviseur

4 Aandachtspunt! Ik vertel een eenzijdig verhaal, maar gebaseerd op feiten; Ik kies de invalshoek van de overheidsinkoper. Degene die het allemaal moet regelen in de ogen van velen; Het feitenmateriaal is aangevuld met mijn mening die ik gezien het doel van deze avond scherp heb neergezet; Ik nodig iedereen uit in de discussie die later volgt om mijn mening in twijfel te trekken. Waarom sta ik hier: Ik ben als ambtenaar zeer nauw betrokken geweest bij de tot standkoming van Duurzaamheidscriteria; Het bedrijf waar ik werk adviseert en helpt overheden met opstellen en uitvoeren van duurzaamheidsbeleid en het uitvoeren van inkooptrajecten dus heb naast beleid ook de praktijk goed gezien; Ik ken Sibolt Mulder/TNS Nipo van eerdere werkzaamheden gerelateerd aan duurzaamheid.

5 Duurzaam inkopen Inkoop wordt sinds de kabinetten Balkenende “gebruikt” om beleidsdoelen te realiseren: –Innovatie –Duurzaam inkopen –Launching Customer –Social Return –En andere initiatieven In de periode 2004 tot 2008 is de aandacht voor duurzaam geexplodeerd. Het vergroenen van inkoop via programma Duurzaam Inkopen middels de zogenaamde Senter Novem criteria is zeer succesvol!! Het succes meet ik af aan het feit dat na grote tegenstand bij bedrijfsleven in 2007 toen de criteria echt in werking waren getreden in 2009 het bedrijfsleven ze veel te licht en niet onderscheidend vond. De lat heeft haar werk gedaan! Nooit eerder is een verandering in overheidsinkoop zo snel grootschalig doorgevoerd als in Duurzaam Inkopen.

6 Maar Duurzaam is ook People

7 Buitenlandse People criteria gingen moeizaam In de voorstellen van Van Geel en Cramer ging het om duurzaamheid in brede zin, ongeveer gelijk aan People, Planet and Profit zoals in bedrijfsleven al gepropageerd werd. Dus naast ecologie ook een sociale dimensie (buitenland). VROM en SZW stelden hun wensen op en Senter Novem ging aan de slag. Maar waar ecologische criteria redelijk makkelijk konden worden geformuleerd ging het met de sociale criteria heel moeizaam. Waarom ?

8 GATT –WTO =/= ILO =/= EU aanbestedingsrichtlijnen Mijn interpretatie van het probleem: Nederland doet mee aan de WTO. Organisatie gericht op vrije handel 153 leden en 30 aspirant leden 95% van de wereldhandel (opvolger GATT-verdrag) Nederland is lid van de ILO, 183 leden met vertegenwoordigers van overheden, werkgevers en werknemers met als doel om sociale rechtvaardigheid te creeren. Nederland streeft de fundamentele arbeidsrechten na de zogenaamde ILO-normen zoals leefbaar loon, vrijheid van vakvereniging, voorkomen van kinderarbeid. Doelstellingen van WTO en ILO kunnen inhoudelijk strijdig zijn en zijn bedoeld voor natiestaten Besluit aanbestedingsregels voor overheidsopdrachten (Bao) vertaling van de europese aanbestedingsrichtlijnen naar procedure eisen waar overheden zich aan moeten houden. Hierin is slechts weinig ruimte voor het stellen van eisen op gebied van sociale criteria. Contracten binnen aanbestedingen zijn overeenkomsten onder privaat recht en niet bedoeld om uitvoering te geven aan wereldpolitiek Deze twee processen zijn vermengd geraakt en dat is niet eenvoudig op te lossen.

9 Gekozen uitweg Internationale sociale criteria zijn contracteisen geworden die leveranciers oproepen in hun keten bekend te maken dat zij graag zouden willen zien dat er initiatieven worden genomen om …… Deelname aan een multistakeholder overleg is voldoende om aan te tonen dat je je best doet als bedrijf Feitelijk aansluiting gezocht bij bestaand beleid van Ministerie ELI inzake MVO/MVI Realisme in plaats van Idealisme Ipad’s in plaats van Schriften

10 People binnen Nederland: Social Return Los van de Duurzaamheids-initiatieven van het Rijk waren veel overheden vooral Gemeenten bezig met Social Return Rotterdam en Dordrecht al sinds 1998 Mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt kansen geven om (op termijn) toch deel te kunnen nemen aan die arbeidsmarkt. Veel lokaal verschillende definities maar veelal, gericht op langdurig werklozen, stages, WAO-ers WA-Jongers, SW-bedrijven, mensen zonder startkwalificaties Veel gebruikt, de 5% regeling, bedrijven moeten 5% van de totale opdrachtsom inzetten voor de door de overheid gedefinieerde doelgroep. Social Return wordt vooral bij het inkopen van dienstverlening toegepast Gezien recente bezuinigingen bij overheden op bijvoorbeeld SW zijn er naast sociale motieven ook steeds vaker economische motieven bij de politiek. Van SP naar VVD !

11 Dit is de gedachte

12 Dit is de praktijk! Opnieuw bezuinigen de ministeries op het schoonmaakwerk, wat eerder al tot felle en strijdbare acties en stakingen van de schoonmakers leidde Dit voorjaar tekende Kamp weliswaar een convenant tegen de aanhoudende prijzenoorlog in de schoonmaaksector. Maar zijn ministerie heeft al drie keer op rij een goedkoper schoonmaakcontract afgedwongen, waar de schoonmakers de dupe van worden. En dan moet er ook nog Social Return worden toegepast!!

13 Hoe komt dit? Social Return is voor veel inkopers en opdrachtgevers nieuw of lastig Social Return is voor veel opdrachtnemers nieuw of lastig Social Return is “strijdig” met de taakopvatting van een overheidsinkoper Social Return is lastig te combineren met bijvoorbeeld EU-richtlijnen en wordt daarom een beetje “weggemoffeld” Social Return wordt maar mondjesmaat gecontroleerd, gesanctioneerd

14 Nieuw en lastig voor de overheidsopdrachtgever Ongeveer de helft van de gemeenten past het toe Overgrote deel pas sinds 2008 Andere overheden passen het bijna nooit toe (Rijk pas echt gestart in 2011) Vergt intern proces, administratie, bewaking en communicatie Interne klant zit er niet op te wachten / vindt het complex Wat heeft de budgethouder er aan?

15 Nieuw en lastig voor de opdrachtnemer/leverancier Diverse overheden hebben het op hun eigen wijze ingericht Overgrote deel vraagt het pas sinds 2008 Heel vaak onderdeel van een Europese Aanbestedingsprocedure, die toch al veel tijd en moeite opslokt Vergt werving, opleiding, begeleiding en inpassing van Social Return medewerkers. In reguliere bedrijfsprocessen!!! Vergt intern proces, administratie, bewaking en communicatie De aard van de opdracht maakt het vaak moeilijk om een goede Social Return toepassing te leveren Per contract gaat het vaak om 1 of enkele SR-medewerkers iets dat moeilijk inpasbaar kan zijn

16 “Strijdig” met de taakopvatting van een overheidsinkoper De inkoopafdeling wordt ingeschakeld om value for money te realiseren en rechtmatige inkoop te leveren. Beleidswensen zoals innovatie bevorderen, MKB- vriendelijk zijn, Social Return realiseren, lokale werkgelegenheid stimuleren maakt inkopen in de ogen van veel inkopers complex. EU aanbestedingen moeten objectief, transparant, non-discriminoir worden uitgevoerd. Inkopers werken dus graag met harde eisen en wensen die inhoudelijk beoordeelbaar zijn. Social return kan niet goed geformuleerd en beoordeeld worden. Inkopers willen hun interne klant bedienen. Wijzen op allerlei beleidsdoelstellingen die ook gerealiseerd moeten worden vergemakkelijkt die taak niet.

17 Social Return wordt “weggemoffeld” Social return kan binnen de aanbestedingsregelgeving voornamelijk op twee manieren in de aanbesteding worden opgenomen: 1) als bijzondere uitvoeringvoorwaarde in de vorm van een contracteis of een inspanningsverplichting (art 26 BAO) bijvoorbeeld om voor 5% van de aanneemsom doelgroepen in te zetten; 2) als gunningscriterium, bijvoorbeeld het schrijven van een plan van aanpak, eventueel met als criterium een bepaalde omvang van de inzet van doelgroepen of kwaliteit van de begeleiding. Volgens de aanbestedingsregels is het ook mogelijk om een geschiktheidseis of selectiecriterium (bijvoorbeeld ervaring met de inzet van bepaalde doelgroepen bij het gevraagde type dienstverlening) te formuleren (art 23 BAO). Het is praktisch echter lastig om social return op deze manier vorm te geven, omdat de relatie met de opdracht niet duidelijk genoeg is en het mogelijk in strijd is met het proportionaliteitsprincipe (art. 47 en 48) Daarnaast is het mogelijk om delen van de uitvoering van aanbestede opdrachten voor te behouden aan SW-bedrijven of percelen uit een aanbesteding in verband met social return voor te behouden aan sociale ondernemers. –(bron TNO rapport SR bij het Rijk)

18 Mondjesmaat gecontroleerd en gesanctioneerd Aangezien het overgrote deel van de gemeenten hun contracten niet actief beheren wordt ook de realisatie van de afgesproken Social Return doelstellingen vaak niet gecontroleerd en gesanctioneerd Het eventueel opleggen van een boete heeft ook geen zin. Want de Social Return plek is daarmee niet als nog gecreerd. Opdrachtgevers maakt realisatie eigenlijk niet zo veel uit. Het was toch al een (politiek) moetje!

19 Conclusie Dit moeten we niet willen!! Doel is prima, middel niet!

20 Stelling ter afsluiting De nadelen van de huidige Social Return regelingen zijn voor opdrachtgever, opdrachtnemer, werknemer en werkzoekende groter dan de voordelen. Overheidsinkoop en Arbeidsmarktbeleid moeten worden ontvlochten zodat beiden weer doelgericht, dus discriminerend, kunnen worden ingezet. Alle leveranciers van overheden verplichten zich 0,5% van hun jaaromzet behaald in Nederland in een fonds te stoppen beheerd door de SER om extra scholings- en arbeidsmarkt initiatieven te ontplooien. Zo wordt Social Return, eerlijker, transparanter, effectiever en dus socialer.