Diversiteit Een reis doorheen achtergronden, feiten en mogelijkheden.

Presentatie over: "Diversiteit Een reis doorheen achtergronden, feiten en mogelijkheden."— Transcript van de presentatie:

1 Diversiteit Een reis doorheen achtergronden, feiten en mogelijkheden

2 2 Programma Inleiding Achtergrond en terminologie Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

3 3 Inleiding Het C2ME project: -European Lifelong Learning Program -Culturele Competentietraining in medische opleidingen promoten -Needs assessment docenten -Ontwikkelen trainingen om aandacht voor culturele competenties in docentencorps te stimuleren

4 4 Inleiding Culturele Competenties? “A set of congruent behaviors, attitudes and policies that come together to enable a system, organization or professionals to work effectively in cross-cultural situations” (Cross, 1989)

5 5 (a) Awareness of one's own cultural worldview (b) Attitude towards cultural differences, (c) Knowledge of different cultural practices and worldviews, and (d) Cross-cultural skills. Developing cultural competence results in an ability to understand, communicate with, and effectively interact with people across cultures

6 6 Cultural competence in health care describes the ability of systems to provide care to patients with diverse values, beliefs and behaviors, including tailoring delivery to meet patients’ social, cultural, and linguistic needs. (Betancourt et al., 2002)

7 7 “It remains unknown exactly what types of interventions are most effective, for whom, in what context, and why.” “The use of culturally trained health workers was the most effective.” Truong et al. BMC Health Services Research 2014, 14:99 http://www.biomedcentral.com/1472-6963/14/99

8 8 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

9 9 What’s in a name? Terminologie Diversiteit -de veelheid aan verschillen in achtergrond en kenmerken van individuen ten opzichte van elkaar Superdiversiteit -Kwantitatief: steeds groter aandeel van de populatie is afkomstig uit migratie (zie cijfers Antwerpen) -Kwalitatief: mensen zijn afkomstig uit steeds meer verschillende landen, regio’s, culturen, religies,… http://www.dirkgeldof.be/system/files/2015+01+17+Basis+COV+Superdiversiteit.pdf

10 10

11 11

12 12 What’s in a name? Terminologie Kruispuntdenken

13 13 What’s in a name? Terminologie Cultuur Het geheel van gebruiken, waarden en normen van een bepaalde groep, op een bepaalde plaats, in een bepaalde tijd.

14 14 What’s in a name? Terminologie Migrant Iedere persoon die zijn vaste woonplaats verlaat en zich elders gaat vestigen. Vluchteling Iedere persoon die uit gegronde vrees voor vervolging wegens ras, godsdienst, nationaliteit, het behoren tot een sociale groep, of politieke overtuiging, zich bevindt buiten het land waarvan hij de nationaliteit bezit, en die de bescherming van dat land niet kan, of uit hoofde van bovenbedoelde vrees, niet wil inroepen.

15 15 What’s in a name? Terminologie Asielzoeker De kandidaat-vluchteling of asielzoeker is degene die een asielaanvraag heeft ingediend en een voorlopig verblijf op het grondgebied heeft zolang er geen definitieve beslissing werd genomen over zijn aanvraag. Een vreemdeling is asielzoeker vanaf het ogenblik dat hij de grens overschrijdt om asiel aan te vragen tot op het ogenblik dat de Commissaris-Generaal voor de Vluchtelingen en Staatlozen (CGVS) hem als vluchteling erkent.

16 16 What’s in a name? Terminologie Mensen zonder wettig verblijf (ook mensen zonder papieren genoemd) zijn alle vreemdelingen die zonder legale verblijfstitel op het Belgisch grondgebied verblijven. Mensen met precair verblijf Mensen die over een tijdelijk, legaal verblijfsstatuut beschikken, maar zodra deze verblijfstitel verstreken is, hun wettig verblijf in Belgie ̈ dreigen te verliezen.

17 17 What’s in a name? Terminologie MEM: migranten en ethnische minderheden = meest aanvaarde term momenteel

18 18 What’s in a name? Terminologie Social inequalities in health(care) disparities judged to be unfair, unjust and avoidable that systemically burden certain populations. Equal: to treat the same. Equitable: the same opportunity for positive outcomes. Disparities: differences in outcomes.

19 19 Equitable Access ability or right to approach, enter, exit, communicate with or make use of health services. Social determinants of health (WHO) “The conditions in which people are born, live, work, grow and age including the health system. These circumstances are shaped by the distribution of money, power and resources at global, national and local levels, which are themselves influenced by policy choices. The social determinants of health are mostly responsible for health inequities - the unfair and avoidable differences in health”

20 20 Migratie

21 21 Migratie Migratie in België: -Interbellum: Italianen en Oost-Europeanen -Post-WOII: contract met Italië, Spanje en Griekenland voor goedkope arbeidskrachten -Jaren 60:Spanjaarden, Grieken, Marokkanen, Turken (gastarbeiders, tijdelijk statuut) -Jaren 70: crisis, migratiestop. Gezinsvormende migratie.

22 22 Migratie -Vanaf jaren 70: meer illegale arbeidsmigratie. Daarnaast opkomst vluchtelingen en asielzoekers. -Vandaag: vluchtelingen, maar ook opnieuw legale arbeidsmigratie uit nieuwe EU-landen (Polen, Bulgarije,…)

23 23 Migratie “Nous sommes tous des migrants” (Jean-Claude Métraux” Wat is de migratie-factor in uw eigen voorgeschiedenis?

24 24 Migratie Redenen voor migratie: -Politiek -Conflict -Economisch -Familiaal -…

25 25 Migratie Migratieproces: -Verlies van de vertrouwde wereld (niet enkel fysiek) -Aankomen in nieuwe wereld -Deel uitmaken van de nieuwe wereld

26 26 Migratie In de “nieuwe wereld”: -Gettovorming -Assimilatie -Creërende integratie -Dubbele marginalisering

27 27 Migratie Migratie en trauma: -Trauma in land van herkomst -Trauma tijdens de vlucht -Trauma in gastland

28 28 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Stereotypering, bias, discriminatie Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

29 29 Diversiteit in de lokale context: UAntwerpen

30 30 Diversiteit in de lokale context: Antwerpen

31 31 Diversiteit in de lokale context: Antwerpen

32 32 Diversiteit in de lokale context: Vlaanderen en België

33 33

34 34

35 35

36 36

37 37 Diversiteit in de lokale context: asiel

38 38 Diversiteit in de lokale context: asiel

39 39 Diversiteit in de lokale context: asiel

40 40 Diversiteit in de lokale context: asiel Bron: http://www.cgvs.be/nl/cijfers/

41 41 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

42 42 Diversiteit en gezondheid Zeer diverse groep Geen veralgemeningen mogelijk Healthy migrant effect Migrantenstatus en omgevingsfactoren/SES: “double jeopardy” (Lorant et al. Contextual factors and immigrants’ health status: double jeopardy. 2008)

43 43

44 44

45 45 Diversiteit en gezondheid Subjectieve gezondheid: Nationale Gezondheidsenquête 1997-2001-2004, In: Katia Levecque, Ina Lodewijckx, Steven van den Eeden, Christiane Timmerman. Gezondheid en gezondheidszorg bij allochtonen in Vlaanderen, 2006.

46 46 Diversiteit en gezondheid “Perceived exposure to nuisance, lack of public amenities, poor social environment, unemployment rates, and poor housing comfort increased the risk of poor self-rated health. A higher density of non-Belgians was associated with lower risk of poor self-rated health. After allowing for these contextual features, immigrant differences in self-rated health status were reduced, particularly for Turks and Moroccans. After including individual socio-economic variables in the analysis, immigrants from Turkey and Morocco were less likely than Belgians to have poor self-rated health. Immigrants from other non-European countries were also less likely to have poor self-rated health.”

47 47 Diversiteit en gezondheid Psychisch welbevinden en mentale en sociale gezondheid

48 48

49 49 Diversiteit en gezondheid Reproductieve gezondheid Perinatale mortaliteitscijfers: hoger bij MEM

50 50 Diversiteit en gezondheid Specifieke groep = vluchtelingen: Hogere prevalentie psychische problemen, infectieziekten (HIV, TBC, scabies), bedplassen bij kinderen, genitale mutilatie,… CAVE mensen zonder wettig verblijf COST Series on Health and Diversity Volume 2: Inequalities in Health Care for Migrants and Ethnic Minorities D. Ingleby, A. Chiarenza, W. Deville and I. Kotsioni (Eds)

51 51 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

52 52 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Percentage van de huishoudens die zorg uitstelden omwille van financiële redenen (België, 2009) Bron: Health Interview Survey Interactive Analysis

53 53 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Toegang tot zorg voor migranten zonder wettig verblijf: -Schatting Eu Agentschap voor Grondrechten: 2 à 4 miljoen pers. in Europa hebben geen toegang tot gezondheidszorg -België: DMH (Dringende Medische Hulpverlening), echter niet meer steeds verzekerd. http://www.kruispuntmi.be/thema/vreemdelingenrecht-internationaal-privaatrecht/sociaal- medisch/ocmw-steun/dringende-medische-hulp-dmh

54 54 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Toegang tot zorg voor migranten zonder wettig verblijf: -2011: 43.740 dossiers voor DMH terugbetaald in België (8.508 Wallonië, 16.407 Vlaanderen en 18.825 Brussel, totaal budget ong. 40 miljoen euro (= 0,1 % vh totale gezondheidszorgbudget).

55 55 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Contact met huisarts: -90 % van tot. bevolking heeft vaste huisarts -77,7 % van de bevolking (72,3 %vd mannen en 82,8 % vd vrouwen) had het jaar voorafgaand aan de bevraging (Gezondheidsenquête 2008) contact met een huisarts. Dat percentage is quasi gelijk voor alle opleidingscategorieën. -Turkse en Marokkaanse pt.: laagste gemiddeld aantal contacten met de huisarts per jaar te hebben (2,69, tegenover 4,9 bij de Belgen).

56 56 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Contact met specialist: -Sociale gradiënt: Hoogst opgeleiden: 52 % laatste twaalf maanden (ambulant) contact met specialist andere opleidingscategorieën 45 % is. Turkse en Marokkaanse groep 37,27 %.

57 57 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Preventie -Cervix screening Percentage vrouwen (25-64 jaar) dat de laatste drie jaar een uitstrijkje kreeg volgens maandelijks inkomen Bron: Health Interview Survey Interactive Analysis

58 58 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Preventie -Borstkanker

59 59 Diversiteit en gezondheidszorg: gebruik van zorg Preventie -Diabetes

60 60 Diversiteit in beleving van ziekte en gezondheid Bewustzijn van mogelijke invloed van cultuur op ziektebeleving Illness versus disease Cave: generaliseren, cultuurspecifiek denken

61 61 Diversiteit in beleving van ziekte en gezondheid Voorbeelden: -Pijnbeleving -Uiten van klachten -Omgaan met chronische ziek zijn -Somatisering -Verklaringsmodellen voor ziekte -Eetgewoontes met invloed op gezondheid -Relatie tot hulpverlener

62 62 Diversiteit in beleving van ziekte en gezondheid

63 63 Diversiteit in beleving van ziekte en gezondheid Taboes

64 64

65 65 Verklaringsmodellen Schuld en boete: Straf van God Straf door eigen tekortkomingen

66 66 Diversiteit in beleving van ziekte en gezondheid

67 67 Verklaringsmodellen Naturalistische versus personalistische verklaringsmodellen Illness versus disease

68 68 Verklaringsmodellen Personalistisch: bezielde entiteiten, al dan niet menselijk, met een eigen wil en eigen motieven, zijn de schuld van problemen die mensen ondervinden Naturalistisch: onpersoonlijke factoren of omstandigheden als oorzaak van ziekte in meeste culturen beide in meer of mindere mate aanwezig (Foster en Anderson, 1978)

69 69 Verklaringsmodellen

70 70 Manieren van uiten.

71 71 Manieren van uiten.

72 72 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

73 73 Cultural awareness Cultuursensitief werken vereist cultuurbewustzijn (cultural awareness) Oefening: -Wat is uw cultuur? Wat zijn kenmerken van uw cultuur? -Wat is de cultuur van uw organisatie? -Wat is uw professionele cultuur?

74 74 Iceberg Concept of Culture

75 75 Iceberg Concept of Culture

76 76 Cultural awareness Veralgemeningen Stereotypering Discriminatie Racisme “We do not first see and then define, we first define and then see” https://www.youtube.com/watch?v=HRfjLfyXYlA

77 77 Cultural awareness Veralgemenen en stereotyperingen -Pars pro toto; onvolledige, starre beelden -Vanuit ervaringen, media, verhalen,… -Kunnen positief, negatief of neutraal zijn Vb. West-Vlamingen zijn harde werkers

78 78 Cultural awareness

79 79 Cultural awareness Vooroordelen -zitten vast geworteld in een negatieve houding, die het gedrag bepalen. Vb. Zigeuners zijn niet te vertrouwen

80 80

81 81 Cultural awareness Discriminatie -Op grond van vooroordelen mensen of groepen mensen achterstellen of benadelen Vb. Kans op sollicitatie-uitnodiging daalt bij Marokkaanse familienaam http://www.jobdiscriminatie.be

82 82 Cultural awareness Racisme -op biologische grond: claimt de erfelijke ongelijkheid tussen rassen; -Op culturele basis: de superioriteit van de eigen beschaving -Neo-racisme: verhult het voorgaande door te stellen dat culturen homogeen moeten blijven en dat volkeren dus slechts naast en niet met elkaar kunnen leven.

83 83 Programma Inleiding Terminologie en achtergrond Diversiteit in de lokale context Diversiteit en gezondheid Diversiteit en gezondheidszorg Cultural awareness Cultureel competente hulpverlener Cultureel competente opleider

84 84 Cultureel competente hulpverlener Attitudes Kennis Vaardigheden

85 85 Cultureel competente hulpverlener CASUS:

86 86 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties a)Breed observeren en contextgericht werken b)Empatisch en reflexief interageren c)Flexibiliteit d)Communicatieve vaardigheden (code switchen) e)Competenties benoemen en erkennen f)Samen projecten maken

87 87 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Breed observeren betekent dat u bewust, gepland en gericht leert kijken naar de diverse leefwereld van patiënten. U situeert hen in hun bredere context in relatie met andere mensen en instituties binnen verschillende levensdomeinen (gezin, sociale netwerken, werk/school, materiële leefomstandigheden). Vb. een patiënt in de wachtzaal. U plaatst de patiënt in een ruimere context. Is deze persoon alleen? Heeft hij/zij eventueel partner of kinderen bij zich? Oogt de persoon nerveus? Welk soort kledij draagt de patiënt? = Eerste objectieve vaststelling!

88 88 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Contextgericht werken = Context gericht werken is ernaar streven dat de context van de patiënt ondersteunend kan werken voor zijn gezondheid en welzijn. Dit betekent dat de arts zijn tussenkomsten en adviezen toetst aan de draagkracht en de directe of indirecte invloed van omgevingselementen.

89 89 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Contextgericht werken Vb. U gaat als hulpverlener na welke plaats de problematiek inneemt in het leven van de patiënt. Welke betekenis geeft de patiënt zelf aan ziek zijn? Kan de patiënt op steun in zijn/haar omgeving rekenen. Beschikt de patiënt over de nodige middelen (vb. financieel) om het probleem aan te pakken? We prikken mensen niet vast in een bepaalde categorie en vermijden essentialisering. Ons oordeel wordt even uitgesteld tot mensen zelf hun verhaal kunnen doen.

90 90 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Empathie = Empathie is het vermogen om zich in te leven in de gevoelens of de gedachtegang van anderen. Empathie begint met het waarnemen en begrijpen van verbale en non-verbale boodschappen en zorgt ervoor dat u emoties beter begrijpt en effectiever communiceert.

91 91 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Empathie Vb. Een vrouw uit Afganistan hoort dat een neef van haar is overleden tijdens een schietincident. Ze reageert zeer heftig, huilt, slaat zichzelf, gooit zich op de grond. Begrip hebben voor de ervaren emotie van de patiënt. U hoeft daarvoor niet in deze emotie mee te gaan, met het risico op medelijden krijgen met uw patiënt.

92 92 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Reflexiviteit = Reflexiviteit is de vaardigheid om bewust en opzettelijk een als vanzelfsprekend of normaal of ‘goed’ aangevoelde gedachte of houding (van zichzelf of de peergroup) te zien als één van de verschillende mogelijke oplossingen voor een probleem. Reflexiviteit houdt het besef in dat ook andere mogelijke perspectieven waardevol zijn.

93 93 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Reflexiviteit Vb. Een Spaanstalige poetsvrouw werkt via dienstencheques bij een Vlaams gezin. Op een bepaald moment komen er klachten van het gezin omdat de poetsvrouw niet naar de wensen van de familie de afwas doet, ze droogt namelijk nooit het afgewassen keukengerei af. Na een gesprek met de Spaanse dame blijkt dat ze in haar land van herkomst nooit afdrogen omwille van het warme klimaat. Er is hier dus eveneens sprake van een verschillend perspectief op eenzelfde iets. U apprecieert het feit dat mensen voor eenzelfde of gelijkaardig probleem een andere oplossing verkiezen. Uw referentiekader is niet het enige juiste.

94 94 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Flexibiliteit = Flexibiliteit is de vaardigheid om eigen vaste patronen waar nodig te verlaten en nieuwe elementen te integreren die in de specifieke context de omgang met anderen verbetert. Flexibel gedrag is uw eigen houding en opvattingen vrijwillig aanpassen aan veranderende omstandigheden in uw (werk)omgeving.

95 95 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Flexibiliteit Vb. U stelt als arts voor de tweede maal de diagnose kanker bij een patiënt. U weet dat er een nieuwe behandeling bestaat die echter nog in de testfase zit. U wil uw patiënt graag deze behandeling aanbieden om zo de kans op genezing te verhogen. De patiënt heeft echter geen energie meer voor een uitputtende behandeling en verkiest symptoomcontrole in plaats van een nieuwe therapie te proberen. U neemt de wens van de patiënt verder mee in uw consultatie. U bent in staat om met nieuwe inzichten rekening te houden.

96 96 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Communicatieve vaardigheden / codeswitchen = Communicatief vaardig betekent dat u kan meespreken in de taal (al dan niet ondersteund door derden) en de codes van anderen. Goede communicatieve competenties heeft u wanneer u in verschillende contexten en met een verscheidenheid aan mensen professioneel en verstaanbaar kan interageren en wanneer zowel u als de andere partij tevreden zijn over het communicatieproces.

97 97 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Communicatieve vaardigheden / codeswitchen Vb. De taal die men gebruikt als men spreekt met de partner is anders dan diegene die men gebruikt in omgang met ouders, collega’s, patiënten … Vb. Bij een taaldrempel in het consult, ook al is die matig, probeert men een tolk te gebruiken

98 98 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Competenties benoemen en erkennen = Competenties kunnen benoemen en erkennen gaat fundamenteel over de erkenning van de andere als intelligent communicerend medemens. Het betreft hier de erkenning en de benoeming van het feit dat mensen competenties hebben om hun leven in handen te nemen ook in probleemsituaties.

99 99 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Competenties benoemen en erkennen Vb. Een Sudanese dame komt vrij eisend op spoedopname vragen om dringend haar kind te onderzoeken. Als ze moet wachten wordt ze ongeduldig. Het kindje van 1 jaar heeft koorts, 39°, wat midner levendig daardoor maar is voor de rest klinisch ok. Bij navragen blijkt dat de vrouw in een vluchtelingenkamp in Erythrea haar oudste kind verloor tijdens een koortsopstoot (van onbekende oorsprong). Medische hulp was daar schaars, en koorts mogelijks levensbedreigend. de cliënt/patiënt is een competent specialist met betrekking tot zijn eigen leven (niemand weet meer over zijn leven dan de cliënt/patiënt zelf) waar de professioneel (zoals de arts) een competent specialist is op zijn vakgebied. Er als arts van uitgaan dat de enige te zijn die competent is, maakt van u een incompetente arts (Le maître ignorant).

100 100 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Samen projecten maken (shared decision making) = Samen projecten maken: hieronder vallen onderhandelen, samen doelen en actieplannen kunnen bepalen. Een huisarts maakt met zijn patiënt projecten waarbij de finaliteit nu eens gaat over genezen dan over schade beperken of voorkomen.

101 101 Cultureel competente hulpverlener Generieke competenties Samen projecten maken (shared decision making) Vb. Een Turkse dame met diabetes vindt het niet kunnen om, wanneer zij bezoek ontvangt, geen zoetigheid en eten te presenteren aan haar gasten. Zij is daarnaast ook niet in staat, vindt ze zelf, om niet mee te eten met haar gasten. Ze kookt zeer graag. Ze heeft gehoord over een methode om suikervrij te koken maar weet niet goed hoe ze dat moet aanpakken.

102 102 Cultureel competente hulpverlener Kennis -Van cultuurspecifiek naar cultuursensitief -Kennis uit ervaring?

103 103 Cultureel competente hulpverlener Vaardigheden -Gerichte aandacht in anamnese -Communicatievaardigheden: patient centredness, ICE, … -Klinisch onderzoek: anders? -Informatiefase: aandacht voor geletterdheid, taal, kennis van de patiënt -Taalbarrière aanpakken indien nodig

104 104 Cultureel competente hulpverlener: taalbarrière -Schat kennis van Nederlands van de pt. in -Welke taal wenst de pt te spreken? -Hoe goed is de taalkennis van beide partijen in de gebruikte taal?

105 105 Risico’s van consulten met taalbarrière die niet ondersteund worden: -Misverstanden -Onvolledige informatie in beide richtingen -Medische fouten -Teveel technische onderzoeken -Gedaalde compliance -Uiteindelijke impact financieel en gezondheid? Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken

106 106 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Een paar voorbeelden... https://vimeo.com/35365443 https://vimeo.com/33657583

107 107 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Een Nederlandse revalidatiearts over het afschaffen van de tolkfinanciering: ‘Ik behandel een vrouw met een ernstig neurologisch ziektebeeld waardoor zij steeds minder zal kunnen lopen. De vrouw kan dit echter niet accepteren, zij wil weer de oude worden. Zij is het niet eens met een revalidatietraject gericht op het behoud van zo veel mogelijk functies. Zij en haar man spreken nauwelijks Neder- lands. Hij werkt lange dagen voor weinig loon en kan geen tolk betalen. Er zijn geen familieleden of kennissen die kunnen helpen met tolken. Behalve de tienjarige zoon, die een paar keer is gedwongen te vertalen in de discussies tussen zijn ouders en mij. Zeer ongewenst. Het ziekenhuis is terughoudend in tolkgebruik financieren. Soms maak ik gebruik van een voedingsassistente die hun taal spreekt, maar dat is ook niet echt verantwoord, want zij is hier niet voor getraind en heeft geen beroepsgeheim. Het afschaffen van de tolkenvergoeding maakt het leveren van goede behandeling en zorg erg lastig voor de niet- Nederlands sprekende allochtonen, die er in Nederland zeker nog zijn.’

108 108 Formele/professionele tolken -Getraind -Live aanwezig -Telefonisch -Skype tolken Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken

109 109 Informele tolken -Niet getraind -Vertrouwelijkheid -Kinderen -Kwaliteit van vertalingen: hoe goed spreekt de tolk de gebruikte taal? Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken

110 110 Andere methoden: -Geen tolk, met handen en voeten? -Google translate? -Vertaalde folders -Visuele ondersteuning Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken

111 111 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Live aanwezige tolk: -interactie “trialoog” ≠ interactie dialoog -T (tolk)= vertrouwenspersoon voor P (patiënt) Onderonsjes moeilijke/delicate vragen -T= pottekijker voor HV (hulpverlener) -HV heeft leiding -T ≠ HV -T ≠ vertaler -T ≠ cultuurexpert / interculturele bemiddelaar

112 112 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Praktisch bij een live aanwezige tolk Vòòr het gesprek: 1. Deontologische code 2. Neutraliteit/onpartijdigheid T 3. Strategische plaats T 4. Voorgesprek -Aard gesprek -Relevante feiten -werkwijze

113 113 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Tijdens het gesprek: 1. Introductie van de tolk door de tolk

114 114 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Tijdens het gesprek: 2. Tolktechnisch goed en helder formuleren wat u wilt zeggen Gebruik grammaticaal goedlopende en korte zinnen Vermijd bijzinnen, jargon en dialect. Indien u beeldspraak gebruikt, realiseert u zich dan dat dit niet altijd makkelijk te vertalen is; de tolk zal zo nodig een omschrijving geven. Richt u zich tot uw gesprekspartner, niet tot de tolk. Stel uw vraag direct aan uw clie ̈ nt. Zeg dus niet tegen de tolk ‘wilt u meneer vragen wat hij gisteren deed’.

115 115 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Tijdens het gesprek: 3. Geen storende elementen (telefoon, GSM, …)

116 116 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Na het gesprek: 1.Evaluatie/kwaliteitszorg 2.Administratie 3.Werken met dezelfde tolk? Nieuwe afspraak?

117 117 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Telefoontolk: Telefoon met goede luidspreker Rustig lokaal Oefen even op voorhand indien eerste keer Check of uw dienst reeds geregistreerd is Mogelijkheid tot op voorhand afspreken met tolkendienst Zeg over welke pt het gaat: nationaliteit, geslacht, land van herkomst, leeftijd Idem gesprekstechnische regels (kort, geen jargon,…) Besef dat er geen non verbale communicatie is!

118 118 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Videotolken -Project intercultureel bemiddelen via internet -Beveiligde omgeving -Voordeel nonverbale taal -Pilootproject FOD Volksgezondheid (Hans Verrept)

119 119 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Videotolken http://www.health.belgium.be/eportal/Myhealth/PatientrightsandInt erculturalm/Interculturalmediation/MediationByInternet/190672 84_NL#.VO4KiCnzmb4

120 120 Cultureel competente hulpverlener Werken met tolken Informele tolken: -Vermijd kinderen! -Probeer relatie tolk-pt na te vragen -Check taalkennis tolk -Leg uit wat u van tolk verwacht (zo exact mogelijk vertalen in beide richtingen) -Bedank de tolk voor de hulp en de inspanning -Zelfde regels voor u als bij professionele tolk maar met extra alertheid voor misverstanden en non-verbale taal

121 121 Cultureel competente opleider Vakgerichte aandacht: in lessen, in cursus Voorbeeldcasussen: divers? Cave stereotypen! Als rolmodel

122 122 Cultureel competente opleider In discussies (met studenten, maatschappelijk,…): zelfbewustzijn van maatschappelijke oriëntatie en invloed daarvan. Cultureel competent ≠ politiek correct Culturele competenties als basiscompetentie en niet als een “extraatje” voor zij die dat interesseert

123 123 Cultureel competente opleider Transformative learning (Mezirow)

124 124