Geen godsdienst zonder beelden Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE.

Presentatie over: "Geen godsdienst zonder beelden Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE."— Transcript van de presentatie:

1 Geen godsdienst zonder beelden Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE et al., Van madonna tot Madonna. In de ban van beelden, idolen en afgoden, Leuven, Davidsfonds, 2002, 19- 51, p. 36-37.  Mensen doen van nature aan beeldvorming: we kunnen niet anders dan in beelden over God denken en spreken.  De beelden van God kunnen niet getoetst worden op hun waarheid: ze schieten altijd tekort.  Kunst, tekens, symbolen en rituelen spelen een belangrijke rol in de ‘ver-beeld-ing’ van het goddelijke. Ze hanteren een ‘andere’ taal en ‘andere’ uitdrukkingen dan de gewone dagelijkse beschrijvende taal om de overstijgende betekenis die ze vermoeden – schroomvol en behoedzaam – te vertolken.  Belangrijk dat we steeds omzichtig en kritisch blijven omgaan met alle voorstellingen en beelden van God: ze blijven altijd ‘benaderingen’.

2 Kan en mag je God afbeelden? Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE et al., Van madonna tot Madonna. In de ban van beelden, idolen en afgoden, Leuven, Davidsfonds, 2002, 19- 51, p. 31-33. http://www.kuleuven.be/thomas/page/beeldenstorm/#78385. Een antwoord vanuit de drie monotheïstische godsdiensten  Antwoord vanuit het jodendom: In het jodendom mag God niet afgebeeld worden. Het beeldenverbod betreft letterlijk het verbod om gesculptuurde of gesneden beelden te maken. Het is ook verboden om beelden van andere goden te gebruiken in de Jahweverering. We vinden dit verbod terug in de Thora (de tien geboden, Ex 20, 1-6). Het verbod om God af te beelden vloeit voort uit het eerste verbod om geen andere goden te vereren. Met dit beeldenverbod wil men de ervaring van de onzichtbare God uit de woestijn aanhouden en veilig stellen. Dit beeldenverbod heeft een grote invloed gehad op de joodse kunst. In de joodse kunst is een terughoudendheid omtrent al wat te maken heeft met Godsvoorstellingen.

3 Kan en mag je God afbeelden? Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE et al., Van madonna tot Madonna. In de ban van beelden, idolen en afgoden, Leuven, Davidsfonds, 2002, 19- 51, p. 36-39. http://www.kuleuven.be/thomas/page/beeldenstorm/#78385http://www.kuleuven.be/thomas/page/beeldenstorm/#78385 (toegang 9.12.2015) Een antwoord vanuit de drie monotheïstische godsdiensten  Antwoord vanuit het christendom In het christendom is het joodse verbod om God af te beelden (Ex 20, 1-6) verzacht en is het toegestaan om afbeeldingen te maken van God. God is in het christendom een incarnatorische God, hij werd vlees en bloed in de wereld. Het christendom heeft de kunst van het beeld ontwikkeld via het icoon en de iconografie en kent hierdoor een rijke beeldcultuur. Het afbeelden van God in het christendom betekent niet per se dat je God gevangen zet in het beeld, of Hem naar deze wereld tracht te halen om Hem te manipuleren. De correcte manier van afbeelden houdt dan in dat men zich ervan bewust is dat hoe goed het beeld ook is, het altijd zal te kort schieten.

4 Kan en mag je God afbeelden? Referentie http://www.kuleuven.be/thomas/page/beeldenstorm/#78385http://www.kuleuven.be/thomas/page/beeldenstorm/#78385 (toegang 9.12.2015) http://www.kuleuven.be/thomas/page/de-islam-binnen-de-katholieke- godsdienstlessen-in-het-basisonderwijs/62569/62570/#62582http://www.kuleuven.be/thomas/page/de-islam-binnen-de-katholieke- godsdienstlessen-in-het-basisonderwijs/62569/62570/#62582 (toegang 9.12.2015) Een antwoord vanuit de drie monotheïstische godsdiensten  Antwoord uit de islam Mohammed heeft in Mekka de mensen ervan moeten overtuigen dat zij één ware God moesten aanbidden en alle afgoderij moesten afzweren. Het is in de islam dan ook verboden om God af te beelden. Elke afbeelding van God wordt beschouwd als godslastering. Aangezien God boven alles verheven is en op niets lijkt wat wij kennen, is het niet mogelijk ons een beeld van God te vormen. De islam is ook voorzichtig met het hanteren van religieuze symbolen, uit vrees dat die symbolen zelf zouden geëerd worden in plaats van de goddelijke werkelijkheid die erin aanwezig gesteld wordt. Daarom zal je in een plaats waar er gebeden wordt ook nooit afbeeldingen terugvinden. Enkel koranverzen mogen wel als afbeelding gebruikt worden.

5 Symbolen in de verschillende godsdiensten Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE et al., Van madonna tot Madonna. In de ban van beelden, idolen en afgoden, Leuven, Davidsfonds, 2002, 19-51, p. 36-39.  Een symbool dat zowel in het jodendom, christendom als islam met God verbonden wordt, is het symbool vuur.  Het beeld van ‘het brandend braambos’ komt zowel voor in de Thora, de Bijbel (Ex 3,1-6) als de Koran  Soera 20, 9-16: En toen hij het (vuur) naderde werd hij aangeroepen: "O Mozes”. "Voorwaar, Ik ben uw Heer, ontdoe u van uw schoeisel; want gij zijt in de heilige vallei van Towa.“ "Ik heb u uitverkoren; luister dus naar hetgeen wordt geopenbaard.“ "Voorwaar, Ik ben Allah; er is geen God behalve Ik, aanbid Mij derhalve en verricht het gebed tot Mijn gedachtenis.” "Zie, het Uur komt. Ik zal het onthullen opdat elke ziel de beloning zal ontvangen waarnaar zij streeft.“ "Laat degene die er niet in gelooft en zijn eigen neigingen volgt, u er niet van afwenden; anders zoudt gij verloren gaan.“ (bron: (http://www.koran.nl/read/20#.VmqM3-oVFD8) Het symbool: vuur in heilige geschriften

6 Symbolen in de verschillende godsdiensten Referentie R. B URGGRAEVE, J. D E T AVERNIER, D. P OLLEFEYT & J. H ANSSENS, In de ban van beelden en idolen, in R. B URGGRAEVE et al., Van madonna tot Madonna. In de ban van beelden, idolen en afgoden, Leuven, Davidsfonds, 2002, 19-51, p. 36-39.  Ex 3, 1-6: Mozes hoedde de kudde van zijn schoonvader Jetro, de priester van Midjan. Eens dreef hij de kudde tot ver in de woestijn en kwam hij bij de berg van God, de Horeb. Toen verscheen hem de engel van de heer, in een vuur dat opvlamde uit een doornstruik. Mozes keek toe en zag dat de doornstruik in lichterlaaie stond en toch niet verbrandde. Hij dacht: ‘Ik ga eropaf om dat vreemde verschijnsel te onderzoeken. Hoe komt het dat die doornstruik niet verbrandt?’ De heer zag hem naderbij komen om te kijken. En vanuit de doornstruik riep God hem toe: ‘Mozes, Mozes.’ Hij antwoordde: ‘Hier ben ik.’ Toen sprak de heer: ‘Kom niet dichterbij en doe uw sandalen uit, want de plaats waar u staat is heilige grond.’ En Hij vervolgde: ‘Ik ben de God van uw vaderen, de God van Abraham, de God van Isaak en de God van Jakob.’ Mozes bedekte zijn gezicht, want hij durfde niet naar God op te zien. (bron: http://www.willibrordbijbel.nl/?p=page&i=1588,1609) Het symbool: vuur in heilige geschriften

7 Symbolen in de verschillende godsdiensten Referentie http://www.kuleuven.be/thomas/page/een-dag-vol- water/ Echo 7, Pelckmans, Kalmthout.  Als oerelement heeft water een bijzondere betekenis in het jodendom, christendom en islam.  Jodendom: Water is het belangrijkste en meest voorkomende symbool van de Wet van God. Water staat symbool voor het begrip ‘Woord van God’.  Mikwe: Het jodendom schrijft onderdompeling in een Mikwe voor in verschillende situaties. Mikwe betekent letterlijk ‘levendig water’ en is een belangrijk reinigingsritueel.  Water speelt een belangrijke rol in verschillende joodse feesten:  Sjavoeot (wekenfeest): water om het ontvangen van de Thora te herdenken  Tasjlik (Geduchte dagen): water om te reinigen, te zuiveren  Pesachfeest: zout water om te herinneren aan de tranen van de slaven Het symbool: water in rituelen

8 Symbolen in de verschillende godsdiensten Referentie http://www.kuleuven.be/thomas/page/een-dag-vol- water/ Echo 7, Pelckmans, Kalmthout.  Christendom: Water speelt een belangrijke rol bij heel wat rituelen. Water staat symbool voor reiniging en heiliging:  Water reinigt: een christenen doopt zijn hand in een wijwatervat in de kerk, voor de viering begint.  Water = leven: christenen worden gedoopt met water (horen bij God, nieuw leven).  Water beschermt: de priester zegent met wijwater mensen, dieren en voorwerpen.  Bron in Lourdes: christenen gaan op bedevaart en nemen water mee naar huis en geloven dat dit water een bijzondere kracht heeft. Het symbool: water in rituelen

9 Symbolen in de verschillende godsdiensten Referentie http://www.kuleuven.be/thomas/page/een-dag-vol- water/ Echo 7, Pelckmans, Kalmthout.  Islam: In de Koran staat dat Allah het water heeft geschapen en hoe mensen met de water moeten omgaan. De mens is verplicht om het te delen met anderen. Water is een middel tot zuivering.  Water reinigt: woedoe of kleine wassing voordat de moslims de moskee in gaan.  Water = leven: Het verbod van het drinken van water geeft aan hoe belangrijk water in het leven is van de moslim. Na zonsondergang breken moslims de vasten met enkele dadels en een glas water.  Water van de Zamzambron: moslims bezoeken deze bron tijdens de bedevaart (Hadj). Ze lessen hun dorst aan deze bron en geloven dat dit water een heilzame werking heeft. Het symbool: water in rituelen