Inleiding in de tumorbiologie (5)

Presentatie over: "Inleiding in de tumorbiologie (5)"— Transcript van de presentatie:

1 Inleiding in de tumorbiologie (5)
Keuzemodule TBK01 Inleiding in de tumorbiologie (5)

2 (Externe) oorzaken van het ontstaan van kanker
Mutaties (hersteld door reparatiemechanismen) (normaal al fouten per dag per cel) Erfelijke en sporadische kankers - borstkanker voor 5-10% erfelijk, 90-95% sporadisch - darmkanker 15% erfelijk, 85% sporadisch somatisch kiembaan

3 (Externe) oorzaken van het ontstaan van kanker
De belangrijkste kankerbevorderende factoren: (Carcinogene factoren) - bepaalde chemische verbindingen (ook lichaamseigen, o.a. radicalen van de mitochondriën) - diverse vormen van straling - sommige virussen

4 Chemische carcinogenese
Mutageen (Initiator) Carcinogene stoffen Niet mutageen (Promotor) Epidemiologie: indicatie Proefdieren: uitsluitsel (niet zeker of dat ook bij de mens een rol speelt). Naast industriële producten ook natuurlijke stoffen!

5 Aantonen mutageniteit
AMES –test met Salmonella bacteriën Histidine afhankelijk.

6 Benzopyreen In de lever:
Mutaties in p53, veroorzaakt door Benzopyreen: G T

7 Aflatoxine (geproduceerd door Aspergillus, waarom?)
Guanine

8 Asbest

9 Promotoren: Zelf niet carcinogeen Bevorderen carcinogeniciteit van andere stoffen V.b. Crotonolie: bevat phorbolverbinding die celdeling stimuleert

10 Hormonen als promotor:
Testosteron bij prostaatkankler Estradiol bij borstkanker Vet voedsel promoot darmkanker (via productie galzuren?) Sigarettenrook: naast mutagene PAC’s ook promotoren

11 U.V. - straling

12 Xeroderma pigmentosum
Erfelijke ziekte Snelle verbranding van de huid Snelle veroudering van de huid (xeroderma) Verhoogde kans op huidkanker Grotere kans op andere vormen van kanker

13 Ioniserende straling o.a. Röntgen straling
alfa, bèta en gamma straling (van radioactieve isotopen en in kosmische straling) Veroorzaakt uiteenlopende DNA-schade

14 Ioniserende straling Radium lijkt op calcium: botopname

15 Onderscheid exogene / endogene straling
Exogeen: van buiten het lichaam komt. Bv kosmische straling, straling afkomstig van isotopen uit natuurlijke gesteentes, röntgenstraling bij doorlichten. Deze is ten dele niet te voorkomen.

16 Endogene straling vanuit het lichaam zelf door opname van radio actieve isotopen. Van nature komen er isotopen van oa. Koolstof (c-14), kalium en waterstof (tritium) voor. Een verdachte stof is Radon, een gas dat o.a. uit cement en andere bouwmaterialen vrij kan komen. Bij het uiteenvallen van Radon komt alfa straling vrij. Ten gevolge van de sterke isolatie van woonhuizen in koudere streken is de conc. radongas in het binnenhuismilieu sterk toegenomen. Gevolgen De Gezondheidsraad schat dat ten gevolge van de blootstelling aan radon jaarlijks tussen de 100 en 1200 personen in Nederland longkanker krijgen. De hoogste schatting komt neer op 800 personen. ( )

17 Virus en kanker Retrovirus kan oncogenen bevatten (Rous Sarcoma Virus)

18 Baarmoederhalskanker
Papilloma virus 60 soorten 6 lijken betrokken bij baarmoederhalskanker Uitstrijkje: PAP score PAP is de afkorting van de naam van de Griekse arts dr. George Papanicolaou.

19 Hepatitis-B infecties: leverkanker
(zuidoost Azië en zuidelijk Afrika) Onbeschermde seks en besmette naalden (tatoeëringen) Verhoogde celdeling Vooral in combinatie met carcinogenen zoals aflatoxine