Blootstellingslimieten: wetenschap of gevoel?

Presentatie over: "Blootstellingslimieten: wetenschap of gevoel?"— Transcript van de presentatie:

1 Blootstellingslimieten: wetenschap of gevoel?
Presentatie VNG, Blootstellingslimieten: wetenschap of gevoel? Eric van Rongen Gezondheidsraad, Den Haag

2 Elektromagnetisch spectrum
Presentatie VNG, Elektromagnetisch spectrum energie inhoud frequentie 3 PHz 300 GHz 300 MHz 300 kHz 300 Hz 0 Hz extreem lage frequenties ioniserende straling optische straling radiofrequenties 100 nm 1 mm 1 m 1000 km golflengte

3 Betekenis effecten niet elk biologisch effect is schadelijk voor de gezondheid ! voorbeeld: lichtstraling op netvlies leidt via biologische effecten tot zien

4 Blootstellingslimieten
Gezondheidsraad 1997, 2000 International Commission of Nonionizing Radiation Protection (ICNIRP) 1998 overgenomen door Europese Commissie en door Nederland gebaseerd op alle beschikbare wetenschappelijk informatie

5 Wetenschap als basis vaststellen gezondheidseffecten niet op grond van case reports, maar aan de hand van gedegen wetenschappelijk onderzoek geen vermoedens, maar feiten

6 Oorzaak en gevolg onderzoek van goede kwaliteit:
gepubliceerd in peer-reviewed tijdschrift reproduceerbaar significantie (statistische zekerheid) dosis-effect relatie biologisch mechanisme

7 Onderzoek al langer dan een halve eeuw onderzoek
WO II: thermische effecten begin jaren tachtig: elektriciteitslijnen en leukemie in jaren negentig diverse nationale en internationale onderzoeksprogramma’s

8 Extrapolatie veel gegevens uit proefdieronderzoek
bij extrapolatie van experimentele gegevens naar de mens onzekerheden: inconsistentie omstandigheden verschillen dier/mens kortdurend vs langdurig geen dosis-effect relaties daarom: toepassing veiligheidsfactoren

9 Veiligheidsfactoren X x V = L beroepsbevolking: factor
algemene bevolking: factor 50 X x V = L

10 Statische velden Statische elektrische velden
geen gezondheidseffecten, alleen hinder door ontladingen Statische magnetische velden beweging door veld veroorzaakt elektrische stroompjes biologische en gezondheidseffecten mogelijk geen biologische effecten < 2 T

11 Laagfrequente velden opwekking elektrische stroompjes
beïnvloeding zenuwen en spieren ongecontroleerde bewegingen opwekken fosfenen lichtflitsen

12 Laagfrequente velden: limieten
ICNIRP: stimulering zenuwen bij stroomdichtheid > 100 mA/m2 limiet beroepsbevolking: 10 mA/m2 algemene bevolking: 2 mA/m2

13 Hoogfrequente velden alleen opwekking warmte aangetoond
experimenteel: wel biologische effecten, geen gevolgen voor gezondheid geen relatie met aspecifieke klachten

14 Hoogfrequente velden: limieten
uitgangspunt: opwarming lichaam < 1 °C, daarvoor: energie-opname < 4 W/kg limiet beroepsbevolking: 0,4 W/kg algemene bevolking: 0,08 W/kg

15 Andere effecten? limieten gebaseerd op wetenschappelijk vastgestelde effecten dit zijn korte-termijneffecten vraag: zijn lange-termijneffecten mogelijk? bijvoorbeeld effecten op kanker hersenfuncties

16 Veel onderzoek lage frequenties: vooral naar kanker (leukemie bij kinderen) – Pruppers hoge frequenties: kanker en effecten op hersenen - Zwamborn

17 Effecten op hersenfuncties
waarnemen elektromagnetisch veld onder gecontroleerde omstandigheden niet aangetoond invloed op hersengolven tijdens slaap veldsterkte > 100 x hoger dan onder GSM-antennes niet reproduceerbaar geen invloed op uitgerust zijn en gezondheid

18 Zaktelefoons en hersentumoren
proefdier onderzoek: geen invloed GSM-velden op groei of ontwikkeling hersentumoren bevolkingsonderzoek recente onderzoeken in Zweden, VS en Denemarken: geen relatie tussen gebruik mobiele telefoon en voorkomen hersentumoren

19 RTV zenders en kanker onderzoeken Australië, Engeland: meer leukemie rond radio/tv zenders ? aanvankelijk lijkt positief verband aanwezig nader onderzoek: geen verband

20 RF velden: lange termijn
langdurige blootstelling aan lage veldsterktes: geen relatie met kanker aangetoond geen relatie met andere ziektes of klachten nooit 100% uit te sluiten meer onderzoek

21 Voorzorg? moeten op grond van de kennis over niet wetenschappelijk bewezen effecten of niet-gezondheidsschadelijke biologische effecten voorzorgsmaatregelen genomen worden?

22 Mogelijkheden voorzorg
nemen van voorzorgsmaatregelen of toepassen voorzorgsbeginsel wordt doorgaans gelijkgesteld met verlagen van blootstellingslimieten maar: onder de vlag van voorzorg zijn vele maatregelen mogelijk

23 Voorzorgsmaatregelen
volgen wetenschappelijke ontwikkelingen (“vinger aan de pols”) geven voorlichting uitvoeren nader onderzoek laagdrempelige (vrijwillige) maatregelen bv vergroten afstand tot bron in nieuwe situaties verlagen blootstellingslimieten

24 Wetenschap of gevoel? vaststellen blootstellingslimieten: wetenschap
nemen (voorzorgs)maatregelen: wetenschap EN gevoel

25 Presentatie VNG,