Medicamenteuze behandeling van autismespectrumstoornis

Presentatie over: "Medicamenteuze behandeling van autismespectrumstoornis"— Transcript van de presentatie:

1 Medicamenteuze behandeling van autismespectrumstoornis
dr. Luc Roelen – Indigo vzw. Houthalen 28 september 2010

2 Medicatie? Bij nazicht:
bij een minderheid van de diagnostische onderzoeken medicatievoorstel áltijd voorstel tot ondersteuning van gezin en kind

3 Medicatie? De diagnose op zich is géén reden tot het geven van medicatie

4 Waarom medicatie? Voor het behandelen van de ‘basisproblemen’?
Sociale vaardigheden Communicatie Weerstand aan veranderingen, stereotypieën Resultaten eerder ontgoochelend

5 Waarom medicatie? Voor het behandelen van bijkomende problemen: Angst
Dwangmatig gedrag Agressie Psychose Stemmingsproblemen Aandachtsproblemen en hyperactiviteit Slaapproblemen …

6 Wanneer medicatie? Voor álle aspecten is de niet-medicamenteuze aanpak prioritair. Therapie (gedrag, logopedie, communicatieve vaardigheden, …) Aanpassen van de ‘omgevingsfactoren’

7 Wanneer medicatie? Als ‘andere’ oorzaken uitgesloten zijn
Als er geen evidente therapeutische technieken zijn die tot een oplossing op korte termijn leiden Als er een goede medische opvolging is

8 Wanneer medicatie? Kinderen met autismespectrumstoornis hebben wel eens ‘andere’ reacties op medicatie Smallere therapeutische marge Lagere dosissen

9 Aanleiding om medicatie te geven
Bij kinderen met verstandelijke beperkingen, in leefgroepen: Meer medicatie tegen angsten Bij beter begaafde kinderen: Op jonge leeftijd vooral omwille van aandachtsproblemen Later ook: angsten, stemming

10 Aanleiding om medicatie te geven
Angst en agressie Dwanghandelingen en dwanggedachten Aandacht en concentratie Stemmingsproblemen …

11 Welke geneesmiddelen? Neuroleptica Antidepressiva
Stemmingstabilisatoren Stimulantia …

12 Angststoornissen en medicatie
Angsten Dwanghandelingen en dwanggedachten (“obsessief-compulsieve stoornis”)

13 Angststoornissen en medicatie
Klassieke oorzaak: de onvoorspelbaarheid van de omgeving en de gebeurtenissen door de zwakke ‘centrale coherentie’ Uiteraard: Omgeving voorspelbaar maken Duidelijkheid bieden

14 Angststoornissen en medicatie
Ook: Rigiditeit Moeilijk omgaan met veranderingen Obsessies Agressie (opstandig gedrag)

15 Angststoornissen en medicatie
Bepaalde antidepressiva (SSRI’s) Sertraline (Serlain), Paroxetine (Seroxat), .. Neuroleptica Risperidone (Risperdal), Olanzapine (Zyprexa), Aripiprazole (Abilify) … Andere

16 SSRI’s Selectieve Serotonine Re-uptake Inhibitoren

17 SSRI’s Vaak eerste keuze in behandeling van: Producten
Dwanghandelingen Dwanggedachten Angststoornissen Producten Paroxetine (Seroxat) Sertraline (Serlain) Citalopram (Cipramil) Escitalopram (Sipralexa) Fluoxetine (Prozac)

18 SSRI’s Voordelen: Nadelen: Vaak snel en degelijk effect
Positieve invloed op stemming Nadelen: (zeker in het begin) Stemmingswisselingen Aantal artikels waarin gewaarschuwd wordt voor zelfmoord bij adolescenten Eufore stemming Invloed op slaap- en eetpatroon

19 Alternatief: Een aantal oudere antidepressiva gelden als bruikbaar alternatief Clomipramine (Anafranil) Meer neveneffecten

20 (atypische) Neuroleptica
Andere naam: antipsychotica Zijn: Angstwerend Rustgevend Efficiënt in behandeling van agressie Werkingsmechanisme o.a. blokkeren van dopamine-receptoren Onduidelijk!

21 (atypische) Neuroleptica
Voordelen: Vaak efficiënt in lage dosis Maken een aantal kinderen ook algemeen ‘socialer’ Nadelen: Neveneffecten!

22 (atypische) Neuroleptica
Neveneffecten: Gewichtstoename Gevoeligheid voor diabetes op lange termijn Averechtse reacties, met toename van angsten ‘Extrapyramidaal syndroom’ Speekselvloed, …

23 (atypische) Neuroleptica
Producten: Risperdal (vloeibare vorm) Dosis tot 0.05 mg/kg (start met 0.01 mg/kg) Zyprexa Dosis tot 0.3 mg/kg (start met 0.05 mg/kg) Dipiperon (vloeibare vorm) Solian, Seroquel, …

24 (atypische) Neuroleptica
Producten: Risperdal (vloeibare vorm) Dosis tot 0.05 mg/kg (start met 0.01 mg/kg)

25 (atypische) Neuroleptica
Abilify: nieuwste in de reeks veelbelovend Veel minder risico op gewichtstoename, wellicht geen stijging diabetesrisico Dosis tot 0.5 mg/kg (start met 0.1 mg/kg)

26 (atypische) Neuroleptica
Proberen af te bouwen als situatie langere tijd stabiel is

27 (atypische) neuroleptica
= antipsychotica Essentieel in de behandeling van psychose Jongeren met autismespectrumstoornis lopen meer risico op psychotische stoornissen

28 Benzodiazepines Alprazolam (Xanax)
Lexotan, Frisium, Tranxene, Temesta, ... Neveneffecten! Slaperigheid Paradoxale reacties Psychische en fysieke afhankelijkheid na enkele weken inname. Bij stoppen: dervingsverschijnselen

29 Behandeling van dwang …
Ook topiramaat (Topamax) Anti-epilepticum

30 Stemmingsproblemen Depressie: Bij stemmingswisselingen
Als medicatie: SSRI’s Bij stemmingswisselingen Opletten met antidepressiva Eventueel ‘stemmingsstabilisatoren’ bv. Depakine, Tegretol, neuroleptica Deze worden ook wel eens gebruikt in de behandeling van dwang

31 Aandachtsproblemen Combinatie autismespectrumstoornis en concentratieproblemen: frequent Vaak anders dan bij kinderen met ADHD: ‘te veel aandacht voor details’ tegenover ‘te oppervlakkig’

32 Aandachtsproblemen Medicatie? Stimulantia (methylfenidaat)
Producten: Rilatine, Rilatine MR en Concerta Wat gevaar voor ‘hyperfocussen’, ‘superveel aandacht voor details’ en accentueren van autismespectrumstoornis

33 Aandachtsproblemen Rilatine ong. 4 uur Rilatine MR ong. 8 uur
Concerta ong. 12 uur Dosis 0.7 mg/kg/dag (+ 20 % bij langwerkende)

34 Aandachtsproblemen Atomoxetine (Strattera) Geen inslaapproblemen
Minder eetlustproblemen 24-uurswerking Dosis 1.2 tot 1.5 mg/kg per dag Hoge prijs (€ 3.3 per dag)!!

35 Aandachtsproblemen Strattera:
Onderzoeken met kinderen met autismespectrumstoornis gunstig Bij 75 % verbetering van … Aandacht Agitatie Sociale interesse Stereotiep gedrag Repetitief taalgebruik

36 Slaapproblemen Bij 1 op 3 kinderen met autismespectrumstoornis
Oorzaken Emotionele problemen Angsten Uitstel van slapen door dwang Klassieke slaapmiddelen zijn te vermijden Eventueel SSRI of lage dosis neurolepticum Melatonine

37 Andere problemen? Meer epilepsie bij kinderen met ASS
Soms met ongewone symptomatologie Agressie Stereotiep gedrag Bij twijfel: onderzoek met EEG Behandeling: anti-epileptica

38 Andere producten? Secretine
Gastro-intestinaal hormoon in behandeling voor maag-darmproblemen en leek beterschap te geven van sociale vaardigheden en communicatie 500 kinderen met autismespectrumstoornis onderzocht: Niet effectief Nog andere producten worden uitgeprobeerd: geen duidelijk effect …

39 Toekomstperspectief? Nieuwe neuroleptica Cholinesterase-inhibitoren
bv. Paliperidone (Invega): niet overtuigend Cholinesterase-inhibitoren Gebruikt in behandeling van Alzheimer Studies met galantamine (Reminyl) efficiënt tegen … Agressie Concentratieproblemen Donepezil Nog veel onderzoek nodig, ook naar langetermijngevolgen van de medicamenteuze behandeling bij autismespectrumstoornis

40 Medicatie Kan héél belangrijk zijn Maar altijd … … eerst aanpak
… eerst omgeving

41 Meer info - contact dr. Luc Roelen Indigo vzw Pronkenbergstraat 29C
2550 Kontich