Bestuurlijke verhoudingen en ontwikkelingen in Vlaanderen

Presentatie over: "Bestuurlijke verhoudingen en ontwikkelingen in Vlaanderen"— Transcript van de presentatie:

1 Bestuurlijke verhoudingen en ontwikkelingen in Vlaanderen
Mark Andries Kabinetschef Minister Geert Bourgeois

2 Inhoud Ontwikkelingen in de bestuurlijke structuur
Resultaat bestuurlijke ontwikkelingen Knelpunten Oplossingslijnen – een interne staatshervorming Realisaties Toekomstige uitdagingen

3 Ontwikkelingen in de Bestuurlijke structuur
Vóór 1980 – Unitair België: Drie grote bestuursniveaus De Belgische Staat Negen provincies (5) 596 gemeenten en ocmw’s (waarvan 308 in Vl.) Eerste fusiegolf in 1976 Vóór 1976 telde België 2356 gemeenten

4 Ontwikkelingen bestuurlijke Structuur

5 ontwikkelingen bestuurlijke structuur

6 Resultaat Ontwikkelingen

7 Ontwikkelingen in de bestuurlijke structuur
Belangrijke interne ontwikkelingen sinds 1980: Opeenvolgende staatshervormingen Een nieuw overheidsniveau: Vlaanderen (Gewest en Gemeenschap) Eigen instellingen Steeds meer bevoegdheden Toenemend belang “Europa” 5de overheidsniveau met impact op lokale besturen Toenemend aantal overheidsstructuren (ook op lokaal niveau) Brandweer- en politiezones Veel structuren tussen gemeenten onderling en in tussengebied tussen gemeente en provincie

8 Resultaat ontwikkelingen
druk bestuurlijk landschap met 5 overheidsniveaus druk Vlaams bestuurlijk landschap in 308 gemeenten, 308 OCMW’s en ongeveer 350 verzelfstandigde agentschappen 2200 Samenwerkingsverbanden Intergemeentelijke samenwerking Ad hoc tussenstructuren vb. Resocs, Logo’s 117 Politiezones en 35 brandweerzones 1792 Kerkfabrieken Centrale Kerkbesturen 65 polders en wateringen Antwerpen: 9 districten (=binnengemeentelijke decentralisatie)

9 Resultaat Ontwikkelingen
Gemeentelijke autonomie is het principe, MAAR: Beleidsmatige aansturing van de Vlaamse en federale overheid Politie Brandweer OCMW Ruimtelijke ordening, milieu, huisvesting, … Wettigheidstoezicht vanuit de Vlaamse overheid Gemeentefonds & sectorale subsidiestromen vanuit de Vlaamse overheid (22% van de inkomsten) Sectorale subsidiestromen vanuit de federale overheid. Vb. inzet gemeenschapswachten, susbidies i.k.v. politie- en brandweer

10 Knelpunten Beleidsmatig: mismatch tussen de schaal van maatschappelijke problematieken en de schaal van lokale besturen. Vb. mobiliteit, arbeidsmarkt Beheersmatig: zijn onze de gemeenten nog voldoende bestuurskrachtig? Capaciteit van de gemeenten versus meer en complexere beleidsdomeinen

11 AFM (% exploitatie-inkomsten)
Knelpunten Financieel: financiële krapte ook bij lokale besturen *AFM: autofinancieringsmarge (verschil exploitatie-inkomsten en uitgaven) AFM* AFM (% exploitatie-inkomsten) ESR 2006 11,8 2007 11,7 2008 7,4 2009 10,3 2010 9,0 2011 6,0 2012 ( ) (1,7) 2013 ( ) (-0,1) ( ) 2014 ( ) (4,0) ( )

12 Knelpunten Bestuurlijk: een (te) druk bestuurlijk landschap verrommeling kan leiden tot: Onoverzichtelijkheid Gebrek aan democratische legitimiteit Interbestuurlijk = de relatie tussen lokaal niveau en hogere overheden: Te veel detailsturing, controle en toezicht (“keizer-koster”)

13 Oplossingen – Een interne staatshervorming
Vlaams regeerakkoord : “interne staatshervorming” Nadruk op Vlaanderen versus lokale besturen Vijf uitvoeringslijnen: versterking bestuurskracht van de gemeenten meer autonomie en bevoegdheden voor de gemeenten performante processen - minder interveniërende niveaus afbakening provinciale taakstelling vereenvoudiging van de intermediaire ruimte.

14 Oplossingen – Een interne staatshervorming
Methodiek Van groenboek naar Witboek 69 concrete doorbraken binnen de geschetste uitvoeringslijnen

15 Realisaties 2009-2014 Afgebakende provinciale taakstelling
Een gesloten taakstelling Grondgebonden bevoegdheden Persoonsgebonden bevoegdheden enkel in zoverre bepaald door decreten Wegwerken van overlappingen tussen Vlaams en provinciaal niveau Kader voor vrijwillige fusies van gemeenten Vrijwilligheid werkte niet Het debat werd opengetrokken – veranderende mindsetting

16 Realisaties 2009-2014 Samenwerking en integratie gemeente en OCMW
Maximale integratie Volledige fusie nog niet mogelijk Planlastendecreet Ontvoogding van gemeenten in het vergunningenbeleid Omgevingsvergunning Regioscreening

17 Realisaties 2009-2014 De Regioscreening
vereenvoudiging van de intermediaire ruimte Toegenomen aantal structuren op het intermediaire niveau leidt tot problemen op het vlak van: Efficiëntie Doelmatigheid Democratisch draagvlak Transparantie Drie Stappen Inventarisatie Evaluatie Actieplannen

18 Realisaties 2009-2014 De Regioscreening
Stap 1: De inventarisatiefase Complex intermediair niveau Grote variëteit in zowel vraag als aanbod van samenwerkingsverbanden Sterke stijging samenwerkingsverbanden sinds 2000

19 Realisaties 2009-2014 De Regioscreening
Stap 2: De evaluatiefase Verloop: Bottom-up proces Begeleiding door de gouverneurs als commissarissen van de Vlaamse Regering Kwalitatieve bevraging Resultaten: Bottom up proces (via de regiotafels) heeft tot weinig eenduidige en concrete resultaten geleid Breed gedragen vraag naar rationalisatie, maar een gebrek aan consensus rond de manier waarop. Meestal ontbreekt een structurele koppeling met het lokale bestuur en een structurele evaluatie van de verbanden

20 Realisaties 2009-2014 De Regioscreening
Stap 3: Actieplannen? 2 hefbomen Bestuurlijke verrommeling op het intermediaire vlak wegwerken Streven naar schaalvergroting van de besturen Slagkracht lokale besturen verhogen Parallel inzetten op 3 werkdomeinen (volgende regering) Snoeien in wildgroei van samenwerkingsverbanden Grondig optimaliseren van het samenwerkingslandschap Fusies doorvoeren van lokale besturen

21 Toekomstige uitdagingen

22 Toekomstige uitdagingen
Geschetste problemen blijven bestaan Interne staatshervorming betekent geen eindpunt: Fusies van gemeenten? Afschaffing provincies? Volledige integratie OCMW en gemeente? Meer autonomie en verantwoordelijkheid voor bestuurskrachtige gemeenten? Minder en transparante samenwerkingsverbanden? Nieuwe Vlaamse Regering?