Bijeenkomst 2 en 3 Jeugdliteratuur Literatuur historisch overzicht

Presentatie over: "Bijeenkomst 2 en 3 Jeugdliteratuur Literatuur historisch overzicht"— Transcript van de presentatie:

1 Bijeenkomst 2 en 3 Jeugdliteratuur Literatuur historisch overzicht
Literaire mindmap Recensies bespreken en herschrijven Plan van aanpak Leesvoorkeurenonderzoek

2 Eerste helft 20ste eeuw Drie verschillende visies:
Boeken moeten bijdragen tot een betere wereld (pedagogische benadering: Nellie van Krol) Het kinderboek benaderen als een kunstwerk (literaire benadering: Theo Thijssen) Boeken moeten voldoen aan de eisen en behoeften van de kinderen zelf ( vanuit het kind benaderd: Cornelis Veth, avonturenboeken)

3 Eerste helft 20ste eeuw Verder als gevolg van het nieuwe kindbeeld:
Vloedgolf van lieve, kneuterige boekjes (Rie Cramer p. 355) Het levendige, ondeugende kind was gevloerd Huiselijk realisme (Jan Ligthart), Afkes tiental van Nienke van Hichtum Herinneringsverhalen (Jongensdagen van Theo Thijssen) Meisjesboeken Sentimentele genre over drankmisbruik e.d. (Kruimeltje Chris van Abcoude) Meer kansen voor spanning en avontuur (Scheepsjongens van Bontekoe Johan Fabricius)

4 Rie Cramer, vóór 1950 Jokkentje Anneliesje heeft gejokt
Om een tweede koekje! Anneliesje zit beschaamd In een donker hoekje. O wat tikt die nare klok: ‘Jokkebrok, Jok-ke-brok!’ ‘Kom, ga spelen in de zon,’ Zei daareven moesje, ‘Zus en Jan zijn in den tuin. Heb je iets mijn poesje?’ O, wat tikt die klok nu raar: ‘Zeg het maar, zeg-het-maar!’ Anneliesje heeft zoo'n spijt, Schreit stil in haar hoekje. Heel gauw zegt ze aan moeders oor Alles van dat koekje. Hoor je, hoe de klok nu doet? ‘Zóó is 't goed - Zóó-is-'t goed!’

5 Verzuiling in de eerste helft 20ste eeuw
Protestant-christelijke kinderliteratuur: W.G. Van der Hulst Katholieke jeugdliteratuur: J. Nowee: Arendsoog Rie Cramer A is een aapje,dat eet uit zijn poot. B is de bakker,die bakt voor ons brood Dan rond 1950 Annie M. G. Schmidt

6 Tweede helft 20ste eeuw scharnierperiode voor de kinderliteratuur Belangrijkste vernieuwing in de kinderpoëzie Han Hoekstra en Annie M.G. Schmidt (p. 359) Met humor en fantasie werden de suikerzoete rijmpjes van Rie Cramer verdrongen

7 Annie M. G. Schmidt (+/- 1950) Veel humor
Veel fantasie  veel mogelijkheden Controversieel door onderwerpen en taalgebruik Geen ideaalbeeld van het brave kind Ik ben lekker stout Interview met Annie M.G. Schmidt Andere dichters: Hans Andreus, Han Hoekstra en Mies Bouhuis in het Parool

8 Jaren 70 en 80 meirevolutie 1968 Jeugd was mondiger geworden in de jeugdliteratuur Antiautoritaire opvoedingsidealen waren van belang voor de ontwikkeling van de kinderliteratuur Jeugdboeken moesten progressief en maatschappijkritisch zijn Boeken moesten kinderen mondiger en kritischer maken Oude rollenpatronen werden omvergeworpen, taboes verdwenen De kinderboeken moesten over de ‘echte’ wereld gaan Guus Kuijer (Madeliefboeken, Polleke)

9 Stratemaker op zee show ’70 poëzie
Willem Wilmink – Frekie Vanuit de realiteit Andere kijk erop geven Eindrijm vanzelfsprekend Omdraaiing van rollen  De Stratemakeropzeeshow Je bent een liegbeest (1972)

10 Jaren 80 Probleemboeken in opmars
Dood, geweld, verkrachting, armoede, echtscheiding, gehandicapt zijn, drugs, homofilie, misdaad, racisme, milieuverontreiniging e.d. Politiek engagement en de derde wereld (Henk Barnard, Miep Diekman, Jan Terlouw) Op de achtergrond beleven de klassieke genres bestaan (historische en fantasieverhalen kregen een geëngageerd tintje) Thea Beckman, Evert Hartman Fantasieverhalen (Michael Ende, Anthony Horowitz, Toon Tellegen

11 Jaren 90 reactie op de probleemboeken
Meer aandacht voor de innerlijke ontwikkeling van de personages Het probleemboek ‘verzachtte’ De behandelde problemen werden herkenbaarder Psychologische romans voor adolescenten: Imme Dros, Jan de Zanger, Mensje van Keulen Gevoelens kregen veel meer aandacht in de boeken ( Anke de Vries, Jacques Vriens) Historische verhalen en oorlogsverhalen werden realistischer en besteedden meer aandacht aan het dagelijkse leven van gewone mensen (Els Pelgrom)

12 ’90 De blauw geruite kiel (VN) poëzie
Meer experimenteren met de vorm geen vaste strofebouw, geen metrum, geen eindrijm. wel een natuurlijk ritme, korte regels, klinkerrijm en medeklinkerrijm. De intrede van het vrije vers in de kinderpoëzie

13 Blauw geruite kiel (VN)
Accent op vragen als: Wie ben ik? Waar kom ik vandaan? Wat is de zin van het bestaan? Poëzie moeilijker door: het gebruik van beeldspraak metaforen en metoniemen en stijlfiguren als litotes (verkleining) en ellips (weglating)

14 Wie? Edward van de Vendel Leendert Witvliet Ted van Lieshout Bron:
Literatuur zonder leeftijd. Jaargang 12 · dbnl

15 Van de Vendel: Op reis Ik steek mijn leven over
in een bootje van mezelf. Mijn hersens zijn mijn scheepsjournaal, een opslagruim van bijna elf. Ik ben al twaalf, maar ik ben leeg van start gegaan. Ik kan me weggaan niet herinneren en ook niet waarvandaan. Hoe moet je niet vergeten? Hoe hou je wat je hoort? Het mag wel stevig stormen, maar ik wil niemand overboord

16 Doe maar dicht maar Sinds 1985
Dichtwedstrijd voor jongeren van 12 tot 18 Veel materiaal aangeboden Afsluiting in de schouwburg te Groningen

17 De literaire mind map over jouw gelezen boek
Eerst een uitleg 

18 Literaire mindmap Grafische voorstelling op leeg papier
Centraal de titel + 1 kenmerkende tekening Dan acht takken: 8 kleuren Rechts: plot, personages, perspectief, tijd en ruimte Links: symbolen, thema en motieven Takken vullen met steekwoorden en tekeningetjes Elke tak kent weer vertakkingen. Neem genoeg ruimte  A3

19 Bespreking van de maps In groepen van 5 Opvallende zaken
Heeft ieder groepslid dezelfde uitgangspunten gebruikt? Begrippenkader duidelijk? Vragen bij bepaalde notaties ophelderen Voor welke doelgroep is jouw boek geschikt? Wat levert deze werkvorm op?

20 Recensies Afspraken per groepje maken: Omvang Afbeeldingen
Aantal woorden? Afbeeldingen Grootte en aantal? Bronvermelding: altijd een vereiste! Eindredactie? Om één stijl te verkrijgen. Eindredacteur moet goed kunnen spellen!

21 Recensie Schrijven van een recensie
Zoeken naar goede samenvatting (jeugdliterom) Vermeld altijd de bron! Maak per boek een map met alle informatie Samenvatting (bewerkt) Recensie Afbeelding Citaten uit het boek

22 Recensies Bespreek in jouw groepje:
Sterke en zwakke punten van teksten Waar wil je meer de nadruk op leggen? Waar wil je minder het accent op leggen? Taakverdeling? Onduidelijkheden? Uitkomsten ervan in het logboek

23 Recensies bekijken op:
Correcte boekgegevens? Geeft de recensie een indruk van het boek? Publieksgericht? Woordkeus, zinslengte, opbouw, illustraties? Lengte beperkt? Inhoudelijk oordeel, karakters, schrijfstijl e.d. Concrete voorbeelden erin? Citaat? Illustratie? Uitnodigend?

24 Boekbespreking (recensie)
inhoud taalgebruik opbouw illustraties personages (flat, round) begin, eind boek thema identificatiemogelijkheden originaliteit chronologisch, niet chronologisch

25 Werken aan leesvoorkeurenonderzoek
Plan van aanpak schrijven: Wie leest welke artikelen? Verdeling evenredig? Waarom kies je deze bronnen? Welke tijdsplanning hanteert de groep? Wanneer sturen jullie elkaar materiaal? Google drive als werkplek? Waar spreek je af en wanneer? Hoe werk je met elkaar?(mailen en/of afspreken)

26 Leesvoorkeurenonderzoek(2)
Volgorde van werken Oriënteren: theorie verzamelen en lezen Richten: welke onderzoeksvragen stel je? Welke bronnen zijn bruikbaar en waarom? Verwerking van informatie in eigen woorden (bron erbij zetten!) Onderzoeksvragen beantwoorden en conclusies trekken Vragenlijsten samenstellen Uitzetten  verwerken  Vergelijking van theorie en praktijk  conclusies Vertaling naar de website

27 Intekenen Teken in op afsprakenlijst
Ieder groepje kan plannen toelichten Onderwerpen: Tijd? Communicatie? ICT-vaardigheid? Bijdrage leveren op weblog

28 Voor de vierde bijeenkomst
Starten met leesvoorkeurenonderzoek Bronnenonderzoek doen naar leesvoorkeuren  informatie in document zetten. Het plan van aanpak bespreken Werken aan het zoeken naar bronnen Lezen rondom het thema oorlog Oorlogswinter Oorlog zonder vrienden De jongen met de gestreepte pyjama Dagboek van Anne Frank Formuleer geschikte vragen bij je boek om in een groep te bespreken Het leeskringgesprek