Delier in de palliatieve fase

Presentatie over: "Delier in de palliatieve fase"— Transcript van de presentatie:

1 Delier in de palliatieve fase
Adriaan Lemstra Albert Event 20 maart 2013

2 Delier in de palliatieve fase
Kenmerken Diagnostiek Delier protocol Behandeling

3 Kenmerken Delier Ernstige neuropsychiatrische aandoening met een acuut begin en een wisselend beloop. Gevolg van cerebrale ontregeling door een lichamelijke aandoening of bij gebruik van (genees-) middelen. Prevalentie 30%, in terminale fase tot 90 % 50 % delieren in palliatieve fase reversibel

4 Delier criteria DSM IV Bewustzijnsstoornis
Verandering cognitieve functies Ontwikkelt zich in korte tijd en fluctueert in het verloop van de dag Gevolg van een somatische aandoening of medicatie/intoxicatie

5 Bewustzijnsstoornis Verminderde helderheid, ‘wegzakken’ Aandacht
Alertheid Vasthouden aandacht Verdelen aandacht Verplaatsen aandacht

6 DD Bewustzijnsstoornis
Hypoactief Delier Uitputting Sedatie door medicatie (morfine) Reactieve somberheid/depressie

7 DD: onrust Oorzaken onrust: Pijn Angst Benauwdheid Hyperactief Delier

8 Cognitieve functiestoornis
Oriëntatie Geheugen Denken Waarneming

9 Beloop Delier Acuut begin Wisselend beloop
Dementie meer sluipend begin Wisselend beloop Kenmerkend voor delier In terminale fase vaak irreversibel

10 Beloop Delier Verminderde wilsbekwaamheid Complicaties
Vallen Verwijderen sonde/infuus/catheter Verlies van contact met familie De helft herinnert delier als nare periode 30 % overlijdt binnen een maand

11 Delier: oorzaken Postoperatief
Koorts, infecties, zuurstoftekort, bloedarmoede Elektrolyten: hyponatriëmie, hypercalciëmie Morfine en opiaten Hersenmetastasen Alcoholonttrekking

12 Protocol Delier Signaleren risicofactoren + gerichte interventies (preventie) Risicoprofiel vaststellen + bij verhoogd risico gericht observeren (vroegdetectie) Uniforme en adequate diagnostiek en behandeling <75 jaar: psychiatrie: >75 jaar: geriatrie:

13 Risicoprofiel Delier delier in de voorgeschiedenis en/of verward voor opname 3 punten cognitieve verstoringen: geheugenproblemen, CVA, contusio 3 punten ADL afhankelijkheid punten leeftijd > of = punt koorts > 38,5 graden punt hardhorendheid en/of slechtziendheid 1 punt gebruik alcohol ( >4 eenheden p.d.) en/of drugs 1 punt medicatie: sedativa, psychofarmaca en/of opiaten 1 punt psychiatrie in de voorgeschiedenis 1 punt ingreep onder narcose punt totaal bij score van 3 of meer: starten met Delirium Observatie Schaal (DOS schaal) i.v.m. verhoogd risico op delier gedurende 3 dagen

14

15 Behandeling Delier Diagnostiek en behandeling onderliggende aandoening
Verpleegkundige interventies: desoriëntatie visuele en gehoorsstoornissen angst/hallucinaties etc. Medicatie

16 Medicatieschema haldol
Ernst delirium / Specifieke omstandigheden Dosering haloperidol per 24 uur (evaluatie dagelijks) Co-medicatie Licht tot matig ernstig delirium. (pt is gedesoriënteerd, wisselend alert maar wel coöperatief, blijft in bed en verwijdert geen sonde e.d.) 0,5 – 2,5 mg 2x daags oraal Bij onrust die niet reageert op haldol: 0,5 mg lorazepam tot 3 dd Bij slaapstoornis 0,5 mg lorazepam a.n. of temazepam/ loramet Ernstig delirium. (pt is motorisch onrustig met mogelijk valgevaar, ernstig psychotisch, minder coöperatief en minder corrigeerbaar) Bij malabsorptie altijd parenteraal 2,5-10 mg intramusculair (pijnlijk!) of intraveneus 2x daags, maximaal 20 mg per dag. Bij onrust die niet reageert op haldol: lorazepam oraal, i.m. of i.v., 0.5 tot 1mg 3 dd Bij slaapstoornis hoogste dosering an. Delirium met extreme angst en onrust, interfererend met de medische behandeling. (onmiddellijk ingrijpen noodzakelijk, gevaar voor pt en/of omgeving) 5 mg haloperidol intraveneus, iedere 30 minuten herhalen tot maximaal 20 mg per dag. Per keer 2 mg lorazepam Toevoegen

17 Alternatieven haloperidol
Bij M. Parkinson: Clozapine Bij onvoldoende reactie of EPS bij haloperidol: Olanzapine, quetiapine Bij dementie Exelon