vakdidactiek lezen, spreken luisteren en kijken

Presentatie over: "vakdidactiek lezen, spreken luisteren en kijken"— Transcript van de presentatie:

1 vakdidactiek lezen, spreken luisteren en kijken

2 Blok 3 en 4 blok 3: VD lezen blok 4: VD spreken, luisteren en kijken
na elk blok: dossier met opdrachten handleiding komt deze week op

3 blok 3: VD lezen ophalen voorkennis, begrippen Bonset
de leerlijn in methodes Nieuwsbegrip, Muiswerk, Diataal, Woordenweb/ Posterproject lessen ontwerpen, aanpassen en uitvoeren

4 Dossierinhoud week 6 inleveren
Reflectie op voorkennis: individueel Verslag beschrijving leerlijn leesvaardigheid ( woorden): individueel Onderzoeksverslag en beschrijving vakdidactisch onderwerp ( woorden): groepsopdracht Een voorbereide les leesvaardigheid voor medestudenten: individueel

5 Lezen 1. Aanvankelijk lezen: globaal methode,
analytisch/synthetische methode (Letterstad) structuurmethode (Veilig leren Lezen) 2. Technisch lezen AVI-niveaus 3. Voortgezet lezen

6 1. Individueel Beschrijf in 500 woorden:
Wat weet je van je eigen leesonderwijs. (basisschool- middelbare school) Welke activiteiten? Welke bedoeling hadden die activiteiten? Problemen? Succeservaringen?

7 LEESONDERWIJS LEERLINGEN MOETEN LEREN OMGAAN MET TEKSTEN IN DE BREEDSTE ZIN VAN HET WOORD: WAT ER ZOAL TE LEZEN IS, KENMERKEN VAN EEN INSTRUCTIE, STUDIETEKST, WOORDENBOEK, NIEUWSBERICHT. LEERLINGEN LEREN LANGERE TEKSTEN BENADEREN, LEESSTRATEGIEËN, WOORDRAADSTRATEGIEËN. GEVORDERDE LEZERS MOETEN INZICHT KRIJGEN IN HET LEESPROCES EN WETEN WAT ZE MOETEN DOEN BIJ MOEILIJKE PASSAGES. HET LEESONDERWIJS MOET LEERLINGEN LEREN OM OP EEN ANDERE MANIER INFORMATIE UIT TEKSTEN TE HALEN, DIE INFORMATIE TE BEGRIJPEN EN TE BEOORDELEN.

8 LEESONDERWIJS IN METHODES
VOORNAMELIJK TEKSTEN MET VRAGEN. IN DE REALITEIT GEEN TEKSTEN GEVOLGD DOOR VRAGEN. BONSET: WERKEN MET TEKSTEN UIT HET DAGELIJKS LEVEN REALISTISCHE VERWERKINGSOPDRACHTEN

9 2. Groepswerk Voer een activiteit uit. Na ongeveer een half uur:
Beschrijf in 500 woorden de volgende zaken: Welke elementen zijn tijdens het werken met de schriftelijke instructie succesvol? Hebben jullie daar verklaringen voor? Welke problemen hebben jullie ervaren? Hoe beoordelen jullie deze tekst, licht dit oordeel toe met voorbeelden. Zouden jullie de volgende keer een soortgelijke tekst op dezelfde manier benaderen of zouden jullie een andere aanpak hebben?

10 Vakdidactische uitgangspunten
Communicatief taalonderwijs + verschuivingen in het onderwijs Nederlands De opbouw van communicatief taalonderwijs Communicatief taalonderwijs en zelfstandig leren

11 Communicatief taalonderwijs (CTO)
CTO is onderwijs waarin leerling taal leren gebruiken met verschillende functies in verschillende communicatieve situaties, waarbij ze reflecteren op taalgebruik, teneinde hun taalgebruik te verbeteren ZIE VOLGENDE DIA VOOR FUNCTIES!!!!!!!! Taalfuncties die we onderscheiden zijn: De transactionele = uitwisselen van boodschappen De conceptualiserende = vormgeven en uitbreiden van kennis via taal De expressieve = het uiten van gedachten en gevoelens via taal De esthetische = het beleven van een talige wereld van ervaringen, gevoelens en gedachten

12 Taalfuncties De transactionele taalfunctie
De conceptualiserende taalfunctie De expressieve taalfunctie De esthetische taalfunctie Vraag: Bedenk voorbeelden bij de vier taalfuncties. Bedenk communicatieve situaties. De transactionele = uitwisselen van boodschappen De conceptualiserende = vormgeven en uitbreiden van kennis via taal De expressieve = het uiten van gedachten en gevoelens via taal De esthetische = het beleven van een talige wereld van ervaringen, gevoelens en gedachten

13 CTO + kerndoelen = verschuivingen
Mondelinge vaardigheden Taalbeschouwing = (in Bonset) reflectie Fictie Taalvariatie Massamedia Informatievaardigheden Vaardigheden bij andere schoolvakken Meer aandacht voor totaalvaardigheden Van productgericht naar procesgericht Pagina 20-23 Met het oog op toekomstige studie of beroep + schrijven en spreken zijn net zo belangrijk Reflectie i.p.v. ontleden: Reflectie is beschouwing van gebruikte taal (in eerste plaats door leerlingen zelf, in tweede plaats door anderen) in dienst van de verbetering van de taalvaardigheid van de leerlingen zelf. Meer aandacht voor fictie in vooral VMBO: Bonset onderscheidt nadrukkelijk zakelijk lezen en fictie (plezier) Verschillende talen nemen gelijkwaardige positie in Hoe werken massamedia en hoe komt informatie tot stand Informatievaardigheden als verwerven, verwerken  bronnen, tekstverwerken, interviews Lezen van instructies, schoolboeken, schema’s etc.; schooltaal; maken van werkstukken Transfers naar thuis, werk, schoolvakken. + focus op concrete en complete taalgebruiksituaties Ook de weg naar het product + terugkijken is belangrijk

14 De opbouw van communicatief taalonderwijs
Indeling in basis-, deel- en totaalvaardigheden Scheppen en aangeven van mogelijkheden van transfer Ordening van leerstof naar toenemende complexiteit Drie Uitgangspunten worden naast elkaar gehanteerd Drie soorten vaardigheden BASISVAARDIGHEDEN zijn in principe op de basisschool geleerd De activiteiten lezen, schrijven, spreken en luisteren zijn opgedeeld in kleine onderwijsbare DEELVARDIGHEDEN. Let op: ll moet weten dat deelvaardigheden in dienst staan van totaalvaardigheden TOTAALVAARDIGHEID is de vaardigheid die nodig is om in een complete communicatieve situatie de taal adequaat te gebruiken. Voorbeelden: nieuwsbericht met begrip lezen, deelnemen aan een discussie Situaties: school, thuis, werk Wisselwerking met deelvaardigheden is belangrijk Transfermogelijkheden Definitie Transfer heeft betrekking op de invloed die eerder geleerde kennis en vaardigheden hebben op het gebruiken van die kennis en vaardigheden in nieuwe leersituaties en toepassingssituaties (Simons, 1990) Drie soorten transfervormen Voorkennis Van de ene leersituatie naar de andere Binnen vak Nederlands en tussen schoolvakken (lezen heeft parallellen met schrijven) Naar toepassingssituaties Van deelvaardigheden naar totaalvaardigheden Naar TAALGEBRUIKSSITUATIES in de maatschappij Toenemende complexiteit Zes dimensies: Mate van formaliteit in de communicatie  persoonlijke brief, daarna formele brief De mate van voorkennis van de communicatiedeelnemers van het onderwerp van communicatie  eerst jeugdjournaal, daarna zes-uur journaal De moeilijkheidgraad van de communicatie voor de deelnemers  goedgestructureerde instructie naar verborgen instructies De mate van betrokkenheid van de communicatiedeelnemers bij het onderwerp van communicatie  situaties uit eigen leefwereld naar actuele situaties De lengte van de tekst die gevraagd of aangeboden wordt  hoe korten hoe minder complex De mate van hulp bij de opdracht

15 CTO zelfstandig leren Zelfstandig werken Zelfstandig leren Leren leren
Let op: Adviezen voor zelfstandig werken en leren: blz Zelfstandig werken Basisonderwijs en Tweede Fase doen het al Zelfstandig aan taken werken, idem ingroepjes, idem aan langere projecten Methodes zorgen voor minder afhankelijkheid van aanwijzingen van leraar Zelfstandig leren Hele leerproces zelf plannen, bewaken en evalueren Methodes van tegenwoordig zijn gericht op zelfstandig werken en dus vaak niet op zelfstandig leren  veel versnippering Leren leren Als het onderwijs tot doel heeft om zelfstandig te leren. Adviezen voor zelfstandig werken en leren: blz Zelfstandigheid is een gradueel en samengesteld begrip docent docent/leerling leerling Leerdoelen of tijd, leerproces enzovoort Start met : Plaats, tijd, leeractiviteiten en aanpak (adviezen 3 t/m 6)

16 Wijze van les geven Doel en functionaliteit aangeven
Voorkennis activeren Variatie Herhaling Leerling staat centraal Veel voorbeelden Evalueren Variatie Leerlingen kunnen zich vaak niet lang concentreren  variatie in teksten en werkvormen + niet te lange teksten Herhaling Steeds binnen twee à drie weken een les(deel) besteden aan dezelfde tekstsoort of deelvaardigheid Leerling staat centraal Geef leerlingen vaak het woord, laat ze uitspreken, leer ze vragen stellen enzovoort Gebruik bij samenvatten van een gesprek zo veel mogelijk de woorden/termen van leerlingen zelf  herkenning + waardering+ betrokken Sluit zoveel mogelijk aan bij ervaringen en kennis van leerlingen  laat ze zelf problemen of teksten aandragen + praat over bijvoorbeeld toekomstplannen Probeer schriftelijk werk van leerlingen te gebruiken in een ander les  ander klas Veel voorbeelden Veel voordoen  uitleg is vaak niet voldoende Laat eerst voorbeelden van een tekstsoort zien, voordat ze er één schrijven Vertel/verwerk eigen ervaringen

17 Tekst lezen en vragen beantwoorden
Titel, dikgedrukte woorden, eerste zin alinea’s lezen, illustraties Voorspellen Voorkennis activeren Moeilijke woorden bespreken (tekst en vragen) Intensief lezen Vragen beantwoorden (in tweetallen, individueel, groepjes) Vragen bespreken (route aangeven)

18 Tekstbenadering en vragen
Onderwerp Hoofdgedachte Alinea’s en deelonderwerpen Slot (samenvatting, conclusie) Verwijswoorden Signaalwoorden Meningen en feiten Citaten

19 3. Individueel Lees hoofdstuk 1 en 2 van Bonset.
Stel je voor dat je een les maakt van de voorgaande activiteit. Neem je stageklas als doelgroep. Koppel de theorie uit Bonset aan deze les (500 woorden). Dus: Welke kerndoelen horen bij deze les? Welke transfermogelijkheden? Waarom is dit communicatief taalonderwijs? Ga voor elke deelvaardigheid na hoe deze in relatie staan tot deze activiteit. Heeft Bonset verder bruikbare informatie over deze totaalvaardigheid? Waarom vind je dat wel of niet bruikbaar?

20 Huiswerk Lever de complete tekst (1500 woorden) voor de volgende bijeenkomst in op Niet inleveren: geen toegang tot de volgende les. Neem je tekst ook geprint mee naar de volgende les.